mba

• bahçeşehir üniversitesinde hiç bi' iş tecrübem olmadan 3,94 ile tamamladığım program. tamamlamamın üstünden yedi ay geçti, hala hiç bi' iş tecrübem yok.
  
  edit: bi sene geçti hala iş bulamadım.
  edit2: bi sene daha geçti berbat bi taşeronda iş buldum ama mba hala bi işime yaramıyor.
  edit3: 6 ay daha oldu hala bi işe yaramıyor.
  edit4: 26 ay daha geçti, sekiz ay işsiz gezip bi şey bulamayınca başka bi boktan firmada işe girdim, mba hala hiç bi işime yaramıyor.
  edit5: son boktan firmada 20 gun calisabildim. sonrasinda gene 18 aydir issizim. mba hala ise yaramiyor.
  edit6: son edit'e bir 18 ay işsizlik süreci daha ekledim.
  edit7: üzerine 1 sene daha işsizlik ekledim.
  edit8: 1 sene daha. artık editlemeyeceğim.
• "master of business administration" kelimelerinin basharflerinden olusur. muhendislik bolumunun zar zor bitirenlerin ve onlara pek aklı ermeyen hırs sahibi arkadaslarin secmesi varyasimi tamamen bilmeyip kıçından uydurmaya bir örnektir. soyle ki odtu de mba programi icin basvuran muhendislerin not ortalamaları 3.2 nin altındaysa pek sansları yoktur. parali universitelerde ise burs alabilmek icin aynı sey gecerlidir. bir konu hakkında teknik bilgiye sahip olmanın ve akademik bir egitim görmenin bok atılacak veya hor gorulecek bir tarafı yoktur. onemli olan bilgi edinmek degil edinilen bilginin nasıl kullanılacagini bilmektir.
• yeteri kadar paraniz yoksa icine girmemeniz gereken maceradir. su aralar oldukca moda bir egitim kendisi ve is bulmada, kariyer degistirmede oldukca ise yaradigi da asikar. ama o kadar b.ktan mba turleri cikti ki iyiyle kotuyu de ayirt etmek lazim. gerci mba egitiminin kendisi icerik olarak ne ise yarar o da ayri bir soru. neyse gelelim patlicanin faydalarina, sonunda kendime uygun bir mba bulmanin rahatligiyla yurtdisinda mba yapmak isteyen sozluk okurlarina engin tecrubelerimi angut tavsiyelerimle susluyerek sunmaya calisacagim. anlattiklarim serefsise bak artistlik cekiyo olarak algilanmamasi umuduyla niyet ettim:
  oncelikle gmat ve toefl. toefl i bilemem ama iyi bir mba istiyorsaniz gmat e abanin. “olm gmat toefl onemli degilmis, is tecruben en onemlisiymis” laflarina kanmayin, gmat cok onemli. burs icin hele cok cok onemli. ayrica bu sinavlar icin kesinlikle dershaneye gitmenize gerek yok. akilli adam oturur, esek gibi calisir, yapar. bosuna paranizi sokaga atmayin. dogrudur, oss gibi gmat te de soru tipleri var, ama oss kadar cok soru tipi yok. o yuzden ilgili kitaplari okuyup soru turlerini anlamaniz yeterli olacaktir. kitap olarak da mutlaka official kitap arti dilediginiz baska bir kitaba calismaninizi oneririm. verbal skorunuzu gelistirmek istiyorsaniz tavsiyem yapamadiginiz sorulara yogunlasmak olacaktir. testleri cozerken de mutlaka zaman tutun yoksa gercek testte scarsiniz. gmat ten iyi bir not almak icin bolca test cozup, yapamadiginiz sorulari mutlaka gelistirmeye calisin. biliyorum gmat cok zor, ama emin olun ki oss deki gibi soru tiplerini anladiginiz zaman hayat daha kolaylasiyor. matematik bolumune de oss den biz bilioz olm bunlari diyerek calismamazlik etmeyin. dikkat dagitici, kolay gozukup yaniltan sorular cok. onceden bir kac test cozmenizde fayda var. analytical writing e tahminimce cogunlukla bakilmiyor ama onu da toefl i da isin icine katarak halledebilirsiniz. writing e en az onemi verirseniz haksizlik etmezsiniz. gmat le toefl in arasina cok ara koymayin. hazir ingilizceniz isinmisken toefl i da aradan cikarin. gmat sonrasi toefl nispeten daha kolay geliyor zaten. toefl in konusma kismina mutlaka calisin ama tabi o da bi yere kadar, ingilizcenizin sinirlari var, ne kadar calissaniz da bir yere kadar gelisebiliyor dolayisiyla. ayilik olacak ama ingilizce film,dizi izlemek kesin ise yariyor. notlarimi yazmayayim da bu yontemler ise yariyor,inanabilirsiniz. gmat ve toefl a en gec agustos-eylul de girmenizi oneriyorum. abd deki okullarin birinci round basvurulari kasim-aralikta bitiyor. avrupadaki kimi okul da aralik-ocak gibi aciyor basvurulari. burs istiyosaniz mutlaka ilk donemde basvurunuzu bitirin. basvurulardan once eger iyi okullara basvuruyorsaniz zebellah gibi essay leri yazmaniz gerekecek. neden mba, neden bizim okul, liderlik ozelliklerinden hangisini cok begenirsin, hangi liderlik ozelligini en cok kullandin, ornek ver gibi basvuru basina 3-5 aptal essay sorusuyla ugrasacaksiniz. bu da cok ama cok vaktinizi aliyor. bir onerim de sinavlara girmeden once okullari iyice arastirmaniz ki gmat ve toefl sonrasinda belese notlarinizi basvuracaginiz okullara yollayabilin.
  gelelim okul secimine...eger cok paraniz yoksa ve yarim ya da full burs istiyosaniz buyuk okullara bosuna basvurmayin. mba de burs almak zaten zor bir olay, buyuk okullara basvurarak burs sansini neredeyse sifira indirirsiniz. ben basvuru yaparken bana soylenen abd okullarinin daha cok burs dagittigi yonundeydi; ben avrupanin burs konusunda daha comert oldugunu dusunuyorum. zaten avrupadaki okullar(ingiltere haric) genellikle abd dekilerden daha ucuz. bir nokta daha: avrupada cogu okul 1 yillik mba programina sahipken, abd dekiler 2 yil.
  okul seciminde ft siralamalarina mutlaka bakin. yanlis hatirlamiyorsam business week in de detayli bir siralamasi var, farkli parametrelere gore(mezuniyet sonrasi is bulma, egitim kalitesi, ogrenci kalitesi vs) bu siralamalarla oynayabilirsiniz. bu siralamalarin altlarinda olup da ogrencisine digerlerine gore cok daha fazla deger veren okullar ya da ne bileyim turkiyede cok daha iyi taninan okullar var. siralama sadece mba e gore olsa da okulun ismi de cok onemli. mesela duke veya carnegie mellon alt siradalar ama bu bizim umurumuzda olmali mi, hayir.
  son olarak bir uyarim olacak. ispanya, italya gibi akdeniz ulkelerinde yasamak isteyen her turk genci gibi bu ulkelerdeki okullara basvuracaksaniz ve burs ariyorsaniz esade ye basvurmayin. bu okula kabul edilseniz bile burs basvurusundan once okul sizin okula gelmenizi garantilemek istiyor. bu yuzden once 5000 euro depoziti ode, sonra bursa basvur diyor kendileri. burs cikmazsa ve okula gitmek istemiyorsaniz depositinizi de alamiyorsiniz tabi ki. ha bu arada bir de okullarin ilk basvuru deadline larina yetismeye calisin. ne kadar erken basvurursaniz o kadar burs alma ihtimaliniz artar. en cok sevidiginiz okula oncelik verin, ondan kabul gelirse ne ala gelmezse digerlerine basvurursunuz. yani sevmediginiz okullara erken basvurup onlardan kabul alirsaniz ulan simdi digerlerine basvurursam kendimi riske eder miyim celiskisine dusuyorsunuz.
  edit: unutmadan soyleyeyim, ispanya'daki avrupa ilk 10 a girmis iese de sadece goruntulu telefon konusmasini kabul ediyor. ben mulakata girecegim zaman bu teknoloji turkiyede pek yaygin degildi, skype ta goruselim, bir cozum bulalim dedim, hayir dediler. basvuru parasini odemis oldugum icin, zoraki ispanyaya gitmek zorunda kaldim, ha gitmisken de diger iki okulla da yuzyuze gorustum. kotu mu oldu, basta cok kil olsam da sonra yuzyuze mulakatin kesinlikle burs sansini arttirdigini gordum. basta dedigim gibi, mba icin paraniza kiymaniz lazim malesef.
• iyi bir arastirma yapilmadan baslanilmasina kesinlikle karsi ciktigim master cesidi. accounting, finance, marketing gibi bircok alt dala uzanmasi ve buralarda uzmanlasma imkani saglamasi, akli basinda bir genc icin bulunmasi bir firsattir. soyle bir arastiracak olursak,mba yapan guzide kardeslerimizin yas ortalamasinin 28 ve ortalama is deneyimlerinin 4,5 yil oldugunu rahatlikla gorebiliriz.bu yuzden yeni mezunlarin can havliyle mba ye saldirma hadisesinin saglamligi tartismaya cok acik bir konudur. benim deginmek istedigim nokta ise yabanci diyarlardakilerle, ulkemizde mba yapmak isteyen pitirciklarin karsilastirilma politikasidir.evet dogrudur, gavur ulkelerinde,insanlar belli bir is tecrubesi edinip ,buna gore kendilerini zayif hissettigi noktalara bakarak veya belli alanlarda uzmanlasmak adina islerine ara verip mba ye baslarlar.ama atlanilmamasi gereken bir nokta vardir burda, genelde bu kardeslerimiz calistigi sirketler tarafindan finanse edilirler,okul giderleri vs. baskalari tarafindan karsilanir,bir nevi egitime gonderilme hesabidir.hayat sahanedir yani.en kotu ihtimalle islerinden atilsalar bile aldiklari egitim ve onceki is deneyimleri sayesinde asla issiz kalmiyacaklarinin bilincindedirler.cosmuslardir bir kere.
  
  ayni tabloyu ulkemizde uyguladigimizda-ki daha ben uygulayan gormedim- ne tip sonuclarla karsilasilacagi burda anlatmama gerek yok sanirim.ama rahatlikla sunu soyleyebilirim ki, calistigi isi ve duzeni birakmayi gotu yiyen idealistlere saygilarimi sunuyorum buradan.kolay bir is olmadigi apacik ortada cunku.isverenleri de es gecmemek lazim tabi.calisanlarini master a yollayanlar en asil duygunun insanidirlar.
  
  netice olarak elma armut farklidir olayina girdik bir defa daha, o yuzden mba sevdasindaki yeni yetme mezunlara cok da kizmamak gerek...bazen kosullar yonlendiriyor iste hayati
• bir arkadaşım var melis diye. neredeyse 6-7 senedir tanışıyoruz ve beni güldürmeyi başarabilen nadir insanlardan biridir kendisi, bunun sebebi de ortak mizah ya da melis'in çok iyi espri yapıyor olması değil; başından geçen olayları inanılmaz bir doğallıkla aktarması.
  
  konu bir mba projesi yazdığımı söylememle açıldı. bir çocukla görüşüyormuş birkaç hafta önce. çocuk buna mba yaptığını söylemiş.
  
  melis diyor ki "çocuk nba dedi zannettim anlamadım bu boyla nasıl nba yapıyor dedim baya bi araştırdım anladım ki nba falan yapmıyor"^**
  
  neyse sonrasında çocuğun yüzüne vurma amaçlı "senin nba ile bir alakan yokmuş bi' kere" demiş. çocuk da açıklamış "nba değil mba" diye. buradan sonra gülerken balkondan düşme tehlikesi yaşatan olay melis'in iki ismi ve soyadının baş harflerinin mba olması ve çocuğun buna jest yapmak için "mba" deyip durduğuna inanması, çocuğun ilgili ve romantik biri olduğuna kanaat getirmdfkgmkdlg
• eger abd de mba yapmak gibi bir planiniz varsa , onclikle burs olanaklarini arastirmak yerinde olacaktir diye dusunuyorum, zira o kadar parayi su gibi akitmaya ic elvermeyebilir.. mba akademik degil piyasaya yonelik bir bolum oldugundan doktora bursu bulur gibi hocalardan degil okulun mba administration larindan bu konuda yardim istemek sizlere part time assistanship gibi okulun belirli bolumlerinde, graduate assistant lik gibi kral pozisyonlar saglayabilir.. kral pozisyon diyorum cunku haftada 20 saat international student service, efedime soyliyim centre of teaching excellence gibi okulun devlet daireleri dedigimiz mevkilerde calisip okulda full time mba inizi krallar gibi yapabilirsiniz.. bunun yaninda bazen bazi profosorlerin arastirmalarinda yardima ihtiyaclari oluyo, onlar da size guzel bi maas baglayabilirler.. bunun yaninda yuzde bilmemkac da okul bursunu cakmis olursunuz.. ekonomik destek icin bir diger yontem de sirketlere basvurmak olabilir, ancak bu okulun ilk 2 donemi bitmeden kabulu zor bir sureci de beraberinde getirmektedir malesef..
  
  neyse efendim, diyelim ki abd de mba programina kabul edildiniz, ve bu hummali kosusturmacaya basladiniz.. sizi asiri yogun bir 2 yil beklemekte, bunu bilmenizde yarar var.. ust duzey okullar 16, daha orta seviyeli okullar 12 ders onermektedir toplamdaki mba programlari icin.. full time 2 yilda, part time da 3-4 yil zaman zarfinda bitirilebilir.. tabi ayni zamanda askerligi erteletmeye calisan bir turk genciyseniz part time programla askerliginizi tecil ettiremiyosunuz sevgili mehmetcik adayi arkadaslar.. velhasil, bu 16 dersin 10 u zorunlu mba dersleri olmakla beraber kalan 6 dersi secmeli olarak alabilirsiniz.. 6 ders icinde 4 tanesini ayni konudan secerseniz (pazarlama, otelcilik, finans, dikis, bicki, vs.) uzmanlasma (specialization) yapmis oluyosunuz, ki faydalidir tavsiye ederim.. (her okulda oneriliyor mu bu uzmanlasma emin degilim- arastirmaya devam)
  
  peki ders olarak neler var? neler yok ki, muhasebe, finans, ekonomi, pazarlama, operasyon, vs vs. (bkz: okullarin curriculumlari).. size tavsiyem sudur arkadaslar, sakin ha sakin ilk donem zor dersler secmeyiniz, mumkun oldugunca diger derslere temel olusturan (prerequisite- muhasebe, istatistik gibi) bir dersin yanina 2 yada 3 tane daha ikincil onem tasiyan ders aliniz, psikolojik durumunuz ve ortalamaniz acisindan baba dersleri mumkun oldugunca diger donemlere birakiniz, zira amerikan calisma sistemine alismak bir donem alir, baslari zordur sonra alisirsiniz, benden soylemesi..
  
  abd de mba'e kabulde ve ayrica dersler icin en onemli noktalardan biri, belki de en onemlisi is tecrubesi.. cunku yapicaginiz odevler ve isleyeceginiz konular tamamen pratige dayali ve hangi sektorde calismis olursaniz olun farketmez, benzer durumlarda ne yapiyoduk bizim sirkette diye dusununce cozumlere ulasmaniz ve konulari kavramaniz cok daha kolay olucaktir, kendinizden alicaginiz verim articaktir.. buna emin olun.. yapicaginiz odevler buyuk projeler olucak, bunlarin icinden tek basiniza cikmaniz mumkun olmadigindan cogu zaman grup calismasi yapicaksiniz, ve sadece amerikalilarin degil diger ulkelerden olanlarin da ne kadar titiz calistiklarini ve rekabetci olduklarini goruceksiniz..
  
  ayrica sinifinizda muhtemelen yaslari 30-45 arasi ogrenciler de azimsanamayacak kadar cok olabilir, onlar da islerinde belli mevkilere gelmis, artik bir ust mevkide yoneticilik yapmak icin orda dirsek curuten insanlardir.. kisacasi mba aslinda ideal olarak normalde olan bilgi birikiminizin uzerine yoneticilik vasiflari ve bilgisi eklemekle yukumlu bir bolumdur.. son olarak, is hayatindaki degisimlerle o kadar cok muhattap olursunuz ki bitirdikten sonra da degisimleri dikkatle takip edersiniz.. bu mesekkatli (dogru mu yazdim acaba??) yolda ilerlemek isteyen herkese basarilar..
• üniversiteden yeni mezun olmuş bir çok öğrencinin mezuniyet gazı ve allah allah nidalarıyla iş dünyasına yöneldiği ve ne yazık ki mevcut ekonomik ahval ve şerait sebebiyle de bir zaman sonra sukut-ü hayale uğradığı güzel ülkemde m.b.a., işletme ve ekonomi tabanı olmayan her sosyal ve mühendislik bölümü mezunu için şart olmuştur ne yazık ki. iş dünyasına, özellikle de reel sektöre, yönelik iyi ve kapsamlı bir eğitim fırsatı sunar 2 sene boyunca ama şahsi kanaatim kişinin illa ki m.b.a. derecesi yapmak istiyorsa birkaç senelik iş tecrübesi edindikten sonra emba^* yapması yönündedir.
  
  neden peki?
  öncelikle yeni mezunsanız ve haziranda mezun olup eylülde yüksek lisansa başlamışsanız dünyadan bihabersinizdir. iki sene boyunca derslere girer çıkar, kitaplar makaleler yalayıp yutar, bir miktar daha dirsek çürütürsünüz sıralarda. lakin bu size ancak ve ancak teorik bilgi kazandırır. pratik şansınız (işte business case ler olsun, ne bileyim takım çalışmaları veyahut ödevler olsun) çok sınırlıdır ki o zaman bile gerçek hayata dair bir tecrübe edinmiş olmazsınız. varsayalım ki simülasyon dersleriniz var, bu bile bir yere kadar idare eder, çünkü gerçek hayatta insan faktörü vardır, efendime söyliyeyim beklenmedik risk faktörleri, vesaire vardır.
  
  safi teorik bilgiyle dolup taşmanın bir başka eksisi ise, teorinin her zaman pratiğe uyarlanamıyor oluşudur. mütemadiyen değişen şartlar, her geçen gün bilgiyi "eski" kılmaktadır. aynı zamanda halihazırda içinde bulunulan koşullar sebebiyle de teorinin pratiğe birebir izdüşümü gerçekleşemiyor olabilir. misal, derslerde size kurum kültürünü değiştirmenin envai çeşit yolu anlatılmıştır ama bu demek değildir ki her şirket aynı etkiye aynı tepkiyi verecek.
  
  türk iş dünyasında karşılaşılan bir başka problem de iş dünyasının henüz tam anlamıyla kurumsal bir yapı kazanamamış olmasıdır. dolayısıyla kurumsallık temelli m.b.a. öğretimi mezun olunduğunda bir işe yaramayabilir. örneğin m.b.a. yapmış bir bünye olarak "hıfzıoğlu inşaat" isimli şirkette çalışmaya başladığınızı varsayalım. siz güzel güzel organizasyon yönetimi öğrenmişsinizdir, bir çok nitelikli ik; satış/pazarlama; operasyon uygulaması modellemeye yetkinsinizdir ama gel gör ki içinde bulunduğunuz ortam bırakın henüz kurumsallaşmayı, tam bir patron şirketidir. n'apıcan şimdi o kadar bilgiyi tepede sayın patronun hıfzı efendi varken?
  
  son olarak, iş tecrübesi ertesi yapılan m.b.a. dahilinde taşların yerine daha iyi oturması mevzubahistir. bilgi havada kalmaz, kişisel deneyimler eşliğinde belli bir bağlam çerçevesinde yer eder. kısaca kişi, zaten ampirik yollarla kazandığı bilgiyi teoriyle temellendirme fırsatı bulur ama bunu yaparken neyin uygulanabilir neyin uygulanamaz olduğunun daha fazla bilincindedir.
  
  tabi m.b.a yapmak için en önemli aragazını mezun olununca bulunması muhtemel iş fırsatları oluşturmaktadır. sanılır ki bütün uluslararası sermayeli şirketler kollar açık gözü yaşlı sizi beklemektedir. oysa ki bu yalanın sunturlusundan başka birşey değildir. m.b.a. eğitimi, tercih edildiği açıkça belirtilmediği müddetçe, iş arayanı öne geçirmez. sizin yerinize alaylı birinin tercih edilme olasılığı her zaman daha yüksektir.
  
  bütün bunlara rağmen eğer üniversite mezunu olduğunuz halde henüz hangi alana yoğunlaşacağınıza karar verememişseniz veya işbu entry nin yazarı gibi politika okuyup operasyon gibi tamamiyle alakasız bir alanda çalışacağım diye ayak diremekteyseniz yani "azimle sıçıyorum, taşı delmek hedefim" diyorsanız, m.b.a. karar vermenize yardımcı olması ve en azından bir miktar temellendirme yapması açısından iyi bir fırsattır, değerlendirmeye bakın.
  
  p.s. hayırlısıyla eylül gibi "m.b.a ve staj ilişkisi" konulu bir paragrafı da buraya iliştirmeyi düşünmekteyim, daha etraflı bir inceleme olması açısından.
• ozellikle muhendislik altyapisina sahip kisilerin, kariyer olanaklarini gelistirmekte kullanabilecekleri, kuresel gorus acilarini gelistirebilecekleri, bazi durumlarda oku oku ilmin sonu yoktur da dedirten, e-mba, executive mba gibi cesitleri de olan, genellikle isletme, finans, muhasebe, ekonomi, enformasyon sistemleri, karar verme bilimleri gibi konulari iceren, durumdan bihaber trend hastasi kisiliklerce yavas yavas demode oldugu dusunulen ama ilgisi bile olmayan, lisansustu egitim programi.
• uzmanlasmanin onunu tikamakla mukellef, herkesin "para var" diye seyirttigi bir dumen suyu, ulkemiz lisanustu egitiminde bir ozal zihniyeti uzantisi.
  mba yapan acikta kalmiyor denerek uzmanlasmasina suncacik kaldigi konulardan hop diye sallma poset makro mikro ekonomiye gecenlerde jack of all tradeslik gozumlenmektedir.ama nedense bizim memlekette bu mubahtir.
• üniversiteyi bitirip kafasına göre bir iş bulamayan her türk genci bir gün mba'i tadacaktır