richelieu

• raison d etat kavramını fransız politikasına yerleştirmiş kişi. kendisini katolikten önce fransız olarak tanımlayan devlet adamı. diğer adı armand jean du plesis'di. dinci kesimin tepkisini çekti. protestan ve müslümanlarla yaptığı anlaşmalar fransa'nın çıkarlarını gözetirken, özellikle kiliseyi çok kızdırdı. öldüğü gün papa 7. urban'ın kendisiyle ilgili söyledikleri ilginçtir:
  
  "eğer tanrı varsa, cardinal richelieu'nun hesabını vereceği çok şey olacaktır. yoksa... o zaman başarılı bir yaşamı olmuştur."
• avrupa'da ulus-devlet kavramının kurucusu olan bu adamı daha yakından tanıyalım...
  
  1585-1642 yılları arası yaşamış olan kardinal richelieu, aslen bir papazdı. ancak dışişleri bakanı olarak girdiği politikada başarı göstererek, 1624 yılında fransa kralı 13. louis'in başbakanı oldu.
  
  fransa'da feodal kalıntıları yıkmayı ve ülkede gücü tamamen merkezileştirme amacı güden richelieu, aslen bir papaz ve hatta katolik olmasına rağmen fransa'nın çıkarları uğruna, ezeli düşmanı,avusturya ve ispanya imparatorlukları'nı yöneten habsburglar'a ve papa'ya dahi karşı gelerek, ülkesi içinde zaman zaman protestan güçleri bile destekledi.
  
  ülkedeki seçkin tabakayı, yani lord, dük, elit takımını ve zaman zaman isyan eden çeşitli dini/politik grupları(örn: huguenotlar) ortadan kaldırmak için çalışan richelieu, bunda dış kuvvetlerin fransa aleyhine müdahalelerine rağmen çoğunlukla başarılı oldu..
  
  bunun yanında 30 yıl savaşları döneminde, 1642 yılında ölmesine rağmen,fransa'nın adına karlı biten bir savaş çıkardı.
  
  fransa'nın kuzey amerika'daki kolonizasyonuna da destek veren ve bunun için bizzat çalışan richelieu,louisiana ve quebec bölgelerinde fransız sömürgelerinin kurulmasına öncü oldu.
  
  sert,ülke yararını ön plana çıkaran ve amansız iç politikalar, agresif ve etkin dış politika ve o döneme kadar dahi halen feodal yapıdan kurtulamayan fransa'da kurduğu merkeziyetçi devlet anlayışı, bugünün politikacılarına ve fransa'ya richelieu'dan miras kalan etkiler olmuştur.
• kafasındaki devlet anlayısını "ruh olumsuz olduguna gore,insan tanrının hükmüne karsı teslimiyet gostermelidir; fakat devletler olumlu olduklarından,yalnızca birşeyin işe yarayıp yaramadıgına gore yargılanabilirler" cumlesiyle net bir şekilde ifade etmis politika adamıdır.
• (bkz: armand jean du plessis de richelieu)
  
  fransa tarihinin kırılma noktalarından birisidir. xiii. louis'i kral yapan adamdır desek abartmış olmayız. önceleri birlikte çalıştığı ana kraliçe marie de medicis ile sonradan ayrı düşmüş ve onu "temizlemiştir".
  
  içeride huguenot unsurlarına karşı savaşırken, 30.yıl savaşlarında katolik cepheye karşı protestanları destekleyecek kadar ileri görüşlü ve diplomatik manevra yeteneğine sahip bir kişiydi.
  
  askeri alanda seçtiği ve atadığı adamlar, attığı ve krala attırdığı adımlar da ancak profesyonel bir mareşalden beklenebilecek nitelikteydi.
  
  xiii. louis'i gömmek istemem ama richelieu, xiv. louis'e ordusu sağlam, hazinesi güçlü, merkezileşmiş bir devlet bırakmıştır. ha, bir de jules mazarin'i tabii.
• 17yy. fransasının ünlü kardinali.
• (bkz: ninon de lencios)
• richelieu, sen asil değilsin bişey değilsin, kalk git, bütün aristokratların baskısına karşılık devleti merkezileştir, feodal düzenin artığını yık; sonra da kalk de ki, "bunları raison d'etat içün yaptım". e tabii dersin, "kendim için yaptım", "devleti merkezileştirmek, güçlendirmek için yaptım" diyecek değilsin ya, saklanacaksın sana gereken ideolojinin arkasına. o gün bu gündür bir raison d'etat muhabbetidir yürür. devletin aklı varsa aha şu önümdeki çay bardağının da vardır amına koyyim. hem eşyanın da bizim üzerimizde bir emeği yok mu? tanpınar öyle diyo. (bana tanpınar'ın aşırı kadirşinaslığı gibi geldi ama neyse).
• http://nationalinterest.org/…-the-middle-east-12441
• muhafazakar kesim bu kafada bir adam yetiştiremediği sürece türkiye ayağa kalkamaz.
• kardinal richelieu olarak da bilinen 17. yüzyıl devlet adamı. halefi kardinal mazarin ile beraber mutlakiyetçi fransa'nın kuruluşunda büyük pay sahibidir. louis xiii'in baş danışmanıdır.