nicolae iorga

• divan-ı hümayun'da görüşülen ve padişahın onayının ardından ferman hüviyeti kazanan resmi nitelikteki suretlerin/zabıtların kaydedildiği mühimme defterinin osmanlı tarihi araştırmalarındaki önemini farkedip bu kayıtları ilk kez çalışmalarında kullanan tarihçidir. nikolae iorga, türkçe bilmediği için mühimme defterlerindeki hükümleri romenceye tercüme ettirdikten sonra eserlerinde kullanmıştır. bu yaklaşım, modern romen tarih yazımında yeni bir ekolü başlatmıştır. iorga'nın takipçisi genç tarihçiler, istanbul'daki osmanlı arşivleri'ne gelerek, romen tarihi ile ilgili belgeleri toplamışlar, romenceye tercüme edip kronolojik olarak sıraralayarak ciltler halinde yayınlamışlardır.
  
  mihail gubuoğlu, mustafa ali mehmet, tahsin gemil, mihai maxim gibi romanya tarihçileri, osmanlı arşivlerindeki belgeleri neşreden en önemli isimler olarak bilinmemektedir.
  
  romenler, bilhassa 19. yüzyıl boyunca birbirine muhâlif iki büyük güç olan osmanlı devleti ve rusya arasındaki savaşların çatışma noktasında ve tam merkezinde yer almışlardır. mihai maxim'in aktardığına göre, rusya işgaller sırasında o zaman osmanlı devleti'ne haraçgüzar statüde bağlı olan eflak ve boğdan beyliklerinin arşivlerini yakmış veya yok etmiştir. işte bu yüzden romen tarihçiler, ulusal geçmişlerini inşa ederken osmanlı arşivlerine, bükreş ve yaş şehirlerinde konsolosluk görevi yapan yabancı diplomatların bıraktıkları evraka ve diğer ülkelerin arşivlerine ihtiyaç duyarlar.
  
  bu esksikliği çok iyi teşhis eden nikolae iorga, zengin bir kaynakça ve çok yönlü bir bakış açısıyla osmanlı tarihi yazdığı için eseri rağbet görmüş ve türkçe'ye aktarılmıştır.