las hurdes

• belgesel-dökümanter formatında olduğu için kafa karıştırma potansiyeli olan luis bunuel eseridir. sürrealizmin muhtemelen ilk kez dökümanter formatıyla buluşmasından dolayı tarihteki ilk mockumentary olduğu söylenebilir (söyledim oldu). böylesine acı alaycılıkla dolu bir film doğal olarak ispanyol hökümeti tarafından yasaklanmıştır.
  
  un chien andalou'da papazların çektiği ölü eşşeğin amcaoğlunu bu filmde görmek mümkün. bunuel baba bu hasta eşşeği arılara sokturarak ölümünü filme çekmiştir. yine aynı şekilde uçurumdan yuvarlanan (muhtemelen hastalık sahibi) keçi de filme alınmak için yapım ekibi tarafından vurulmuştur.
• bunuel'in kariyerindeki ilk ve tek belgeseli. 1930'larda orta çağı yaşayan insanların yaşadığı köyde dış sesin alaycı tonu ve neredeyse komediymişcesine gösterilenler gerçekten inanılmaz boyutlarda. bunun yanında bunuel'in dikkat çektiği noktalar yine filmleriyle paralel seyirde. anlatılanları belgeselin sonunda vurgulanan anti faşizm düşüncesiyle de sınırlamamak lazım, zira toplumla etkileşim içerisinde olan devlet kavramının işlemezliği sonucunda ortaya çıkan insanlığın yüz karası görüntüler günümüzde bile mümkün. belgeselde gösterilen her ne kadar freak show'a varacak kadar ucuzlaşsa da okulda hala üçgenin iç açıları toplamının 180 olduğunun öğretilmesi, çizilen prenses resmi ve her zaman olduğu gibi dini merkezlerde ve onun yakınlarında olan insanların nispeten daha iyi şartlarda yaşaması ve insanların her şeye rağmen din ve etiği elden bırakmamaları gibi noktalarla las hurdeslilerin de gözlerden uzak olmalarına rağmen 'insan olmaya' çabalamalarının vurgulanmasıysa kanımca belgeselin en başarılı tarafı.
  
  bunların yanında belgeselin mockumentary olamayacak kadar gerçek olduğunu, (bunuel sadece bazı noktaları abartmış, onun haricinde yaşananlar büyük oranda gerçekmiş) sürrealizminin de gerçeküstücü anlatımdan değil de daha çok ciddi bir konuda takındığı absürd tavırdan geldiğini söylemekte yarar var.
• las hurdes tierra sin pan tam adı.
  
  büyük yoksulluğu göz önüne sürer buñuel.
  
  (bkz: ekmeksiz toprak)
• toptan --- spoiler ---
  
  las hurdes'i izledim bugün. ilk defa sıtma titremesinin gerçeğini gördüm. bir de kreten mreten cüceler. bir bebek ölüsünün birkaç km uzağa mezara taşınması. o sırada çaydan geçirirken ufak tabutumsu kabı içinde suda elden ele geçirerek yüzdürmeleri. sanki peygamber miti, sembilde nil'e bırakılan çocuk firavun kadınlarınca bulunur ya. çok benzer ve etkileyici.
  
  las hurdes'in sonunda bir yerli kadın sözü var, kapak olmuş: "hiçbir şey insanı, her an ölümü düşünmek kadar canlı tutamaz." kurgu değil belgesel film, belki de belgesel kurgu; o zamanlar belgesel-kurgu bilinmiyordu ama luis bunuel bilmese de yapabilir. söz de süper olmasıyla değil somut insandan somut yaşam yorumu olarak gelmesiyle, sahicilikle güzel.
  
  --- spoiler ---
• kapanışı;
  
  “bu filmde gösterilen sefalet çaresiz değil. ispanya’nın diğer bölgelerinde dağlılar, köylüler ve işçiler birlik olarak, karşılıklı yardımlaşarak ve devletten haklarını talep ederek yaşam koşullarını yükseltebildiler. köyü daha iyi bir yaşama doğru sürükleyen bu akım, son seçimlere yön verdi ve halk cephesi hükümetinin [*] doğuşunu güçlendirdi. hitler ve mussolini’den yardım alarak ayaklanan generaller, büyük mülk sahiplerine imtiyazlarını geri vermek zorundaydı ama ispanya’nın işçi ve köylüleri franco ve işbirlikçilerine üstün gelecekti. tüm dünyadaki anti-faşistlerin yardımlarıyla sivil savaş huzur, istihdam ve mutluluk getirecek ve bu filmde gösterilen sefalet içindeki evler sonsuza dek yok olacaktır.”
  
  * ikinci ispanya cumhuriyeti'ndeki sol sosyalist birlik
• açlıktan muzdarip çocukları okulda matematik öğrenirken, tahtaya "başkalarının mülkiyetine saygı" yazarken görmek, sefalet içerisindeki bir yerleşim içerisindeki zenginlik işareti olan tek yerin kilise oluşu, ilk ve son dakikası arasında değişmeyen tek şeyin, "zurbaran tablolarından daha gerçek olan las hurdes'un gerçekliğini" oluşturanın, tüm etkileriyle çöken yoksulluk oluşu.. on yıllar sonra parodiyle, alay edişle, sinik tavrı afişe edişle burjuvaların küçük dünyalarını, mizansenlerini, küçük ve büyük aldatmacaları "büyük" filmlerle ortaya koyan bunuel, kısa bir belgeselle maskeleri olmayan ötekilerin yaşamına tanıklık etmiş sinema deneyiminin başlangıcında. sonraki büyük filmlerde bu küçük izin bıraktığı lekeler şekil değiştirerek mevcut olmaya devam eder.
• bu kadar ağır ve zor görüntüleri izletirken bile, bir anda araya normal sivrisinekle anofeli karşılaştıran görüntüler koyup ansiklopedik bilgiler veren, sonra her şey normalmiş gibi bir anlatımla devam ederek sürrealizmin dibine vuran luis bunuel belgeseli.
• bunuel'in filmlerine göre anlatımcı yapının mutlak bir sinematografik yetkinlikle donanmış olduğu, içsel gerçekliğin, aşk, kader ve şiirsel olanın gölgesinde evcilleştiği film.
  
  bir şairin kendi imgelem dünyasına yaptığı yolculuğu anlatması bağlamında belki de ilk gerçeküstü yol filmidir.
• hakkında güzel bir yazı için.
• las hurdes'in yapım sürecini anlatan bir animasyon film ab insan hakları film festivali kapsamında gösterimde, yarın geceye kadar şu adres üzerinden izlenilebilir, süresi dolduğunda da başka platformlardan izlemenizi tavsiye ederim, çok keyifli bir animasyondu. imdb