ulucanlar cezaevi müzesi

• bir koğuşunun duvarında, yazarı belirsiz bir şiir var; hücre.
  
  '' ... oysa
  bir şey var bilmen gereken
  öyle bir kavganın içindesin ki
  neye değse elin silaha dönüşür
  bir ağaç dalı bile dövüşür
  bir pencere bile yeter
  bilemeye direncini..''
• "saraya çevirmişler burayı amunakoyim" müzeyi gezen eski bir mahkum
• geçenlerde gittim. çıkışta bir defter var, anı defteri gibi. tabi anı değil izlenim yazıyorsun. 20 dakika durdum okudum. biri "faşizme son!" yazmış, onun altına başka biri de "faşizm size ne etti amk" yazmış, onun altına başkası "faşizme son diyen herkesin yeri o darağacıdır. büyük usta erdoğan" yazmış.
  müzeye herkes alınmamalı.
• tertemiz bir ceza evi ve elden geldiğince temizlenmiş, süpürülmüş acıları. bir nebze yitirse de gerçekliğini, sen biliyorsun ya bir zamanlar bu avluda bir deniz gezmiş vardı, belki tam da senin ayak bastığın o köşede yılmaz güney bir sigara yaktı ve şimdi kendi fotoğrafının asılı olduğu duvara döndü, uzun uzun baktı, baktı...
  varsın boyasınlar duvarlarını, hatta boyasınlar darağacını. sen biliyorsun, o urgan nice canlar aldı.
  darağacının sergilendiği avludan belki de defalarca geçti deniz, yusuf, hüseyin ve diğerleri... sen biliyorsun, ne kadar yaşanabilir gösterilmeye çalışılsa da onlar bu tabutun içinde bir zamanlar nefes aldı.
• gezmek isteyenler için öncelikli not: çocuklarınızı götürmeyin lütfen. her ne kadar temizlenmiş, içinde mahkumlar kaldığı zamandan daha ferah bir görüntüye kavuşturulmuş olsa da yine de çocuklar için ürkütücü ve soğuk bir mekan. istisnasız bütün çocuklar ana babalarının eteğine yapışmış korkulu gözlerle bkıyorlardı çevrelerine. kimisi avaz avaz ağladı bile, ortada belli bir neden yokken.
  
  he, ağlayan çocuklara katılıp bir ağlayan yetişkin de bendim. o ayrı mesele.
  
  istendiği kadar temizlensin, düzenlensin kalan ve öldürülen mahkumların varlıklarının izlerini silmek yine de mümkün olmamış. o kadar ki gezerken (?) insan kendini bir yakınını ziyaret etmeye gitmiş de nasıl bir ortamda kaldığını görmeye çıkmış gibi hissettim. sanki omuzumdan bir el tutup "işte burası da hamam, bak havlum da bu" diyecekmiş... o yüzden çok tedirgin oldum ben. gerçekten o mahkumların yakını olsam ancak bu kadar üzülebilirdim. onca rutubetli (ankara'da rutubet?) ve soğuk yerlerde nasıl iç elverir de bırakılır ki sevdiğin? ya da o darağacının altında bugün poz verip fotoğraf çektirenler nasıl katlandılar onca yüke?
  
  ben katlanamadım.
• önlem alınmazsa her yeri ilayda kalp ismet, ceyhun 7.6.2014'te buradaydı gibi yazılarla doldurulacak olan müze.
  
  ayrıca bazı müzelik eserler hiç de gerçek nitelikteymiş gibi gelmedi. daha dün sahaftan alındığı belli olan içinde 10 tl yazan ilk basım bazı kitaplar mahpusların kitapları şeklinde sergilenmiş. yine bazı objelere kimi yönleriyle tarihsel dokusu varmış süsü verilmiş gibi gözüküyor. bunun dışında tutsakların duvarlara yazdığı orijinal yazılar gün geçtikçe siliniyor. nereden anlıyorum. bir yazarın paylaştığı kemal özer'in şiirinden, orada artık sadece "bir ağaç dalı bile döğüşür" kısmından sonrası yer alıyor.
  
  çevre düzenlemesinin, ilgisizliğin sonucu olarak ilerleyen günlerde tutsakların o dönemki tuvaletlerine tuvaletini yapmaya kalkan olursa hiç şaşırmayacağım. odanın kapısını açmışsın gerisini koyvermiş gitmişsin o kadar.
  
  güvenlikler de bir yerde oturuyor, öyle ki bir an onları da balmumundan heykel sandım!
• eksik ve yanıltmaları çok olan ve ağlaya ağlaya gezilen ve özellikle üç fidan'ın asılırken boyunlarındaki levhaları ve cezaevi duvarına asılan ölüm ilanlarını görünce göz yaşları sel olunan müze.
  
  bugün duvardaki resimlere bakarken eşine "amaaannnn içim sıkıldı, hadi çıkalım" diyen amca; bazıları sıkılsalar, ordan çıkma hayalleriyle hep yanıp tutuşsalar dahi, çıkmayı hiç başaramadılar. farkındasın değil mi? sen orayı yarım saat dolanırken azcık sıkılmışsın, çok mu?
• fazla naif. öyle bir restorasyon ki, hatıraların silinmesi gibi. bu tarz şeyler dünyanın diğer yerlerinde nasıl yapılıyorlar bilmiyorum, ama böyle değildir diye düşünüyorum. böyle yüzleşme olmaz. şimdilerde diyarbakır cezaevi de müze olsun deniyor ya, olsun, ama böyle olacaksa olmasın daha iyi. ve başlayalım;
  
  koğuşlar olmamış. sıradan bir yatılı okul yatakhanesi havasında. hiç cezaevinde kalmadım, ama yatılı okulda kaldım oradan biliyorum. koğuşları gezerken sanki oradan bir yerlerden belletmen çıkacakmış gibi bir his var. fazla temiz, fazla düzenli. ne bileyim, insan duvara baksan acı fışkıracakmış gibi bir hisle gidiyor, ama duvara baksan kireç fışkırıyor. şimdi numarasını hatırlamadığım koğuşlardan birinin tavanı dökülen kat kat boyalardan rengarenk bir görünüme kavuşmuş, biraz daha zorlasalar bir sistine şapeli havası yakalayacaklarmış neredeyse, te allaam.
  
  sonra bir tane karanlık koridor var, bir tarafında odalar, azıcık aydınlatılmış içerilerinden sesler falan geliyor. böyle duvar yumruklayan mahkumlar falan var güya. ama sesler çok mekanik, hiç gerçekçi gelmiyor. "beni nereye götürüyorsunuz?", "ben bir şey yapmadım" sesleri, ne bileyim sanki daha içten gelmeliydi. insan kendini çizgi film seslendirmesinde gibi hissetmeyeydi iyiydi. hayır gerçekçi kayıt yaptırmak çok zor olmasa gerek. muhtaç olduğun mahkum, hukuksuz sisteminde mevcuttur!
  
  neyse hadi onu da geçtik diyelim, hani lan işkence? n'oldu, zor geldi de mi geçmişinle yüzleşmek? öyle naif naif sesler falan, başka? öyle sağa sola hasretinden eskitilmiş prangalar koymakla olmuyor, arkada sürekli ahmet kaya, selda bağcan falan çalarak da olmuyor. yiğidim aslanım burda yatıyor, demeyle hele hiç olmuyor. hani, veysel güney nerede yatıyor? söylemeye cesaretiniz mi yok? boyanmış duvarlar arasında bangır bangır şarkı çalmayla olmuyor bu işler efendiler! bak mesela geçen hafta cumartesi anneleri dört yüzüncü defa toplandılar, sordular, soracaklar. yiğitler, aslanlar nerede yatıyorlar diye, işte o zaman cevap vereceksiniz, vermelisiniz; gri ankara'nın gri müzelerinde bile vermekten korktuğunuz o cevapları. gerçi benim annem perşembeyi, iyi bilir işkenceyi dedirtmek içinse uğraşınız, o kadarını zaten biliyoruz.
  
  mesela tecrit odaları var, bomboş. sadece soğuk. tamam, neticede burası soğuk, soğuk odalar ama, ee? ulan dandik alışveriş merkezlerinde bile daha gerçekçi, saçma sapan atraksiyonlar oluyor. neyse, bunun üzerinde fazla durmayacağım. zaten gezerken de durmadım, gerek yok.
  
  sergilenen mektuplar falan idare eder. mesela ellilerde yatmış bir mahkumun oğluna yazdığı bir mektup vardı. "gece kalktım her taraf bembeyaz, gece kar yağmış demek ki" gibisinden bir şeyler yazıyordu. sonra da "bana karlı bir masal yazıp yolla" diyordu. ah! ben karlı masal bilmem ki, benim bildiklerim hep günlük güneşlik. bir tek mutlu prens geliyor aklıma, eh onun da sonu pek parlak sayılmaz. zaten kar falan da yok.
  
  ama deniz gezmiş'in hırkası var. bir de oblomov'un hırkası. boş sigara paketleri, not defterleri. not defteri demişken, deniz gezmiş dahi anlamına gelen de'yi ayrı yazmıyormuş, eki eki. neyse, mevzu hassas, geyik dozunu kaçırmayalım. neyse efendim, sergilenen diğer eşyalar o kadar da ilgi çekici değil.
  
  gelelim son olarak hediyelik eşya muhabbetine. müze dediğinde hediyelik eşya olur eyvallah da, ne bileyim işte en azından farklı bir isimle lanse etseler, hatıra eşyası falan deseler. hediye ne lan, pranga mı götüreceğiz sevdiceğimize. gerçi kitap ayracıkoleksiyonu yapan biri olarak iki tane ayraç aldım. birinin üzerinde nazım hikmet var diğerinde bülent ecevit. olsaydı üç fidanı da alırdım, lakin yoktu. zaten dört çeşit mi ne var, biri de necip fazıl, şimdi durduk yere kindar nesil olmanın alemi yok.
  
  ve son olarak, duvarlara asılan fotoğrafların etrafını çerçeve yapmışlar. film şeridi şeklinde. mesaj ne? film şeridi gibi gözümüzün önünden mi geçip gidecekler, yoksa yaşananlar bir film miydi? çok mu takıldım ne? sinema işte.
  
  eyyorlamam bu kadar. hususi olarak gezmeye gitmeye değmeyebilir. lakin oralarda işiniz varsa bir göz atmakta fayda var. öğrenci iki, tam beş tl. aklıma gelmişken biraz da gezenlerin profiline değineyim. ortamda sap sap gezen benden başka kimse olmadığı için, gezenleri ikiye ayırabilirim. bir kısmı genç (muhtemelen üniversiteli) sevgililer. çift çift geziyorlar, iyidir. diğer kısım ise (daha büyük olanı) başörtülü teyzeler, bıyıkları sigaradan sararmış dayılar ve onların çocuklarından oluşan bir grup. buram buram muhafazakar anadolu kokuyorlar, "erdal eren kimmiş ya?" falan diye soruyorlar. sorsunlar, sormak iyidir,
  
  lakin kapıdan çıkmadan darağacını görüp, eve gelince kitaplıkta duran darağacında üç fidan ile göz göze gelince,
  
  felaketim olurdu ağlardım.
  
  edit: yatagants uyardı sağ olsun, not defteri hüseyin inan'ın imiş, affola.
• gidip görülmesi gereken yer. çok temizlenmiş şeklinde eleştiriler var ancak bir yeri müze haline nasıl getireceklerdi acaba temizlemeden merak ediyorum. türkiye de açılmış olması bile büyük bir gelişme.
  kesinlikle yaş sınırı koyulmalı bebek arabası bile gördüm. ayrıca çatlak duvarların önüne geçip, dar ağacının önüne geçip poz veren tipler de oldukça şaşırtıcıydı. ülke insanı gerçekten ümit vermiyor.
• en büyük koşuğunun kapısın üstünde kocaman yazılarla " taş taşı ama laf taşıma" yazan cezaevi müzesi. insanın tüylerini diken diken eden, allah kimseyi düşürmesin diye defalarca dua ettiren yer. insanın psikolojisi yerle bir oluyor