• en güzel tanımlarından biri sanırım şu: "mistisizm, insanın hakikat arayışındaki sabırsızlığıdır." karel kosik, somutun diyalektiği, s.23.
  • derin düşünme. kavramlar ve eşyanın tabiatı hakkında ayrıntılı biçimde, kalpten düşünme. iki bilgi arasında bir ilişki kurarak meçhul olan üçüncü bilgiye ulaşma.

    mistisizm ya da pek kullanmadığımız türkçe deyimiyle gizemcilik, kelime anlamından da anlaşılabileceği gibi temelde bir gizem ile ilgili olan bir bağlantıyı ifade eden bir kavramdır. bu kavram felsefi açıdan bakıldığında, insan ruhunun tanrısallığa doğru olan dinsel bir eğilimi ya da arzusu olabildiği gibi, bu tür bir arzu ve eğilimin dışında gelişen bir başka sistem de olabilir.

    temel olarak baktığımızda felsefi bir sistem olarak mistisizm insanın, daha doğrusu insan ruhunun, tefekkür9 ve sevgi yoluyla, • • yaratıcı ile (ama oz’ü ile değil!) doğrudan bir birlik oluşturma ve bu sonuca giden yolları ve süreçleri belirleme çabalarını ortaya koyar. öğretinin anlayışına göre bu tefekkür işleminin temeli, sınırsız olan bilgisinin, karşılaştırma yoluyla dolaylı olarak değil ama sezgi yolu ile (sevgi) doğrudan idrak edilmesidir, işte bu fark, bu sistemi diğer ezoterik öğretilerden ayırır.

    son ortaya koyduğumuz açıklamaya göre biraz daha ayrıntılı bir tanımını yapmak istediğimizde; “mistisizm doğrudan deneyimleme, sezgi ya da idrak yoluyla, mükemmel gerçeklik, tanrısal, ruhsal gerçek ya da bunların bilinçli farkındalığı ile birlik oluşturmayı arayıştır” diyebiliriz. aynı zamanda bu deneyimin, tanrısal bilgi ya da anlayışın önemli bir kaynağı olduğunun da inancıdır.

    mistisizmi benimseyen kişiler mistik ya da gizemci olarak adlandırılırlar. mistikler genel anlayış olarak, günlük yaşantımızda beş duyumuzla algıladığımız, fiziksel görüntülerin arkasında gizli bulunan daha derin ve daha temel bir varoluş durumu bulunduğunu düşünürler.

    onlara göre bu gizli ya da saklı durum, odaklanılması gereken esas noktadır ve birbirinden farklı çeşitli durumlar biçiminde idrak edilebilir. “nedir bu farklı durumlar?” dersek: yaratıcı, mükemmel gerçeklik, evrensel varoluş, yüce bir güç ya da bir ilke. mistiklere göre söz konusu ettiğimiz, bu temelde farklı ama özünde bir olan durum(lar) her ne kadar gizli ya da saklı olsalar da yine de doğrudan anlaşılabilir ya da deneyimlenebilir durumdadırlar.

    bu tür deneyimlere çeşitli öğretilerde vahiy, tanrısallığın doğrudan deneyimlenmesi, nirvana (budizm), aydınlanma (gnostisizm), satori (zen budizmi), samadhi (hinduizm) vs. gibi çok çeşitli adlar verilir. meditasyon, zikr, dua vs gibi bir takım yollarla sağlanan bu deneyimler bazen kişinin benliğinin ortak bir evrensel benlik içinde erimesi ya da tüm varoluş ya da tanrısal (kozmik) bilinç ile sağlanan bir ara bağlantı biçiminde karakterize edilirler ve genellikle beraberinde gelen bir barış, neşe ya da mutluluk duyguları biçiminde algılanırlar.

    her ne kadar halk arasında dinsel bir kapsamda değerlendirilseler de mistik deneyimler herhangi bir dinsel eğitim ya da eğilimden bağımsız olarak, herhangi bir anda ve herhangi bir kişinin başına gelebilir. bu deneyimler bilinçli harcanan çabalarla sağlanabildiği gibi hiçbir çaba göstermeden, bilinç dışı olarak kendiliğinden de gerçekleşebilir ve hiçbir dinsel deneyimle ilgisi olmayabilir.

    bunu da dikkate alarak çok rahatlıkla; “mistisizm kavramı, eğitim ve pratik yoluyla mistik deneyimler yaşamak için yapılan bilinçli ve sistematik çabaları işaret etmekte kullanılır” da diyebiliriz. bu amaca yönelik olarak kullanılan teknikler ise meditasyon, dua, dünyasal zevklerden uzaklaşma, çeşitli mantraları10 ya da tanrısal adları tekrarlama vs biçiminde olabilir. her ne kadar mistikler çoğunlukla bir dinsel mezhebin üyeleri olsalar da, çoğu zaman öğretilerinde ve pratikte belirli dinsel bakış açılarının ötesine giderler.

    bu çok kısa açıklamaları yaptıktan sonra şimdi, insanlık tarihi boyunca dünyanın çeşitli yerlerinde ortaya çıkmış ve insanlığı derinden etkilemiş en önemli ve temel bir kaç ezoterik ve mistik öğretiyi biraz daha yakından inceleyelim. çünkü konumuzun bundan sonraki esas aşaması olan ruhsal gelişim yolumuzda kullanacağımız temel kavramları bu öğretilerin temeline oturtacağız. bu öğretileri incelerken, ayrıntıda birbirlerinden çok farklı gibi görünen temel ortak noktaları yakalamaya çalışmamız gerekir. farklı adlar, farklı yerler, farklı varlıklar, ama hep aynı temel kavramlar.
  • "güzellikten nefret edenler, cinsellikten de nefret ederler. birçok okuyucunun pek anlamadığı "dark sun" (karanlık güneş) kavramı da, lawrence'ın cinsel mistisizmine bağlıdır. (...) lawrence'ın cinselliğinde dokunmak, görmekten her zaman daha önemli bir duygudur. çünkü görmek, göze bağlıyken, dokunmak bedene bağlıdır. bu yüzden de, sevişmeye asıl uygun olan ortam, aydınlık değil karanlıktır. bu karanlığı, lawrence'ın karanlık güneş dediği şey aydınlatabilir ancak." mina urgan - d. h. lawrence

    "(...) humeyni bir megaloman değildir. sözgelimi şah bir megalomandır. humeyni ise çok daha sinsidir. o siyasileşmiş bir mistiktir; dönüşüme uğramış bir mistisizmin kendi kökenine dönüşünü zorla gerçekleştirmeye girişen devrimci bir çilecidir. (...) humeyni'nin on binlerce insanı gözü kapalı ölüme gönderirkenki rahatlığı ve duygusuzluğu işte bu tanrı aşkının tanrı'yla bütünleşmek üzere ölmenin -ya da mistiklerin deyişiyle fana'nın*- somut bir ifadesidir. (...) mistiklerin kendi hukuki umursamazlığının, evrensel hümanizminin ve huzurlu tabiatının köşetaşı yaptığı bu kâhince geleneğe uygun şekilde "ölümünden önce" ölmüştür humeyni. oysa onun bu huzurunda, güzel şiirle bastırılmış bir şiddet, bin yıldır üstü örtülen bir ölüm korkusu gizlidir. mevlana'nın şiirinin baştan sona tanrı korkusunun* yüceltilip aşkla dolu bir ânın şiirsel kırılganlığı haline getirilmesi olduğu bile iddia edilebilir. humeyni bu metaforik ânı gerçek saymış, adeta havada uçan bir sabun köpüğünü siyaset denen iğneyle duvara mıhlamıştır." hamid dabashi - iran ketlenmiş halk

    "islam kültürü münhasıran islami değildir - islam alanında söylenip yapılan her şeyin kuran vahyine ve peygamber hadislerine dek izi sürülemez. islam kültürü dediğimiz şeyi tayin eden, teoloji ve şeriattan islam felsefesi ve mistisizme kadar uzanan teknik açıdan islami söylemler çokluğundan ibaret değildir." hamid dabashi - iran ketlenmiş halk

    (ilk giri tarihi: 4.1.2020)

    (bkz: mistik/@ibisile)
  • tüm dinlerde görülen bir olaydır. kişinin tanrıyı sadece gözüyle kulağıyla algılayamayacağı onu fikirlerin ötesinde ruh ile içten bir şekilde bağ kuracağına inandığı anlayıştır.
  • tanrı’ya ve gerçeğe akıl ve araştırma yolu ile değil de gönül yolu ile, duygu ve sezgi ile ulaşabileceğini kabul eden felsefe ve din doktrini.
  • bir tür "ilkesizlik", bir "yöntemsizlik" halidir. mistik olan edilgendir ve yordamsız bir bekleyiş içerisindedir
  • mistisizm eşyayı gölge varlık olarak kabul edip şahısları tüm gölge varlıklardan soyutlayarak hakiki olana yani asıl şeye ya da şeylere yönelmeyi telkin eden bir disiplindir. bu öğretiye göre anlam derinliği, öz varlıklara ve niteliklere istinaden oluşan bir iletişim biçimiyle gerçekleşir.
    mistisizm doğa yasalarını göz ardı edip hissettiğine inanma eylemidir.
  • (bkz: gizemcilik)
  • şuur hallerinin tasviri zor olduğundan ifade edilmezlik karakteristik özellikleri arasında yer alır. (bkz: hal dili)
  • der neyabed hal-i puhte hiç ham pes sühan kütah bayed vesselam."
    yani;
    "pişmiş'in halinden ne anlar ham sözün kısası budur vesselam."
hesabın var mı? giriş yap