• yayınlanmasından 45 yıl sonra 15 nisan 2022 tarihinde (ramazanda) 4k kalitesi ile türkiye’de tekrar gösterime girecek filmdir.

    zamanında film çekilirken filmin senaryosunun onaydan geçmesinden, çekimine ve yayınlanmasına kadar başına gelmeyen kalmamış. yaşananlara ilişkin mustafa akkad "eğer milyon dolarlar harcasaydım, filmin doğal sürecinde kendi kendine yakaladığı bu reklam başarısını yakalayamazdım." demiş rahmetli.

    mustafa akkad rahmetli reklam başarısı demiş ama yaşananları okuduktan sonra şahsen ben islam dünyasının neden bu kadar paramparça olduğunu bir kere daha anladım ve hal-i pür melalini gördüm. günümüzde ise o zamana nispetle daha fazla parcalanmislik, daha fazla fikir ayrılığı var.

    merak edenler için olayların gelişimini mustafa akkad rahmetli anlatıyor:

    aslında böyle bir film ortaya koyma fikri, zihnimde yoktu. amerika’ya gitmiş, yönetmenlik eğitimi almış ve bazı basit filmler çekmeye başlamıştım. aynı sırada evlenmiş ve çocuk sahibi olmuştum. çocuklarım büyüdükçe, bazı şeylerin eksikliğini hissetmeye başladım. bunlardan en önemlisi, çocuklarıma dinimizi, islam’ı iyi bir şekilde öğretmekti. ancak dinimizi güzel bir şekilde anlatmam gerekenler sadece çocuklarım değildi. içinde bulunduğum batı toplumu islam hakkında pek çok yanlış yargıya sahipti. bu olumsuz algının değişmesi gerekiyordu.

    hayatımda geçirdiğim en çetin zamanlardan biriydi. evet, peygamberimizin hayatını konu alan bir film çekmek istiyordum. ancak konu oldukça hassas ve kritikti. ayrıca film için sponsor bulmak da başlı başına bir dertti. çünkü yahudilerin hollywood’da ciddi bir ağırlığı vardı ve arapları dünyaya iyi sunacak her türlü projeye son derece karşıydılar. ben de geçmişte çok büyük işlere imza atmadığımdan ismim fazlaca bilinmiyordu. bu yüzden beş sene boyunca başkentten başkente bütün arap dünyasında filmim için sponsorluk aradım. nihayetinde kuveyt, libya ve fas üçlüsünü proje için finansman olmaya ikna edebildim. bu üç ülke, 10 milyon euro olan filmin maliyetini aralarında eşit bir şekilde paylaştı. elde edilen meblağ, bir isviçre bankasında duracaktı. hâlâ yeterince maddi kaynağımız yoktu. beni finanse eden ilk kişi adnan kaşıkçı adlı suudi bir milyarderdi. amerika’dan gelip bu filmi çekebilmem için lübnan’ın başkenti beyrut’ta bir ofis açtı. bu, benim hayatımın dönüm noktasıydı.

    burada çalışmalara başladık. daha sonra mısır’ın başkenti kahire’ye gittik. sünni islam dünyasının en köklü kurumlarından biri olan el ezher üniversitesi ile birlikte filmin senaryosunu hazırlamak üzere yaklaşık bir yıl çalıştık. sonunda ezher üyeleri tevfik el hakim, abdurrahman eş-şerkavi, kahire üniversitesi’nde islami ilimler hocası olan doktor ahmet şelebi ve lübnanlı bazı hocaların katkılarıyla senaryoyu tamamlamaya muvaffak olduk. hocalardan oluşan bu ekibin farklı bölgelerden gelmesi önemliydi. zira yapacağımız film tüm müslümanlara hitap etmeliydi. bu yüzden filmin senaryosunu hazırlarken peygamberimizin hayatı hakkındaki tüm dini görüşleri göz önünde aldık. aksi halde bambaşka sorunlarla karşı karşıya gelebilirdik.

    bu ekibin misyonu, filmin senaristi olan irlanda asıllı amerika vatandaşı h.a.l craig ile beraber çalışmaktı. senaryo craig tarafından ingilizce olarak yazılıyor, daha sonra arapçaya çevrilip oluşturulan komisyona sunuluyor, komisyonun tashihinden sonra ingilizceye tercüme edilerek yeniden senariste geliyordu. böylece senaryomuz en az dört beş kere tercüme edilerek son şeklini aldı. el ezher, metnin her bir sayfasına ayrı ayrı mühür vurdu. ezher’in muvafakatını aldıktan sonra lübnan’a, yüksek şii islam konseyi’ne gitmemiz gerekiyordu. bu konseyin de onayını aldıktan sonra geriye sadece suudi arabistan’da bulunan, islam dünyasının etkili kurumlarından biri olan islam birliği, daha meşhur ismiyle “rabıta” kalıyordu.

    merkezi mekke’de bulunan rabıta’ya gittiğimizde daha okumadan senaryoyu yüzümüze fırlattılar. kafalarında bunun “hollywood yapımı, antony quinn’in başrolde oynadığı bir hz. muhammed” filmi olduğu ön yargısı bulunduğundan, zaten başından itibaren filme karşıydılar. bu algı ise mısır’daki ehram gazetesi’nin yaptığı bir habere dayanıyordu. gazete, filmin adının “muhammed rasulullah, başrolde antony quin” olduğunu yazmış, bu da zihinlerde hz. muhammed’in filmde temsil edileceği fikrini uyandırmıştı.

    üyelerden biri “islâm’ı anlamak isteyen kur’an’a baksın” dedi. hz. peygamber’in yüzünü göstermenin caiz olmadığını biliyordum. ancak cennetle müjdelenen on sahabi olan aşere-i mübeşşere’nin görüntülerinin haram olduğu bana öğretilmemişti. daha sonra filmde müzik kullanıp kullanmayacağımı sordular. olumlu cevap verince “müziğin girdiği evden bile melekler kaçar, bu yüzden caiz olmaz” dediler.

    o sıralar neil armstrong aya yeni çıkmıştı. onlara biz burada görüntünün haram olup olmadığını tartışırken insanların aya çıktığını, burada abesle iştigal ettiğimizi söyledim. ayrıca onlara “madem görüntü haram, neden o zaman kral faysal’ın ukaz gazetesi’nde fotoğrafı var?” diye sorduğumda içlerinden biri, bunun “gölgenin dondurulması olduğundan haram sayılamayacağı” cevabını verdi. toplantının amacı film senaryosu için onay almaktan bütünüyle çıkmış, dinde görüntünün haram olup olmamasına evrilmişti. gördüğüm bu sahne karşısında dehşete düşmüştüm. oysa bana kaliforniya üniversitesi’nde öğrenciyken görüntü nazariyyesini müslüman bir arap olan hasan ibn heysem’ın icat ettiğini öğretmişlerdi.

    rabıta üyelerinin neredeyse tamamı suudi olmayan üyelerden oluşuyordu. onlar benim için kraldan çok kralcılardı. sadece tek bir üye film için onay vermişti. o da bir suudi idi. sair üyelerin karşıt oy vermesiyle o günkü toplantıdan filmin tüm ülkelerde yasaklanması kararı çıktı. sebebi ise filmin islam’a zararının dokunabileceğiydi. bu kararla birlikte üç ana sponsordan biri olan kuveyt filmi finanse etmekten çekildi. adnan kaşıkçı da bana verdiği desteği kesti. ancak aramızdaki anlaşma gereği kuveyt’in film için verdiği para bizde kalacaktı.

    tüm bu kopan gürültülerden sonra filmin sponsorlarından olan fas’a, kral ikinci hasan ile görüşmeye gittik. kral hasan, dünya görüşü açık, anlayışlı bir adamdı. filmi burada çekebileceğimi, ancak bunun fas’ta çekildiğine dair herhangi bir reklam yapılmaması şartıyla gerçekleşebileceğini söyledi. bunun üzerine hiç vakit kaybetmeden işe koyulduk. dekorları dizayn ettik, temsili kabe’yi inşa ettik ve mekke şehrini tamamladık. filmi arapça ve ingilizce olarak aynı senaryo, ancak farklı oyuncu kadrolarıyla çekmeye başladık. sahneleri önce ingilizce olarak çekiyor, daha sonra arapçasına geçiyorduk. bunun nedeni ise araplardan oluşan ekibin, sahnede yapacakları hareketlere aşinalık kazanmasıydı. mesela filmin ingilizce nüshasında hz. hamza’yı antony quinn canlandırırken, arapça nüshasında aynı rolü abdullah el gays temsil ediyordu. bunun nedeni ise islam’ı batı’ya kendi dilleriyle, kendi oyuncularıyla ve en önemlisi kendi mantıklarıyla anlatmaktı. bu amaca yönelik olarak örneğin filmde habeşistan’a iltica eden müslümanlarla bir hristiyan olan habeş kralı necaşi’nin hristiyanlık ve hz. isa ile ilgili diyaloglarına kasıtlı olarak uzun bir yer ayırdım.

    filme başlayalı altı ay olmuştu. ufak tefek sorunlar çıksa da, ciddi bir engelle karşılaşmadan çekimleri sürdürüyorduk. ancak gelen bir haber, her şeye sıfırdan başlamamıza neden olacaktı:

    bir gün filmin çekildiği sete kral ikinci hasan tarafından biri gönderildi. gelen görevli, kralın beni beklediğini söyledi. arabaya binip saraya gittik. kralın huzuruna çıktığımda endişeli bir biçimde odanın içinde volta attığını gördüm. sonra yüzünü bana çevirerek şöyle dedi: “15 gün içinde ülkeyi hemen terk etmeniz gerekiyor.” bu söz başıma bir balyoz gibi inmişti. kral’ın yanından ayrıldıktan sonra bu ani kararın nedenini öğrendim. o zamanın suudi arabistan kralı faysal, fas kralı’nı 1974’te başkent rabat’ta toplanacak olan islam zirvesi konferansı’na katılmamakla tehdit etmişti. kral faysal gerçekten hürmet ettiğim bir liderdi. özü sözü bir kişiydi. ancak bu kararına hiçbir şekilde anlam verememiştim. kral hasan samimi bir şekilde yapacak bir şeyinin olmadığını, bu olayın sorumluluğunu ona yüklemememi söylemişti.

    filmi çekmeye başlamadan pek çok sorunla karşılaşmamıza rağmen bir şekilde hepsini aşmıştık. ancak filmi çekmeye başladıktan altı ay sonra ülkeden kovulunca dekorlar, ekipmanlar, setler elimizde kalmıştı. ayrıca nereye gideceğimizi de bilmiyorduk. tam da bu yoğun ümitsizlik ortamında libya’ya gitmeye karar verdik. ülkeyi terk etmemiz için verilen müddetin bitmesine üç gün kala libya lideri muammer kaddafi’den randevu istedik. hemen ertesi gün teklifimiz kabul edildi ve çektiğimiz bazı sahnelerle birlikte devrim liderliği konseyi ve kaddafi ile görüşmek üzere başkent trablus’a geldik. toplantıda, elimizdeki kesitleri onlara gösteriyorduk ki bir ilginç bir gelişme hasıl oldu:

    müslümanların 'allâhuekber' nidaları eşliğinde peygamberimizi mekkeli müşriklerin attıkları taşlardan koruyarak kâbe’ye sağ salim götürmeye çalıştığı sahneyi izletirken, kaddafi (filmin tesiriyle olacak) 'allahuekber' diyerek koltuğundan doğruldu. o zaman anladım ki film hakkında güvenleri oluştu. bana dönerek, 'suudi arabistan neden bu filme karşı çıktı ki? bu filmin tamamlanması gerekiyor, bunun için ne istiyorsunuz?' dedi. ona üç sorunumuz olduğunu, halledildiği takdirde filme devam edebileceğimizi söyledim.

    bu sorunlardan ilki fas’ta kalan setlerin ve film ekipmanlarının akıbetinin ne olacağıydı. çünkü bu ekipmanların libya’ya taşınması ve aynı setin tekrardan kurulması için büyük bir paraya ihtiyaç vardı. ayrıca fas sponsorluktan çekildiğinden maddi gücümüz azalmıştı. kaddafi adamlarından birine “gerekeni yapın” diyerek bu sorunu halledeceğini gösterdi. ikinci sorun ise filmde oynayan, ancak oyuncu olmayan topluluklardı. fas’ta bu insanları bulmak çok kolaydı. 1000 kişi istiyorduk, 5000 kişi gönderiyorlardı. ayrıca bizden talep ettikleri ücret de çok azdı. kaddafi bu sorunun halli için silahlı kuvvetleri bize tahsis etmeyi önerdi. ancak ona askerlerin çok genç ve saçlarının traşlı olduğunu, benim istediğiminse daha yaşlı yüzlere sahip insanlar olduğunu söyledim. bunun üzerine ordu komutanına dönerek “halk direniş örgütü’nü gönderin.” dedi. üçüncü sorunumuz ise, filmin ingilizce nüshasında oynayacak aktörlerin alkol tüketimiydi. kaddafi bunu duyunca duraksadı ve yaklaşık iki dakika boyunca düşündü. sonra bana dönerek bunu da kabul ettiğini, ancak oyuncuların sadece onlara mahsus bir bölgede içmeleri gerektiğini söyledi. libya liderinin iş bitiriciliği sayesinde tüm sorunlarımız böylece çözülmüştü. hiç hız kesmeden elimizdeki tonlarca ağırlıktaki kıyafetleri, ekipmanları, arabaları ve hatta eğittiğimiz atları dahi gemiye yükleyerek trablus limanı'na getirdik.

    şurası kesindi ki trablus film yapmak için elverişli bir şehir değildi. zira bir film için lazım olan alet edevattan neredeyse hiçbiri burada bulunmuyordu. bu da her şeye sıfırdan başlayacağımız anlamına geliyordu…

    film için gerekli olan şehirleri yeniden inşa ettikten sonra filmi çekmeye devam ettik. benim için en zor olan şey, aslında oyuncu olmayan grupları yönlendirmeye çalışmaktı. bunlar çekimleri engelleyebilecek kadar hamasi kişilerdi. örneğin uhud savaşı’nı çekerken ilginç bir şey yaşandı. hz. hamza’nın müşriklerle savaştığı sahnede onun etrafına bu insanlardan birkaç kişiyi yerleştirmiştim. yapılması gereken savaşan birliklerin boş bir alan açması, ebu sufyan’ın karısı olan hint’in kölesi vahşi’nin de bu birliklerin arasından sıyrılıp elindeki mızrağı fırlatarak hz. hamza’yı öldürmesiydi. her şeyi hazırladıktan sonra sahneyi çekmeye başladık. vahşi, hz. hamza’nın etrafında savaşanların çevresinde tur atıyor ancak mızrağı fırlatmak için bir türlü açıyı yakalayamıyordu. çünkü hz. hamza’nın etrafındakiler hiçbir şekilde bir boşluk açmıyordu. çekimi durdurup yanlarına gittim. “neden komutlara uymuyorsunuz?” dedim. aldığım cevap hepimizi güldürmüştü. “biz arayı açarsak vahşi hz. hamza’yı öldürür, buna müsaade edemeyiz!” filmden yıllar sonra tekrardan vahşi’yi canlandıran aktör ile bir araya gelme fırsatı buldum. bana çok kızgın olduğunu söyledi. yıllar sonra ilk kez görüştüğüm birinden ilk olarak bunu duyunca biraz afallamıştım. sebebini sorduğumda insanların filmde hz. hamza’yı öldürdüğü için sokakta ona saldırdığını, filmdeki olumsuz rolü yüzünden hiçbir film şirketinin onu işe almak istemediğini, bu yüzden bir süredir işsiz kaldığını öğrendim. hemen tanıdıklarımdan bazı kişileri arayarak ona iş vermelerini söyledim. onun için üzülmüştüm, ancak insanların filmi bu kadar benimsediğine şahit olmak hem hayret, hem de gurur vericiydi.

    yine uhud savaşı’nı çekerken bir olay daha yaşandı. senaryo şöyleydi: peygamberimizin ordunun arkasını kollamak için tepeye yerleştirdiği okçuların mevzilerini terk etmesi sonucunda ordunun arkası sarılmış, müslümanlar iki grubun arasında kalarak ele geçirdikleri üstünlüğü kaybetmişlerdi. o sırada peygamberimiz de ricat (geri çekilme) emri vermiş, asker tepelere çıkarak geri çekilmişti. buna göre savaşan birliklerin benim komutumla savaş alanından yukarı çıkmaları gerekiyordu. sahneyi çekmeye başladık. ben onlara ricat komutunu veriyordum, ancak hiçbir şekilde yerlerinden kıpırdamıyorlardı. yaklaşık on kere tekrarlamama rağmen pozisyonlarında bir değişiklik olmadı. yine sahneyi durdurarak yanlarına gittim ve neden dediklerimi yapmadıklarını sordum. aldığım cevap hepimizi şaşırtmıştı: “biz müslümanız, mevzilerimizi terk edemeyiz!”

    filmde iki sahne beni çok zorladı. bunlardan biri şüphesiz filmin sonlarındaki mekke’ye giriş sahnesiydi. müslümanlar yıllar önce mekkeli müşriklerin uyguladıkları baskı ve zulüm neticesinde hicret ettikleri mekke’ye muzaffer olarak geri dönüyorlardı. bu nedenle yüzlerinde zafer ve kendilerine güven alametlerini görmek istiyordum. komutları verdim ancak çekim esnasında kati surette yüzlerinde o coşkuyu bulamadım. sonra yanlarına gidip “yarın çekim olmayacak. kral ikinci hasan’ın doğum günü münasebetiyle 1973’teki yom kippur savaşı’nda süveyş kanalı’nı geçen mısır ordu komutanı ile golan tepeleri’ni geçen suriye ordu komutanı size hitap etmek üzere buraya gelecek’’ dedim.

    ertesi gün onları mekke’ye giriş sahnesinde bulunmaları gereken yerde topladık. ayrıca oraya kral ikinci hasan’ın fotoğrafının bulunduğu kocaman bir platform koyduk ve onların yüz ifadelerini kaydetmek üzere platformun altına özenle gizli kameralar yerleştirdik. daha sonra sete yeni gelen ve hz. hamza karakterini oynayacak olan mısırlı oyuncu abdullah gays’a mısır komutanının kıyafetini, suriye’den gelen oyuncu talat hamdi’ye de suriye komutanının kıyafetini giydirdim. sonra onları arabalara bindirerek yaklaşık bir mil uzağa gönderdim. fas askerlerini de yanlarına vererek arabaların yanlarında koşmalarını istedim. saat geldi ve konvoy platformun olduğu yere ulaştı. savaşın üzerinden henüz bir yıl geçtiğinden etkisi hala son derece tazeydi. insanlar ilk andan itibaren sevinçten çılgına dönmüşlerdi. abdullah gays ve talat hamdi arabadan indiler ve sahneye çıktılar. abdullah gays yanıma gelerek şöyle serzenişte bulundu:

    “ben 40 yıldır sahneye çıkıyorum ancak şimdi ne yapacağımı bilmiyorum." ona, “çık ve bütün siyasilerin yaptığı sen de yalan at. ‘şunu yaptık, bunu öldürdük, parçaladık’ gibi şeyler söyle” dedim. abdullah gays mikrofonu eline alarak oradakileri heyecanlandıracak, cesaretlendirecek bir konuşma yaptı. bu sırada ben de gizlice yerleştirdiğim kameralardan dinleyicilerin zaferi yansıtan yüz ifadelerini kaydettim. ardından talat hamdi hitap etmek üzere kürsüye çıktı. suriye komutanıyla özdeşleşen geleneksel elini birleştirme hareketini yapınca dinleyiciler coşkudan başlarındaki sarıkları yukarı fırlattılar. sarıkları bağlamak epey zahmetli bir işti ancak ben neticede arzu ettiğim görüntüleri almayı başarmıştım.

    çok zorlandığım ikinci sahne ise veda hutbesi sahnesiydi. peygamberimizin irad ettiği son hutbelerden biri olması ve “veda” niteliği taşıması hasebiyle hutbeyi dinleyenlerden ağlamaklı bir ifade bekliyordum. ancak tabiatiyle istediğim ifadeyi bana veremediler. ne yapacağımı düşünürken fas’ın marakeş şehrindeki ünlü camiu’l-fena meydanı’nda, halk tarafından sevilen bir kişinin insanları toplayarak onlara kahramanlık hikayeleri anlattığını anımsadım. bu adam, insanların tüm dikkatlerini celbediyordu. hiç vakit kaybetmeden yanına gidip ona “bu insanları ağlatabilir misin?” dedim. bana yapabileceğini, ancak bunun belli bir mukabili olacağını söyledi. adamla anlaştıktan sonra veda hutbesi’nde peygamberimizi dinleyen sahabileri temsil edecekleri, sahne için bulunmaları gereken (temsili) arafat dağı’nda topladık ve onlara mekke’den şeyh hasan el mekki’nin geldiğini haber verdik.

    daha sonra “hasan el mekki” kıyafetini giydirdiğimiz adam sahneye çıktı ve bütün ayrıntısıyla peygamberimizin son günlerini anlattı. birkaç dakika geçtikten sonra orada topladığımız insanların hepsi ağlamaya başladılar. o sahneyi izleyenler, hutbeyi dinleyenlerin ağlamaklı yüz ifadelerini göreceklerlerdir. bu ve bunun gibi problemler eşliğinde meşakkatli de olsa filmi bitirmeyi başardık.

    filmin bittiği ve yakın zamanda vizyona gireceği duyulunca, film bütün islam dünyasında yasaklandı. islam ülkelerinde yayınlayamadığımızdan, film ilk kez londra’da seyirciyle buluştu. bunu duyan müslümanlar ayaklandı. çoğu pakistanlı olan ingiltere’deki islamcı örgütler oldukça tutucuydu. bu insanlar bana, hint asıllı britanyalı bir yazar olan, yazdığı şeytan ayetleri adlı romanla islam aleminden büyük tepkiker alan, hatta humeyni tarafından başına para ödülü konan selman ruşdi muamelesi yapıyorlardı. çünkü hz. muhammed rolünü antony quin’in bizzat canlandıracağı şayiası bir kere duyulmuştu. bu nedenle her yerden filmime ve bana tepki yağıyordu. artık suikasta uğrayacağımı düşünmeye başlamıştım. bu yüzden londra sokaklarında sadece korumaların refakatinde yürüyebiliyordum. daha sonra filmi protesto eden islami topluluklarla görüşmeye çalıştım. onlara beğenmedikleri takdirde filmi kaldıracağımı teklif ettim. ancak teklifimi geri çevirdiler. ben tepkilerin batı’dan geleceğini göze alarak bu filmi çekmeye başlamıştım. ancak tepkiler bana beklemediğim yerden, islam dünyasından geldi.

    daha sonra bir sinema salonu ayarladık ve protesto eden insanların bir kısmını salonda toplayarak filmi izlettirdik. filmin sonunda dünyanın dört bir tarafındaki müslümanları namaz kılarken gösterdiğim bir sahne vardı. bu sahneye geldiğimizde seyirciler oturdukları yerlerden kalktılar ve perdenin önüne geçerek filmdekilerle birlikte onlar da namaza durdular. hayatımda gördüğüm en duygusal sahnelerden biriydi. öyle ki gözyaşlarıma engel olamadım. aynı zamanda filmin yarattığı tesiri görme bakımından da benim için çok mühimdi.

    film bittikten sonra dışarı çıktık. yanıma filmi izleyen müslümanlardan üç kişi geldi. ağlıyorlardı. neden ağladıklarını sorduğumda film broşürlerinin barların, içki satan dükkanların üstüne asıldığını, peygamber efendimizin ismini bu tür münasip olmayan mekânlarda görmeye tahammül edemediklerini, bu yüzden “muhammed rasulullah” ismini değiştirmem gerektiğini söylediler. ilk başta bunun sorun olmayacağını anlatmaya çalıştım ancak ikna edemedim. bu arada hala ağlamaya devam ediyorlardı. daha sonra kendimi iç muhasebeye çektim ve “ben kimim ki insanların saf duygularına zarar veriyorum” dedim. benim yanıma gelen üçlü, gerçekten hislerinde samimiydiler. o andan sonra filmin ismini “muhammed rasulullah’tan ‘er-risale’ye çevirdim. (film, türkçeye “çağrı” adıyla geçmiştir.)

    film gösterime girmiş, etrafta oluşan bütün olumsuz bulutlar dağılmaya başlamıştı. islam ülkeleri tedricen filmi boykot eden kararlarını geri çekiyor, filmin vizyona girmesine izin veriyordu. geriye sadece iki ülke kaldı: iran ve mısır. son iran şahı filmin yayınlanmasına onay vermemişti. bu, iran devrimi’ne kadar devam etti. ancak humeyni de ilk başta kendisinden önce koyulan yasağı kaldırmamıştı. bunun üzerine yetkililerle toplanmak üzere iran’a gittik. “filmi neden göstermiyorsunuz?” dedim. bana sorunun filmde okunan ezandan kaynaklandığını, bu yüzden filmi ülkeye sokamayacaklarını söylediler. filmdeki ezan, sünnilere aitti. şiilerin ezanında ise “aliyyun veliyyullah” şeklinde bir ekleme olduğundan, sünnilerinkinden farklılık gösteriyordu. bunun humeyni’nin fikri olup olmadığını sorduğumda “hayır” cevabını aldım. bunun üzerine kararını öğrenmek için humeyni’nin yanına gittik. bize, “hz. peygamber döneminde sünni-şii ayrımı yoktu” dedi ve filmin gösterimine izin verdi. film bütün iran salonlarında gösterilmeye başlandı. ayrıca çağrı, yabancı filmlerin ülkeye girmesinin yasak olduğu iran’da bir ilkti. film yaklaşık bir yıl boyunca vizyonda kaldı.

    iran’ın da onay vermesiyle, geriye sadece mısır kalmıştı. mısır’ın, senaryoyu yazdığım ülke olmasına rağmen filmimi yayınlamaması hepimizi çok şaşırtmıştı. üstelik oyuncuların büyük bir kısmı da mısır vatandaşıydı. bu olayın sebeplerini araştırmak için mısır’a gittim ve filmi sansür heyeti’ne izlettim. o zamanlar vakıflar bakanı olan abdurrahman eş-şa’ravi film esnasında ağlamıştı. film bitince de yanıma gelip bana sarılmış ve beni tebrik etmişti. ancak ikinci kez mısır’a gittiğimde onunla görüşmeye çalıştım ama her seferinde adeta benle yüz yüze gelmekten kaçındı. şeyh şa’ravi’nin film hakkındaki ilk reaksiyonuna rağmen, neticede hiçbir değişiklik olmamıştı.

    ezher sanki siyasi bir kurumdu. her yeni cumhurbaşkanıyla beraber sistemi de tamamen değişiyordu. benim filmimle ilgili olan karar dini bir gerekçeye dayanmıyordu. dediğim gibi ezher siyasi bir kurum gibiydi ve bence bu yasaklama kararının altında siyasi kaygılar yatıyordu. zira böyle bir film, ülkedeki islamîi muhalefeti uyandırabilirdi ki bu mevcut sistemin hiç istemeyeceği bir olaydı. zaten bir süre sonra bu işin peşini de bıraktım. çünkü film kendini çoktan kanıtlamış, dünyanın her yerinde gösterime girmişti.

    kaynak
  • yapimcilarin destegini cekmesi ile tum ekip fasta bir otelde gunlerce beklemek zorunda kalmi$, en sonunda beklenen para kaddafi tarafindan verilmi$ ve film bitirilebilmi$tir.
  • kanımca en çarpıcı sahnesi 3 sahabe'nin peygamberin islama davet çağrılarını (bkz: the message) dönemin 3 imparatoruna (bizans, mısır, iran) götürürken çölde dörtnala gitmeleri olan filmdir. o sırada arkada çalan müzikle beraber insan duygulanır, zira çölden çıkan sıradan bir insan dönemin en güçlü insanlarına peygamberliğini tanımaları için davet yollamaktadır, inanılır gibi değil.
  • bu filmin insanların içine işlemesinin sebepleri -bence- şunlar:

    1. ebu süfyan çok iyi çizilmiş bir karakter. film boyunca değişimini izliyoruz; kafasındaki şüpheleri, düşman saflarındaki "doğrucu" tavrını... filmin sonunda bile hala o kuşkuculuğu sürüyor. onunla birlikte merak ediyoruz peygamber'in mesajını, adeta filmdeki "rasyonel ben" işlevi görüyor.

    2. zeyd bin harise, film boyunca biz sıradan insanlara mesajı anlatıyor. ve bunu harika bir sadelikte yapıyor.

    3. hz. hamza, filmdeki güçlü figür. onun geçmişine sünger çekip mücadele saflarına katılması, izleyicide bir motivasyon uyandırıyor.

    4. düşmanlık edenler çılgın ve karakteristik bir kötülük peşinde değil, neden karşı çıktıkları anlaşılabiliyor.

    5. ajitasyon dozu gerçekten de yerinde. çok daha fanatik bir film çekilebilirdi ki, islamcılığın altın devirlerinde yapıldı bu film, onu da düşünmek lazım...
  • gereksiz bilgi: çağrı filminde ebu süfyan'ı seslendiren kişi mehmet ali erbil'in babası saadettin erbil'dir.

    gerekli bilgi: çağrı filminin yönetmeni mustafa akat, el kaide'nin düzenlediği bir bombalı saldırıda ölürken, filmin çekilmesi için hem ordusunu hem de topraklarını yapım ekibine bedava veren kaddafi, allahu ekber nidalarıyla linç edilmiştir.
  • "her şeyini paylaşıyor, dağıtıyor. tebessümü kimseden esirgemiyor. ne var ki fikirleri tehlikeli."
  • film hakkında pek bilinmeyen ayrıntılar

    * film ingilizce ve arapça olmak üzere farklı oyuncularla iki kez çekilmiştir.

    * çekimlerde 28 farklı ülkeden kişi yer almıştır.

    * çekimlerde kullanılan mekke şehri dekoru 4.5 ayda tamamlanmıştır.

    * filme 12 farklı dilde dublaj yapılmıştır.

    * sahra çölü'nde çekilen bedir savaşı sahnelerinde libya ordusu yer almıştır.

    * sette 300'den fazla kişi çalışmıştır.

    * michael forest'in amerikan aksanını gizlemek için dublajını ingiliz aktör yapmıştır.

    * filmin çekimleri yaklaşık 2.5 yıl sürmüştür.

    * filme libya lideri kaddafi büyük ölçüde maddi destek sağlamıştır.

    * film abd'de 9 mart 1977'de;türkiye'de ise 1979'un ekim ayında vizyona girmiştir.

    * çekimler libya,lübnan,kuveyt ve fas'ta yapılmıştır.

    çekimlerine 16 nisan 1974 günü fas çöllerinde başlanan filmin yapım çalışmaları, bu ülkedeki despotik yönetimin, senaryoda yer alan 'özgürlükçü mesajlara' pek sıcak bakmaması nedeniyle çok geçmeden durakladı. aralarında -o günlerde 50 yaşında olan- besteci maurice jarre'ın da bulunduğu, anthony quinn, ırene papas, michael ansara, michael forest gibi popüler oyunculardan kurulu yapım ekibi, filmin geleceğine ilişkin politik, bürokratik ve finansal belirsizliğin çözüme kavuşturulabilmesi için üç hafta kadar bir otelde mahsur kalmış halde bekledikten sonra libya lideri muammer kaddafi'nin davetiyle topyekün libya'ya gittiler.

    burada bir çok sahne yeniden çekilirken, bu kez de elverişsiz iklim koşulları savaş sahnelerinin çekimlerinde sık sık aksamalara neden oldu. yoğun kum fırtınaları altında kaydedilen puslu görüntülerden pek memnun kalmayan akkad, tam bir sinir savaşı şeklinde geçen çekimlerde yine de bir sabır küpü gibi davranarak sürekli yeni yeni çareler üretmekteydi. ünlü yönetmen, filmin en büyük destekçisi durumundaki kaddafi'nin önerisi üzerine, toplam 600 kişiden oluşan ekibini bu kez de başkent trablus'un 1000 kilometre güneyindeki sheba çölü'ne yönlendirdi. bu bölgedeki çekimler sorunsuz şekilde tamamlanırken aylarca çöldeki kerpiç evlerde konaklayan jarre da nota kağıtlarında o aradığı müzikal kıvamı yakalamanın keyfini çıkarıyordu.

    çekimleri bir yılı aşkın süren, 1976 yılına kadar da kurgu ve seslendirme çalışmaları yapılan 'çağrı'o yıl tüm dünya ile birlikte türkiye'de de gösterime girdiğinde sinemaseverler bu çileli serüvenin insanın içini burkan o ünlü melodisiyle ilk kez yakından tanışmış oldular.

    suriye kökenli amerikalı müslüman yönetmen mustafa akkad, 1974 yılında çekmeye başladığı efsanevi filmi 'çağrı' için dönemin en pırıltılı -ve de en pahalı- film müziği bestecisi maurice jarre'a başvurduğunda, ondan aldığı cevap şöyleydi:

    'teklifini bir şartla kabul ediyorum. eğer bana rahatça çalışmam için gerekli koşulları oluşturabilirsen ben de sana unutamayacağın bir armağan sunabilirim. ancak bunun için en az birkaç ay boyunca çölde yaşamam gerekiyor. çölün atmosferini ruhumun derinliklerinde hissetmeden böyle bir film için tek bir nota bile üretemem. bana hemen çekim mekânlarınıza yakın bir konaklama merkezi ayarla. benden başka hiç kimsenin olmayacağı, son derece sessiz bir mekan olsun bu. ayrıca islâm tarihini anlatan kitaplar da getirt.'

    köken olarak doğulu olmasına karşın profesyonellik bilinci açısından fazlasıyla batılı bir yapımcı-yönetmen olan akkad, o dönemde jarre'ın bütün isteklerini kabul ederek bizlere bu unutulmaz filmi aynı derecede etkileyici olan müzikleri eşliğinde armağan etmekle kalmadı; film müziği besteciliğinin bu büyük ustasıyla aralarında oluşan dostluğu iyice geliştirerek, 6 yıl sonra bir başka epik başyapıta daha imza attı: 'çöl arslanı ömer muhtar'

    1'i ana, 11'i de ara tema olmak üzere 12 besteden oluşan albümün orijinal yorumu, jarre yönetimindeki londra flarmoni orkestrası tarafından ilk kez 1974'de icrâ edilmişti.

    ancak albümün ticari sürümü ise -filme eşzamanlı olarak- 1976'da gerçekleşti. bir avrupalı ve aynı zamanda da katolik bir hıristiyan olmasına karşın, -ne düşündürücüdür ki günümüzde hemen hemen yalnızca batı toplumlarında görülebilen- güçlü bir profesyonellik duygusu içinde kendisine verilen bu görevi son derece ciddiye alan jarre, titizliğini sanatsal dehasıyla birleştirerek yaptığı albümde islâm'ın insanlığa 'çağrı'sını müzikal anlamda olağanüstü bir başarıyla tanımlıyordu.

    düzeltme:yazım hatası ve ek bilgi
  • hz. muhammed'in hiç gösterilmediği, ama olay yerinde bulunduğu her sahnede, orada bulunduğunun tanımlayamadığım bir şekilde ifade edilebildiği filmdir bu. inceden bi ses efekti vardır ki, insana tuhaf bir güç duygusu verir izlerken. oldukça eski bi film olmasına rağmen, pek de aşılabilir olmadığını düşünüyorum.
  • bu filmde peygamberin yuzu hic gozukmuyo.herseyi onun gozunden goruyoz.bi de bu filmi her ramazan otuza bolup oyle yayinlarlar tv de.hic bi bok anlamayalim diye...
  • seslendirme kadrosu ustalardan oluşan filmdir.

    anlatan : tarık gürcan

    hz. hamza : agah hün

    amr : levent dönmez

    herakles : kamran usluer

    ulak : kerem yılmazer

    ebu süfyan : saadettin erbil

    ebu talip : rıza tüzün

    kisra : aytaç yörükaslan

    kumaş satıcısı : zafer önen

    hind : alev emre

    zeyd : esen günay

    cafer : toron karacaoğlu

    ammar : güner ümit

    yaser : şener şen

    halid bin velid : cüneyt türel

    bilal : fuat işhan

    hüdayfa : erhan abir

    ebu cehil : pekcan koşar

    utbe : muhip arcıman

    velid : metin serezli

    sümeyye : ayşegül devrim

    ibn-i selül : doğan bavli
hesabın var mı? giriş yap