nöron

• 1. beyin hucresi
  2. buna sahip olmayan insanlarda bunun bir kufur oldugu hissi uyandiran garip kelime.
• bir nöronun nesi var, 100 milyar nöronun bilinci var.
  
  nöron denilen arkadaşı bireysel ele alırsak, sodyum potasyum pompasıyla küçücük minnacık bir elektrik akımı üretip ileten, kendi halinde, dünyadan bihaber, öylesine bir vücut hücresi, organik madde yumağı. ama bunların bilmem kaç yüz milyarı bir araya geldiğinde sen oluşuyorsun. benim dediğin şey oluşuyor. fikirlerin, duyguların, isteklerin, hayallerin. bu açıdan çok güzel yahu, yer değştiren birkaç iyonun oluşturduğu etki, kaç senedir 1.tekil şahıs cümleler kurmanı sağlıyor. kendi kendinin farkında bir bilinç yaratıyor.
  
  14 milyar yıldır var olan evrenin, kendinin yaklaşık son bir milyon yıllık kesiminde ortaya çıkmış insan bilincini sağlayan nöronlar olmasaydı, hiç bir anlamı kalmazdı heralde. bütün o yıldızlar, galaksiler, karadelikler, nebulalar, akıl almaz genişlikte bir yapı. nöron dedğimiz bu eğlenceli şey olmasa ne fark ederdi. tabi burda dünya dışı akıllı yaşam formu varsa onu da insan bilinci olarak söylüyorum. sonuçta aynı yere varıyor.
  
  --- spoiler ---
  
  terminatör'de de bununla ilgili çok güzel bir durum vardı. makineler insan katliamına başladığı zaman, kaos ortamı içinde:
  
  - aman tanrım! n'oluyoor? ( vat dı fak iz goin on)
  
  - skynet kendinin farkına vardı...
  
  --- spoiler ---
• onemli detaylari daha yeni yeni ogrenilen hucre tipi. yakin tarihte (hem de cok yakin, o kadar yakin ki tam tarihini unuttum) sonuclanan arastirmalara gore, eskiden sormasi bile ayip olan "hala noron uretebiliyor muyuz?" sorusunun cevabi "kesinlikle hayir"dan "bal gibi evet"e donusmustur. bir norologun, noropsikologun, ya da her hangi bir norobilim dali ile ugrasan insanin soruldugu takdirde gotuyle guldugu bu konu anlasilan bilim dunyasini hassas bir yerden vurmus. niye ulan? alt tarafi masum bir soru anuna goyim, ne olacak adam gibi cevaplasaniz? al iste, bal gibi de bu yasta noron yapabiliiyormusuz, ciddiye almadin da ne oldu? dunya yuvarlaktir diyenlerle dalga gecen dangalaklar bilim adamlarindan ne farkiniz kaldi simdi? nereyi okusam ayni uslup ile bu konu tanimlaniyor. yok efendim bilimadamlari eskiden konusturtmazmis bu konuda da, yok yercekimi kadar eminlermis. nah eminsiniz.
• sinir adı verildiği durumlar da vardır bu kelimeye. geçenlerde arkadaşın teki insan beyninde on milyar kadar bir beyin hücresi vardır dediydi de aklımı oynatacak gibi olduydum. niye aklımı oynatacaktım? çünküm bir kul yapısı olan google bilem bir arayışta 2,073,418,204 web sayfası birden tarattırıyordu. (bu rakam şu an itibarı ile google dan alınmıştır) insan beyni daha fazla hücre içermeliydi. bu duruma dafi içerledi de içerledi. sonra araştırdı taraştırdı. nöronların oluşumu esnası hakkında birkaç bilgi edindi. nöronlar bizler ana karnında birer cenin iken oluşmaya başlıyormuş.
  embriyonun anne karnındaki gelişiminde 5. haftadan itibaren oluşan omurilikte çok süratli bir üretimle saniyede 5000 tane nöron adlı özel sinir hücresi üretilmeye başlanıyormuş. bu bölgede daha sonra beyin oluşuyormuş. (science vie, mart 1995, sayı: 190, s. 88)
  
  şimdi bir dakika. ne kadar süre ile bu hücreler üretiliyor? saniyede beşbin demek, dakikada üçyüzbin, saatte onsekizmilyon, haftada ühüüü, ayda ühühühühüüüüüüüüüüüüü miktarda sinir hücresi demek. tek bilinmeyen nokta bu üretim sürecinin ne kadar sürdüğü kaldı. onu da öğrenirsek, google'u altedeceğiz.
• sadece beyin diğil bütün vücuttaki sinir hücrelerine verilen addır..basit olarak bir ucu akson ve bir ucu dendritden oluşur..bir neronun aksonundan diğer neronun dendritine elektiriksel impulselar iletilerek bilgiler taşınır
• yapılarında sentrozom organeli olmadığından bölünerek çoğalamazlar dolayısıyla kendilerini yenileyemezler.
  
  edit: 'bilge can dede' uyardı "(#25407745) enin misin ? neocortex dentate gyrus ve olfactor bulbus ve tractus yapilarini iyi okumalisin ;)." teşekkür ediyorum
• a.b.d.'li bilim insanlarının üretmeyi başardığı hücre türü.
• buraya yazmadan önce "neuron regeneration" veya hadi ingilizce bilinmiyor ise "nöron yenilenmesi" yazıp araştırma yapılmadığı ve ortaokul lise bilgileriyle (ki kimbilir kaç yıllık) yazılıp çizildiği için halen daha kendileri hakkında "doğduktan sonra belli sayıda var, ölürse gitti, kaybedilen sayı geri gelmez" gibisinden yanlış yorumlar yapılan müthiş hücrelerdir.
  
  son yıllarda yapılan çalışmalar göstermiştir ki beyinde bile nöron rejenerasyonu diye bir şey evet vardır. bilim budur işte, bildiğin doğru bir gün yanlışlanabilir.
• bunlarin ayni isi yaptigi noronlarla bir arada (birbirine yakin) durma, ya da tersten gidersek belki birbirine yakin olanlarin ayni isi yapmalari soz konusu, ki buna noral, yani sinir aglari deniyor. insanlarin dunyanin alani ustunde esit araliklarla yayilmak yerine, belirli sehirler kurup nufusun buyuk bolumunun sehirlerde toplanmasi gibi, ayni ya da benzer gorevi yapan noronlar kendi sehirlerini kuruyorlar.
  
  edit: sadece noral sinyal iletimi yapmayip, gelen giden verinin hesabinin her noronda tutuluyor olmasi, yani noron'un hafizasi olmasiysa beni benden aliyor. bu mukemmel sistem kendi basina? nada.
• popülasyon kodlaması oluşturan nöronlar arasında bilgi işlemeyi kodlayarak tasfir etmeye çalıştığım animasyon (akson potansiyellerini daha belirgin hale getirebilirsem tabi daha hoş olabilir)
  
  kod/animasyon:
  https://www.shadertoy.com/view/dslydh