oedipus

• apollon’un thebai kralı laisos için yaptığı kehanete göre kralın oğlu ileride kendisini öldürecektir ve kraliçe(annesi) ile evlenecektir.kral tarafından görevlendirilen cellat kraliçenin isteği üzerine çocuğu uzak bir yere götürür ve yalnız başına ölüme terk eder.çobanlar tarafından bulunan tek bacağı yaralı oedipus çocuğu olmayan bir krala verilir.efsaneyi öğrenen oedipus üvey ailesine zarar vermemek için evden kaçar,yolda karşılaştığı bir adamla tartışmaya girer ve bilmeden öz babası olan laisos’u öldürür.daha sonra sphinxle karşılaşan oedipus bilmeceye doğru yanıt verir ve sphinx'in intiharıyla thebai de adı ünlenir.bilmeyerek öz annesi olan kraliçe ile evlenir ve çocukları olur.durumdan hoşnut kalmayan tanrılar şehri lanetler ve şehri büyük bir sefalete mahkum ederler.şehrin kahinleri sefaletin sebebini araştırırken apollon’un kehanetinin gerçekleştiğini anlarlar.oedipus kendisini asarak intihar eden öz annesinin eteğinde bulunan süs iğnesiyle kendini kör eder.kızlarından en küçüğü olan antigone babasının isteği üzerine lanetten kurtulmak için uzaklara kaçarlar.
• cok komplekslidir. (bkz: oedipus kompleksi)
• entellektüel canafar sfenksi göt edip, bu canafarın mavi ekran vermesine ve denize atlayarak kendini intihar etmesine^* neden olmuş kişidir.
  (bkz: sfenks/#2577131)
  
  - insan!
  - bildi!!! yok hayııır! kendimi intihar ediciim...
  - anlatım bozukluğu! "intihar edeceğim" olacak!
  - bi sus! pzevenk bi sus!
  - pzevenk değil! pezevenk
  - hayıııııırrrr... atın beni denizlere...
  - ne sandın ipne, bi yerden gubik bi ilkokul bilmecesi buldun diye bütün şehri yiyebiliceni mi zannettin!
• dünya ve antik yunan edebiyatının en önemli isimlerinden altin donem (m.ö. 5. yy) oyun yazarı sophokles'in tragedyası.
  avrupa edebiyatını derinden etkileyen yapıtlardan biri olan kral oidipus aynı zamanda sophokles'in de başyapıtı sayılır. yaşayan 100 büyük yazar ve entellektüelin seçtiği dünya edebiyatının 100 büyük yapıtı listesine de girmeyi başarmıştır. zira eserin etkisi deyimleşmiş, psikolojide oidipus kompleksi diye bir terim dahi ortaya çıkmıştır.
  eserde olaylar sondan başlar ancak kolay anlaşılması için konuyu geriye sararak değil olay dizisine göre vermek daha uygundur:
  
  bir gün thebai kralının çocuğu olur. ancak şehrin ünlü kahini bir kehanette bulunarak bu çocuğun babasını öldürüp annesiyle evleneceğini ve kral olacağını söyler. bundan korkan kral çocuğu öldürmesi için adamlarına teslim eder. ancak çocuğa acıyan görevli onu ayaklarından asar. bunu gören bir çoban çocuğu kurtarır ve bişka bie şehre götürür. şehrin kralının çocuğu yoktur ve bunu evlatlık alarak çocuğa ayağı şişmiş anlamına gelen oidipus adını verirler.zira ayağından asılan çocuğun ayağı şiştir. yıllar sonra bir kahinden babasını öldürüp annesiyle evleneceği kehanetini öğrenen oidipus gerçek anne ve babası sandığı bu şehirden kaçarak başka bir şehre doğru yol alır. yolda önüne çıkan bir arabacıyı ve arabanın içindekileri öldürür. ama arabanın içinde gerçekbabası bulunmaktadır.oysa o bu kehanetin gerçekleştiğinin farkında bile değildir. gerçek annesinin yaşadığı thebai şehrinin kapısında sfenks adlı canavarın sorusunu bilerek şehri canavardan kurtarır ve kral seçilir. o meşhur soru şudur:
  hangi yaratık sabahleyin dört ayakla, öğle üzeri, iki ayakla, akşam üç ayakla yürür.
  sorunun cevabı insandır. çocukken emekleyen, dört ayağının üzerinde yürüyen insan, büyünce kalkar iki ayagının üstünde yürür ve yaşlılığında ancak bir bastona dayanarak yürür yani üç ayaklı olur. kral olunca şehrin kraliçesiyle yani bilmediği gerçek annesiyle evlenir.böylece ikinci kehanet de gerçekleşir. ve kısa zamanda da şehirde kıtlık ve veba hüküm sürer.
• oedipus eski yunanca da acayip adam manasındadır.oedipus oyun içinde sürekli kimliğini aramakta, babasını, annesini tanımamakta ve kendini piç zannetmektedir. bilmeden babasını öldürür, tanımadığı annesi ile de evlenir. öğrendiği zaman iki gözünü oyması ve gidip hayvanların arasında yaşaması, anne ve babayı tanımamanın hayvanlara özgü bir şey olduğunu kabul ettiğinin ve üzüldüğünün göstergesidir.
• fransız ekolünden yetişenler bunu "ödip" diye okurlar ve kendileri gibi okumayanları ayıplarlar.
  
  bu da bir nevi komplektir.
• şekilsiz bir masanın çevresine dört piç oturdu. kara sakallı olanın iki annesi vardı. sarı sakallının annesi onu doğururken ölmüştü. kızıl sakallıyı doğuran onu terk etmişti. beyaz sakallı olanın annesi orospuydu. yaşlanmak onu piçlikten kurtarmamıştı.
  
  kara sakallı herkesi sevmeye çalışan bir aptaldı. sarı sakallı kimseyi sevmedi. kızıl sakallı herkesten kaçtı. beyaz sakallı herkese düşmandı.
  
  kağıtlar dağıtıldı. sırayla çektiler kozlarını. sonunda sadece bir papazlar kaldı. hiç biri onları sahiplenmedi. desteden çıkartıp yeniden kardılar kağıtları. böylece kör oldu hepsi görmezden gelerek. oyunları bir el eksik kaldı.
• kendi gözlerini oyduğunda "naptın olm oedipus, ne diye oydun ca'nım gözlerini?" diye sorular soran koroya, "gözlerimi oymamı isteyen apollondu, doğrudur, ama onları oradan söken bizzat benim kendi ellerim" diyerek, tragedya mevzusunda bir çığır açmış, özgür irade meselesine apayrı bir boyut kazandırmış trajik kahraman.
• yunan mitolojisinin en trajik kahramanıdır. oedipus'un başına gelen kucuk emrah'ın başına bile gelmemiştir. evlatlık olduğunu anladığı günden beri devamlı bir kimlik arayışı içindedir, gitmediği falcı kalmamıştır. zavallı oedipus bilmeden ve istemeden günah işlemiş ve bu yüzden yedi sülalesi lanetlenmiştir. lanetten kurtulmak için babasının katilini bulması gerekmektedir ve en sonunda babasını öldüren şerefsizin kendisi olduğunu öğrenir, daha da beteri annesi ile evlenmiş olmasıdır. bu kadar acıya dayanamayan oedipus, gözlerini oyar, annesi de kendini asar falan böyle çok korkunç şeyler yaşar bunlar.
  bir de oedipus kompleksi diye bir şey vardır ama haksızlıktır, zira oedipus annesiyle bilmeden evlenmiştir...ona da yazıktır.
• (argo) ananın amına kadar yolun var..