ilk gece hakkı

• braveheart (cesur yürek) filminde iskoç kızı isabella'nın yaşadığı travmatik durum. iğrenç bir ingiliz geleneği.
• bu hak ortaçağın sonlarına doğru bütün avrupa'da yayılmışti. adetlere göre senyör, serfin kızlığını bozma hakkını kullanabiliyordu. bu adet yalnızca senyörü memnun etmek için varolan bir adet değildi. serflerin de bu adeti kendilerini "onurlandıran"(!) bir adet olarak kabul edip sürdürdükleri iddia edilir. daha sonra bu adet sembolik bir görünüm almış: genç kız tören için hazırlanıyor, senyör yatağa bir yastık bırakıp genç kızı öpüyordu.
• örneği cesur yürek filminde görülebilir.
• kral tarafindan yerine getirilmesi istenen hadise. bu olayin bereket ve mutluluk getirecegi inanci varmi$.
  (bkz: gilgami$ destani)
• öncelikle ilk gece hakkı denen iğrençliğin en kaba ve genel anlamı; bir bölgenin lideri, ağası, otoritesinin, kendi bölgesi içinde evlenen kızları, kocasından önce becermesi daha doğru tabirle tecavüz etmesidir. evet en kaba tabiri ile bu iğrençliğin tanımı böyle.
  
  tanımı yaptıktan sonra şimdi anlatmak istediğim meseleye geleyim. konu ile ilgili okumalar yaparken bugün bir yazıya denk geldim ve ağzım açık bir şekilde okudum.
  
  okuduğum yazıda; kürt aşiret ağalarının ve haydutların, doğuda ermenilere karşı sistematik olarak uyguladıkları bu insanlık dışı uygulamayı kaynakları ile yazmışlar. ermeni meselesindeki çıkmazın, kürt aşiretleri tarafından yıllar boyunca kendilerine uygulanan bu sistematik iğrenç muamele ile çok yakından ilintili olduğu anlaşılıyor ve bazı taşlar yerine oturmuş oluyor.
  
  işin kötü tarafı ise osmanlı dönemi istanbul'unun yani sarayın bu durumdan bir şekilde haberdar edilmesine rağmen verilen emirlerin istanbul dışına hiçbir zaman çıkamadığı, dolayısıyla bu zulmün üst makamların işgüzarlıkları nedeniyle bir türlü engellenemediği görülüyor.
  
  lafı çok uzatmadan linki buraya bırakıyorum.
  http://www.agos.com.tr/…lgilere-kusbakisi-bir-bakis
• her ne kadar ortaçağ'ın sonlarında avrupa'da ve bir takım bölgelerde yaşanan hadise olarak bilinse de 1960'ların başında bir zamanların anadolu'da da yaşanandığını duyduğum olaydır.
  nasıl eğreti gelin olayının uzun yıllar boyu yadsınması gibi ilk gece hakkıda bu topraklarda yaşanmış ve ilerleyen zamanlarda bahsedilmek istenmemiştir.
• prof. taner akçam’ın iddiaları ve recep maraşlı'nın açıklamalarına göre; 19. yüzyılda kürt aşiret ağalarının ermeni evliliklerinde 'ilk gece hakkı'na sahip olduklarını söylemesi üzerine başlayan türk, kürt ve ermeniler hakkındaki tarihi tartışma.
  
  iddialar:
  1. ‘’19. yüzyıl feodal toplumunda örneğin kürt bölgelerinde kürt ağaları, evlenen ermenilerin ilk gece hakkına sahiplerdi.’’
  
  2. ‘’onun ötesinde ermeniler çifte vergi veriyordu. bir devlete normal vergi veriyorlardı, bir de “hafir” (veya hapir; kiafir) denen yöredeki kürt feodal yöneticilerine vergi veriyorlardı yani vatandaş sayılmıyorlardı.’’
  
  3. ‘’bu kadar gönüllü bir katılım olmasaydı bu kadar insan öldürülemezdi. bu kadar basit… kürtler şöyledir yapmaz, türkler böyledir yapmaz gibi saçma argümanları bırakmak gerekiyor.’’
  
  videolar:
  30 nisan 2021 - ilk gece hakkı / jus primæ noctis (dücane cündioğlu)
  
  30 nisan 2021 - ilk gece hakkı“nın bahsedildiği kaynaklar: taner akçam’ın açıklamaları (hayko bağdat – artı tv )
  
  12 mayıs 2021 - taner akçam: kürtler, ermeniler, ilk gece hakkı“ ve ötesi (rober koptaş)
  
  16 mayıs 2021 - taner akçam’ın kürtler ile alakalı ileri sürdüğü iddialar üzerine
  
  haber&yazılar:
  
  20 nisan 2021 taner akçam: gönüllü bir katılım olmasaydı, bu kadar insan öldürülemezdi. taner akçam'ın 'ermeni soykırımı’nın kısa bir tarihi' kitabı yayımlandı. akçam, “yüzleşmeyi, suçlama vasıtası olarak görmemek gerekiyor. devleti suçlayarak işin içinden kolayca çıkamayız" dedi.
  
  23 nisan 2021 kürde vurmanın dayanılmaz hafifliği. akçam’ın söyleşisinde sarf ettiği ‘’korkunç bir örnek vereyim: ‘’19. yüzyıl feodal toplumunda örneğin kürt bölgelerinde kürt ağaları, evlenen ermenilerin ilk gece hakkına sahiplerdi.’’ sözleri bekleneceği üzere tartışma yarattı.
  
  24 nisan 2021 tarihçi ve ermeni jenosidinin uzmanı taner akçam, bir röportajında eskiden kürt feodallarinin “ilk gece hakkını” kullanmaya sahip olduğunu, bundan dolayı evlenen ermenilerin kızlarının ilk geceyi bir kürt feodalıyla geçirmek zorunda olduğunu belirtti. bundan daha beteri, iki ermeni örgütünün bu ve benzer durumlardan dolayı isyan ettiğini yazdı. bu iddialarını da bazı ermeni yazarlarının yazdığı kitaplara dayandırdı.
  
  30 nisan 2021 132 kürt yazar ve araştırmacıdan prof. akçam’a: delil göster ya da özür dile. aralarında ismail beşikci'nin de bulunduğu kürt yazar ve araştırmacılar prof. dr. taner akçam’ın 'ilk gece hakkı' ifadesinin “absürd bir iddia” olduğunu belirterek iki halktan özür dilemesini istedi.
  
  01 mayıs 2021 rusya arşivlerinde uzun süre araştırma yapan doç.dr. ekrem önen taner akçam’ın “ilk gece hakkı” iddialarını değerlendirdi.
  
  01 mayıs 2021 ‘kuyruklu kürt’ aşağılaması tutmadı, ‘ılk gece hakkı’ genellemesi deneyelim.
  
  01 mayıs 2021 fırat aydınkaya: kürt toplumunda “ilk gece hakkı” var mıydı?
  meseleyi tartışırken üç şeyden uzak durmak lazım. ilki, türk inkarcıları misali kaynak fetişizmine sarılmamak gerekir. ikincisi bu meselelerde konuşandan çok konuşulana bakmak icap eder. üçüncüsü ise söz konusu kürt soylularının cinsel eğilimleri olduğunda tıpkı başka diğer halkların soyluları gibi temkinli konuşmak gerekir.
  
  01 mayıs 2021 ermeni soykırımı üzerine araştırmalar yapıp ünvanlarını bu sorun üzerinden alan taner akçam ermeni ve kürt halkını birden bire namussuz ilan etti. bunun başka bir adı yok: kürt ağaları ve beyleri, evlenen bir ermeni genç kızını önce kendi yatağına alıyorsa, bu kelimenin tam anlamıyla namussuzluktur. başkasına eş olacak bir kadını “ilk gece hakkı” veya başka bir yatağına alan erkek namussuzdur. diğer yandan, kendisine eş olarak seçtiği kızı ilkin başka bir erkeğin yatağına gönderen erkek ve o erkeğin bağlı olduğu toplum da namussuzdur.
  
  03 mayıs 2021 kürtler, ermeniler ve taner akçam diye biri.. gerçekte, “ilk gece hakkı“ bir senaryo kurmacasıydı. gerçek tarihte, ingiltere ve iskoçya’da böyle bir kara gelenek yoktu. ama, taner akçam gerçek sanıp kürtlere ve ermenilere adapte ediyordu. ve daha ilerisi, dünyada elbette tecavüz olayları vardı. örneğin, osmanlı’nın hırsızlık seferleri bir yönüyle tecavüzcülük tarihiydi. ama, kürtlerin hayatında ise kadın “namus“, dolayısıyla kutsaldı. aynı kültür ve yaşama biçimini paylaşarak, onlarla yan yana yaşayan ermeniler için de, bu böyleydi. bir kadının onuruna dokunulmasını kabullenmesi, zaten görülmüş değildir. onur intikamı yerde kalmışsa intihar eder, o. 1920-1939 yılları, tecavüze uğramış kürt kadınlarının intihar öyküsüdür, bir yanıyla.
  
  04 mayıs 2021 munzur çem: kürt tarihi ile ilgili iki karalama örneği. 1915 soykırımı alanında çalışmaları bulunan prof. taner akçam’ın, bir süre önce katıldığı bir televizyon programında 19. yüzyılda kürt-ermeni ilişkilerine değinince, kürt feodallerini ermeni evliliklerinde “ilk gece hakkı“na sahip olduklarını söylemesi konuyla ilgilenen pek çok kişi gibi beni de şaşırttı.
  
  07 mayıs 2021 haymatlos suad: taner akçam’ın kürde reva gördüğü yegane özgürlük, suçu üstlenme özgürlüğü..
  akçam’ın kürde bakışının objektif değil, yanlı olduğunu ve kürdler söz konusu olduğunda bilimsel nesnellikten koptuğunu iddia ediyorum. bu kanıya varmamı sağlayan fazlasıyla veri mevcut. örneklendirmek gerekirse; akçam soykırım bağlamında ‘’türkler-kürdler’’ biçiminde genellemeler yapmanın doğru ve bilimsel olmadığını defalarca söyler. ancak bu doğruyu teorik olarak ifade ettikten sonra ‘’kürdler’’ demeye devam eder. hatta bunu kasıtlı ve bilinçli yaptığını da saklamaz.
  
  09 mayıs 2021 ermeni-kürt ilişkisinde "ağaların ilk gece hakkı" tartışmalarına farklı bir bakış...
  
  10 mayıs 2021 'delil göster veya özür dile' bildirisine akçam'dan yanıt: kaynaklar tahrif edildi. prof. dr. taner akçam, 132 kürt aydınının yayınladığı kınama bildirisine yanıt verdi. akçam, hakkında saldırgan bir kampanya düzenlendiğini dile getirerek 'ilk gece hakkı'na dair kaynaklar yayınladı.
  
  10 mayıs 2021 kayıp ilanı: vicdan aranıyor.. taner akçam nasıl "kürtler" diyerek, genelleme yaparak, bir yanlış yaptıysa, siz de toptan reddedişle, aynı yerde konumlanıyorsunuz."
  
  10 mayıs 2021 tarihî olayları değerlendirirken objektif davranmak, halkların dostluğu için sağlam köprüler oluşturur. tarihî olayları çarpıtarak halkları karşı karşıya getirmeye çalışmak, bunu de bel altı vurarak yapmak provokasyondan başka bir şey değildir.
  
  10 mayıs 2021 taner akçam da lazarev’i kendi kaynağından okumamıştır. lazarev’den yapılan alıntıları almış, çarpıtmış ve sapla samanı karıştırmıştır. ayrıca murat ciwan haklı taner akçam h.f. b. lynch’in “armenia travels and studies” çalışmasını da okumamıştır. lynch, “ilk gerdek gecesi”nden söz etmiyor. bu taner akçam’ın uydurmasıdır!!! esas kaynak van konsolos yardımcısıdır. incelemek lazım. ama, sanıyorum oda “selahaddin kudüs’da 200 bin hristiyan ve 50 bin papaz öldürdü” iddiası gibidir!!! daha çok ermeni köylü-ağa ilişkisi üzerine duruyor. orada sözünü ettiği “zer kurri” kürdçe’deki “zêr kirî” olmalı..(kopya bakınız) ağalar köyleri satın alıyorlardı. devlette ağa ve şeyhlere köyleri ve arazileri veriyordu. bu sadece ermenilere has bir olay değilki.. kız kaçırma olayları vardı.. kürdler stranlarını dinleyen ve sevenler bizlere konuya ilişkin bir hayli stran söyleyebilirler. kürd toprak ağalarının kürd köylüleriyle olan ilişkileri mutlaka çok yönlü bir şekilde kürd akademisyenleri tarafından deşilmelidir.. çünkü o ilişkilerin etkileri bugün dahi kürd toplumunun üzerinde ciddi bir şekilde vardır.
  
  12 mayıs 2021 oysa iddia, ölümlü vakaların ahlaki meşruiyet ayarlar bir normuydu, duyanlar allak bullak oldu, iddiaya sunulan kanıtlar da iknaya yetmedi. 'bazı ağalar' demediği söylendi de, sayın akçam bir söyleşide düzeltti, ‘elbette “bazı” ifadesini kullanabilirdim’ dedi. ama iddia doğruysa, orta doğu coğrafyasında o ilk gece gaspçısı ağa kürd de olmayabilir, aynı tutumu bir türk, arap, acem ağası da gösterebilir, zira hepsi de benzer kültürel normlara sahipti, suçlu normlardı, kürdlük, türklük veya araplık değildi. kastı, soykırımı kolaylayan kültürel yapıya bir örnek göstermekti, etnik tanım yanlış anlam ve sonuçlar üretti.
  
  12 mayıs 2021 bir yazarın, bir araştırmacının yanlış, hatalı bulunan bir değerlendirmesi elbette eleştirilebilir. eleştirilen kişi de yanıt verir, kanıtlarını sunar. ama bunu ortak protesto metnine, dönüştürmenin anlamı ne? birinden gıcık kapma dışında!
  
  15 mayıs 2021 başka bir tarih kavrayışına, tarihsel nesnenin bilgi öznesinin iktidarını garanti altına aldığı, özne olmanın ve bakışımıza karşılık verme kudretinin tarihsel nesneden esirgendiği bir tarih anlayışını sorgulamaya, yapısal ve ırksallas¸tırılmıs¸ s¸iddetin birbirinden ayrı tarihleri arasındaki hafıza duvarlarını parçalamaya bu yüzden ihtiyaç var.
  
  15 mayıs 2021 bir türk yetkili: politikanın birinci ayağı, katliamı red ve inkâr, bu tutmazsa devreye 'bu tek yanlı bir katliam değil, bir mukatele' girecek... ve nihayet, 'bu da tutmazsa, diyeceğiz ki, katliamı türkler değil, kürtler yaptı!' diyordu.
  
  her şeyden önce, taner akçam’ın kapı açtığı 'ilk gece' polemiğinde bilimsel bir kaygı ve iyi niyet görmediğimi belirtmeliyim. akçam’ın iddiası geçerli olsa, batılı araştırmalardan başlayarak çok sayıda esere konu olacaktı.
  
  16 mayıs 2021 taner akçam bilim insanı kimliğini öne çıkararak ileri sürdüğü argümanın doğru olduğunu ve kabul edilmesini istemektedir. ancak unutulmamalıdır ki argümanların doğruluğu bilim kimliğine bağlı değil, bilim metodolojisine uygun nitelikler barındırıp barındırmadığınadır. bilim insanı kimliği arkasına sığınarak siyasi ve ideolojik tutumunu bilim diye sunmanın günümüz toplumunda mümkün olmadığını herkes bilmektedir. akçam kürd toplumuna karşı hissettiği siyasi ve ideolojik tutumunu gizleme derdindedir. ancak yukarıda da ifade edildiği gibi kendisinin ağzından ermeni jenosidinin sorumlusu kürdlerdir denilmiştir. dolayısıyla asıl derdinin ilk gece değil bir jenoside fail üretmek olduğu açığa çıkmıştır.
  
  20 mayıs 2021 kürt aydınlardan prof. akçam’ın ‘suçlamalarına’ yanıt! kürt aydınlar, yeni bir açıklama ile prof. taner akçam’ın kendilerine yönelik “suçlamalarına” yanıt verdi. yanıt metninde, akçam’ın iddia ettiği gibi kendisine karşı bir “kampanya” başlatılmadığına vurgu yapılarak, “akçam şahsında gelişen tartışmalardan bir kere daha anlaşılmıştır ki konu egemenlere, onların kurum ve aydınlarına bırakılamayacak kadar hassas ve önemlidir” ifadeleri kullanıldı.
  
  20 mayıs 2021 ilk gece hakkı gerçeği yansıtmadığı gibi genelde kürt ağa ve beğlerini sanki ermeni katliamının ortağı gibi göstermek ne ermenilere ne de kürtlere bir yarar sağlamaz. ermeni tehciri sırasında gerek osmanlının kışkırtması, gerek din faktörü gerekse ermeni mallarına göz diken zorba ve gaspçı kürtleri zaten mahkûm etmekteyiz. ilk gece hakkı diye böyle bir hak olamaz olsa olsa zorba ve ırz düşmanı kişilerin yaptığı pislikler olur, bu pisliği yapan tipler her toplumdan da çıkar. bölgemizde ermenilerin gerçek dostları, ittifak edebilecekleri tek ulus kürtlerdir, bunu hem ermeni sorunuyla ilgili araştırma yapanların hem de ermenilerin bilmesi lazımdır.
  
  22 mayıs 2021 her hâlükârda ilk gece hakkı konusunda kürt halkını bağlayan bir şey yok. işte sağcılık, muhafazakârlık, milliyetçilik, kürt ağalarının işlerini onlar kürt halkının temsilcisiymiş gibi savunmaktır. başka şekilde söyleyecek olursak, kürt ağayı da kürt köylüsünü de, farklı sınıf ve statülerine, birincinin ikinci üzerinde de baskısı olmasına rağmen başat olarak kürtlük üzerinden değerlendirmek sağcılıktır, milliyetçiliktir. ilk gece hakkı olduğunu söylemek ermenilere de hakaret değildir veya olmazdı, çünkü zayıf olan, zayıflığından dolayı uğradığı zulüm sebebiyle hor görülemez, kabahat onun değildir. bildirideki anlayışın da yansıttığı üzere, sağ-muhafazakâr düşüncede kadının erkek dünyasında yerleştirildiği yer sebebiyle ilk gece hakkı özellikle ve özel bir hakaret hâline geliyor.
  
  22 mayıs 2021
  son tahlilde akçam, çok konuşarak, çok yazarak ve çok liste ve ek yayımlayarak haklı olduğunu göstermeye çalışıyor. ancak, biri ona şunu hatırlatmalı: ilim camiasında çok konuşan, çok yazan ve çok liste ve görsel paylaşan değil, ilgili disiplinin metodolojisini göz ardı etmeyen, ana/birincil kaynaklara başvuran, kaynak hiyerarşisine riayet eden, hiçbir şartta ilim ahlakından ödün vermeyen/ler (yani tahrife, çarpıtmaya, cımbızlamaya, dublikasyona tenezzül etmeyenler) haklı olabilir.
• böyle bir hak var mıydı varsa da kanunlarla vs. destekli miydi elde herhangi bir kanıt yok. tabi avrupa aristokrasisi için konuşuyorum. ilk gılgamış destanı'nda rastlıyoruz ve voltaire tarafından droit du seigneur gibi bir ifade kullanıyor. voltaire gibi romantik bir ihtilalciden^** böyle bir söz duymak gayet normal. bu zihniyetten insanlar notre dame'de krallar galerisi'ni tahrip ettiği için pek mantıklı bakamıyorum bu sözde hakka. zira bu kişiler onların fransız kralı olduklarına inanıyorlardı. varın görün aydınlanan kitleyi.
  
  tabi bir de işin dini boyutu olduğundan böyle bir hakkı avrupa'nın en güçlü adamı dahi tanıyamazdı. evlilik dışı ilişki hristiyanlıkta istisnasız haram. bayağı bayağı haram. hiçbir şekilde göz yumulmuyor ve cezaları ağır. lakin soylular yapıyorlardı tabi ama yine de açık açık yapacak kadar uzun boylu değillerdi.
  
  bu ilk gece safsatası ilk olarak 16. yüzyılda avrupa aristokrasisinin artık sempatik görünmediği, tabandan yayılan biraz aydınlanmacı ve sorgulayıcı kitlenin halkı gazlamasıyla başladı. tabi bunun başını reform hareketi çektiğinden bu yenilenme hareketi başta din olmak üzere birçok geleneğin, yaşam tarzının ve usüllerin sorgulanmasına olanak tanıdı. ikonlar yakıldı yıkıldı, papazlar katledildi, bakire rahibelere tecavüz edildi, savaşlar yapıldı, çocuklar öldü...
  
  tabi bu acılar beraberinde sorguyu da onlara getirdi. üstüne coğrafi keşifler ayağına tüketimin de arttığını düşünürsek^** böyle sorguların olması gayet normal. örnek olarak türkiye'de din adamlarına karşı ilk defa bu kadar köklü bir değişim yaşıyoruz. artık onlara eskisi gibi herkes saygı duymuyoruz. çünkü; insanlar bazı şeylerin sorgulanabileceği fikrine kapıldılar^*.
  
  peki ilk gece hakkı neden ortaçağ'da kullanılsa bile yaygın değildi de reform hareketleri sonunda bu iddialar arttı diye sorulabilir ve doğal olarak akla ''her şeyin farkına vardıkları için'' tarzında bir cevap otomatik olarak gelebilir lakin öyle değil. kilisenin^* eski otoritesini yitirmesi, din tarafından dizginlenen aristokratların artık daha rahat yaşamalarına sebep oldu. oryantalizm'in yayılması, tüketim mallarına daha kolay ulaşım, avrupa devletlerinin gitgide daha da zenginleşmesi gibi birçok nedenden dolayı aristokratlar kendilerini zevk ve sefa alemine vermişlerdi. zaten soylu oldukları için iyi bir askeri eğitim zaten veriliyordu. gayrıresmi olarak şövalyelik geleneği deformasyonlara rağmen devam ettiriliyordu. orduda görev yapıyorlar ve barış zamanında değerlendirecek bolca boş zamanları oluyordu. sanat hamiliği, balolar, maskeli balolar, lüks av köşklerinde eğlenceler gibi birçok şeyle bu zamanlarını dolduruyorlardı. tabi paraların çoğu bu aristokratlara aktığı için ve diğer sınıfları dışladıkları için bolca taşlamaya maruz kaldılar. bu yüzden burjuvalarla birlikte bol bol alttan alttan dalaştılar. özellikle kralların özel genelevleri filan olaylarına girmiyorum. fransa'dan en güzel kızları toplamak filan bu olaylar gerçekten aristokrasi için bile aşırı bir şey. bu aşırılık onların sonunu getirdi tabi.
  
  sonuç olarak böyle bir resmi hak avrupa aristokrasisi için vardır diyemeyiz. varsa bile resmi olarak yani hak olarak yoktur. kral hatta imparator^* da olsanız kimsenin kızına göz göre göre kerkinemezsiniz. bir tane karikatür vardı ''size mi soracam lan fakirler kralım ben'' diyen bir kral vardı. onunla aynı sonu paylaşırsınız işte. ne dini ne siyasi ne de kültürel olarak böyle bir şey söz konusu değildir. kısacası toprak ağaları ninelerimize tecavüz ediyordu sözleri tamamen bir yalandar ibarettir. uydurmadır, palavradır hatta zırvadır^*.
• (bkz: yuz gorumlugu)
• (bkz: son gece hakkı)