kırlangıç

• türk mitolojisi'ndeki saygın kuşlardandır.
  
  " karlıgaç " kelimesinden evrilip kırlangıç hâlini almıştır. divan-ı lügât-it türk'te bu şekilde geçer.
  tufan, sel, tipi vs. yani havanın bozulacağını haber verdiğine inanılır.
  uygur türkleri'nin simgesidir.
  
  kuyruğunun çatal olması nuh tufanı ile bağlantılı bir efsaneye dayanır.
  
  efsaneye göre nuh'un gemisi delinir ve bu deliği yılan kapatır. bu iyiliğine karşılık istediği canlının etini yemeye hak kazanır. " en tatlısı insan etidir onu yemek istiyorum " diyecektir yılan, nuh peygamber'e. lâkin kırlangıç, insanları çok sevdiğinden oracıkta yılanın dilini ısırır. yılan da kırlangıç kaçarken kuyruğunu ısırır. birinin dili ötekinin kuyruğu çatal kalır.
  
  çok artistik uçuş denemeleri vardır bu arkadaşların. takip edin bir gün. dümdüz uçarken bir anda yere doğru hızla düşüyormuş gibi dalışa geçer. sanırsın ki yukarıya yönelecek bir daha ama yerde artistiğe devam eder. engellerin arasından geçer falan. çılgın kuş.
  müslümanların çoğu tarafından ebabil kuşu ile aynı olduğu sanılır lâkin değillerdir.
  
  güzel kuşlardır vesselâm. hangi kuş kötü ki?
  
  dipçe-i şuarâ: cemal süreya'nın edebiyatımızdaki en muhteşem isimlerden birine sahip bir kırlangıcın daha var adlı eserine de değinmek gerekir.
  
  yine efsaneye göre lokman hekim'e kaç yıl yaşayacağı sorulur. lokman hekim " 7 kartal yaşamı " diler. bir kartal 80 yıl yaşadığı için lokman hekim de 560 yıl yaşar.
  
  cemal süreya da kırlangıçları çok sevmektedir. bu sebeple o da " 7 kırlangıç yaşamı " diler.
  
  yani 63 yaşına kadar... lâkin şair 59 yaşında vefat eder.
  
  ne diyordu bir şiirinde:
  
  ölüyorum tanrım
  bu da oldu işte.
  her ölüm erken
  ölümdür
  
  biliyorum tanrım.
  ama ayrıca, aldığın
  şu hayat
  fena değildir.
  
  üstü kalsın.
• adem ile havva yasağı tattıktan sonra, edep yerlerini örten asma yaprakları hariç çırılçıplak bırakılıp da biri serendip'e diğeri cidde'ye atılmak suretiyle ayrı düştüklerinde kırlangıç kuşu haber uçurmuş birinden diğerine. bu hizmetinin karşılığında ise, yavruları yılanlara yem olup durduğundan neslinin devamını düşünen kırlangıç adem'in barınağına yuva yapmak için izin almış. adem sakalından bir kıl, havva saçından bir tel vermiş; kuş da yavrularını ayaklarından yuvaya bağlamış. o gün bugündür kırlangıçlar ademoğullarının, havvakızlarının evlerine yuva yapar, yavrularını da ayaklarından yuvaya bağlarlar.
• baharın geldiğini müjdeleyen kuş türü. martın sonuna doğru gelip balkondaki yuvalarına yerleşirler. bazen yeni yuva eklerler 3-5 gün uğraşıp çamur, çalı çırpı taşıyarak. uykusuz gecelerden sonra sabahın geldiğini bağıra çağıra haber verirler. balkona sigara içmek için çıktığımda önce yuvadan kapkara gagalarını, kapkara kafalarını çıkarıp kapkara gözleriyle bakarlar ve hızla uçup turlamaya başlarlar. bazen sıkıntıdan yuvalarına doğru elimi uzattığımda dışarda uçmakta olanları bağırıp çağırarak diğerlerini de toplarlar. onlarcası turlayıp üzerime doğru pike yapıp çığlık atarak korkutmaya çalışır. sanırım yüksekten uçmayı ve yüksek yerlere yerleşmeyi severler, çünkü yuvalarını 7., 8. katların balkonlarından yukarıdakilere kurarlar. genelde öğrenci evlerinin balkonlarında bulunur. bazen salonun penceresinin köşesine de yuva yaparlar, ama yağmurda yıkılır o.
  
  gece balkona çıktığımda ses yaparsam yanlışlıkla uyanırlarsa ses çıkarırlar, hemen içeri kaçarım, çünkü iyice korkarlarsa yuvadan uçarlar ve karanlıkta geri dönemeyebilirler. sıcak yaz gecelerinde balkon kapısı açıkken müziğin sesinden olsa gerek korkup yuvadan atlayanları olur, ışığı görüp odama dalarlar. karanlığa kaçıp kaybolmasın diye yakalar, biraz sever, bir kutuya kapatır balkona koyarım, güneş çıkınca tekrar salarım önünü görüp de istediği yere gidebilsin diye.
  
  yavrularının çıktığını balkon zeminindeki beyaz üstüne siyah/gri benekli yumurta kabuklarından anlarım. zaten bir süre sonra yavrular kafalarını yuvadan çıkarmaya başlarlar, bütün gün öyle dışarıya bakarlar. zamanla vücutlarının daha fazla bölümünü çıkarırlar yuvadan, sonra uçup giderler onlar da. bi sabah uyanılır ve bakılır, hiç ses duyulmaz, hiç biri kalmamış, hepsi gitmiş. balkon kış için son bir kez temizlenir ve bir dahaki bahar beklenir.
• ömrü 6 aydır.
  hikayesi;
  "kırlangıcın biri ,adama aşık olmuş.adam da yalnızbaşına evinde yaşıyor,garip.
  bir gün kırlangıç aşkını ;insanoğluna itiraf etmeye karar vermiş.
  -tık tık ,camı tıklamış.
  -ne var ?demiş bizimki
  -ben sana aşık oldum,sende yalnızsın bende ,gel yalnızlığı paylaşalım.
  -de git demiş,bizim insancık müsveddesi,benim senle ne işim olabilir.ben insanım sen ise kuşgriplisin.
  kırlangıç çok bozulmuş. ama yılmamış. ertesi gün gene adama seslenmiş ,ertesi gün gene gene...
  yok ,insanoğlu nuh dememiş ,peygamber dememiş. inat etmiş.kırlangıç da göçmüş. derken günlerden bir gün almış bizim hayvanoğluinsanı bir hüzün. camın önünde beklemeye başlamış kırlangıcı. tabi bin pişman. soğuk gecelerde evinde sessiz sedasız oturuyor.aradan mevsimler gelmiş geçmiş kuştan haber yok.. derken bir gün ,bir kırlangıç sürüsü geçiyormuş. bizim insanımız -ya havle ve kuvvete, deyip kesmiş sürünün önünü.demişki ;
  -geçen senelerde camımı tıklayan bir kırlangıç vardı .onu bekliyorum,bekliyorum da gelmiyor.haberin var mı?
  
  kırlangıç başı demişki;
  -ah ahmak insanoğlu ,kırlangıçların ömrü 6 aydır.."
  
  (bkz: mevlana)
• az önce bu türe ait bir yavruyu kedinin ağzından aldım.. kanatları güçlü değil, kaçmaya çalışıyordu ama yükselemiyordu çok.. kedi bu durumu affetmedi.. tabii ben de kediyi.. yedikleri önlerinde yemedikleri arkalarında bi kırlangıç kalmıştı yiyecek.. hayvan oğlu hayvanın doğasında var avcılık.. karınları tok da olsa yapacak bir şey yok, herifin iç güdüsü bu.. ama burası avlak değil.. serseri seni..!
  
  kediye kızıyorum ama asıl mesele başka aslında..
  
  insanın işareti, hitabı nereden alacağı hiç bilinmez.. bak bir küçücük kırlangıç yavrusu nelere sebep oldu içeride:
  
  aldıktan sonra hemen çevirip baktım, çünkü ısırıp ısırmadığını görememiştim.. kan yok.. bu iyiye işaret.. kanatları sağlam.. hiçbir yerinde yara yok, ama canı ne kadarcık ki sıpanın..?
  
  kucağına almak, elinde mıncıklamak, sevmek falan istedi bazıları arkadaşlar..
  
  dedim: "bu muhabbet kuşu mu..? bu hayvanlar öyle çok elden ele gezmez, vahşi hayvan bu.. evcil değil.. hasta edeceksiniz.. bir kutuya koyun, besleyecek bir şeyler bulun (böcek, yumurta sarısı vs..) ve hayvanı rahat bırakın.."
  
  tam bu esnada öyle bir şimşek çaktı ki zihinde.. içerideki bu konuyla hiç alakasız bir resmin tam ortasındaki kayıp parça yerini buluverdi.. ağzımdan çıkanı kulağım ilk kez bu kadar net duymuştu..
  
  resmen kendi ağzımdan benimle konuşmuştu konuşan..
  
  hasta veya yaralıya bilinçsiz şefkat faydadan çok zarar getirir.. ve bazen şefkat bekleyen kendi halinden bîhaber birileri, şefkat göremediği, ilgi beklediği, sevilmek istediği yerlere kızar.. ister ki dizinde yatsın, daim yanında olsun, şefkat görsün.. ama onun rahatsızlığına iyi gelecek olan mıdır o şefkat acaba..?
  
  yabanda kalması, "yabancı" kalması onun nekahat döneminin gerekliliği olabilir mi..?
  
  olabilirmiş..
  
  o kendi halinden bîhaber bunu hiç sorgulamazmış.. ama sorgulamalıymış.. bilenle bilmeyen asla bir olmazmış zira.. kutusunun karanlığında beklemeliymiş kanatları güçlenene kadar..
  
  tabii o da, nasibi varsa..
• alt katın sokağımıza bakan giriş kapısının korunaklı iç tarafına kırlangıçlar yuva yapmıştı yıllar önce. annem ölen annesini görmüş gibi sevinerek "bereket getirir, hayat getirir, şans getirir ve uğursuz yerlere yuva yapmaz kırlangıçlar" demişti. üç yıl kadar kaldı o yuva orada.
  
  mahallenin acar çocuğu tugay ve arkadaşları bir gün teneke çala çala kırlangıçları korkutmuş. anne kırlangıcın ürkek bakışlarında eğlence aramış herhalde keratalar, hatta yuvalarını eşelemişler. o yıl babamı sakladık toprağa. kalıntısı kaldı yuvanın ama gelmediler bir daha aynı yuvaya.
  
  üst katın balkonuna taşındılar.
  
  baharlar durduk yerde anlam kazanmaz, içimizdeki kıpırtıları harekete geçirmesinin vardır bir dayanağı
  
  kırlangıçlar sadece ıssız yüreklerimizi diyar diyar sürüklemezler, yorulduklarında bir dağın üzerine bırakmazlar bizi; aynı zamanda o dağdan da kekik kokuları, taze bahar havası ve aceleci isyanlar getirip koyarlar önümüze.
  
  oysa biz götürdüklerine bakmayı severiz, getirdiklerini görmeden.
• karanlıkta göremezler. dolayısı ile yuvasına ulaşamadan hava kararırsa gün ağarana kadar uçan kuştur.
  
  geceleri duyduğumuz kırlangıç sesi bundandır.
• kırlangıça uçarken neden yalpaladığını sormuşlar. o da belanın kah altından, kah üstünden geçiyorum, demiş.
• en sevdiğim hayvanlardandır. mükemmel uçarlar, saatlerce seyrettiğim vakidir.
• afrika kırlangıcı ve avrupa kırlangıcı olarak ikiye ayrılan kuş. bu de bunların hindistan cevizi taşıyanları vardır.
  
  (bkz: monty python and the holy grail)^*