olric

• "kimdir okurun merakini giciklayan bu garip adli adam? romanin daha ilk sayfasinda anlatici, selim^*'in turgut^*'a yazdigi mektuptan soz ederken " o zamanlar daha olric yoktu" demis ve ileride belirtecegini ima etmisti. gercekten de olric ilk kez genelev sahnesinin yer aldigi bolumde belirir turgut'un kafasinda. niye bir turk adi degil de, olric? bazi tahminler yurutulebilir olsa olsa. bir ad olarak charles dickens in buyuk umutlar^* romanindaki karakterlerden biri olan kotu ve sevimsiz orlic geliyor insanin aklina. iki ad arasindaki benzeyis cok acik ve orlic in buyuk umutlar'in kahramani pipin kotu yanlarini temsil eden "oteki ben"i oldugu soylenir. tutunamayanlardaki olric de turgut'un "oteki ben"ini temsil ediyor ama kotu yonunu degil kuskusuz. turgut'a "efendimiz" diye seslenen, akilli ve sadik bir usak gibi davraniyor ve bir yandan da hamleti cocukken kac kez omuzlarinda tasimis soytari yorick ile cagrisimlar uyandiriyor. romanda kendinde hamlet'ligi yakistiran turgut'un usaginin da yorick degilse de olric olmasi uygun gorulmustu belki de. kesin olan bir sey varsa o da turgut-olric ikilisinin edebiyat tarihinde don kisot-sancho panca ikilisi gibi bir cift olusturduklari. okumus, iyi niyetli ama hayal dunyasinda yasayan don kisot ile, cahil ama gercekci sancho panca ikilisi bu temanin arketipi sayilir. biliyoruz ki fielding in tom jones ve partaidge cifti, charles dickens'in pickwick ve usagi sam wellers cifti, conan doyle^*un sherlock holmes ve dr watson cifti vb. bu ikili temasinin cesitlemeleridir. atay^*in turgut ile olric'i bu baglamda dusundugu cok acik, cunku bu bagi turgut ile konusurken olric kendi kuruyor. "don kisot buyuk bir soyluydu efendimiz. kendisine buyuk saygim vardir. onun gibi birine hizmet etmekten seref duyardim" (s.379) atay'in bu ikili gelenegini biraz degistirerek, usagi, (turgut'un ic catismalarini dialoga donusturme olanagini saglamak icin) efendisinin yalniz kafasinda yasayan bir karakter olarak kullanmasi ilginc bir yontem."
  
  berna moran, turk edebiyatina elestirel bir bakis, cilt 2, bolum 12, sayfa 218