• pek çok kaynak tarafından "ilk bilim adamı"* olarak ilan edilmiş, bugün kabul edilen bilimsel yöntemi tam anlamıyla uygulamış bir deha.
    yazdığı book of optics eseri bilim dünyasına etkileri açısından newton'un meşhur fizik kanunlarını da içeren "philosophiae naturalis principia mathematica" eseri ile eşdeğer kabul edilmiştir.
  • galilei'in teleskopu bulmasına sebep olan ilim adamı.
  • tüm dini önyargılar bir kenara bırakıldığında yeryüzünün gördüğü en önemli bilimcilerden biri olduğu ayan beyan ortada olan tarihi kişi. 965 - 1039 yılları arasında yaşamıştır.

    -"modern optiğin babası" olarak anılır. (verma, r. l. (august 1969), "al-hazen: father of modern optics")

    -ışık hızının sonlu olduğunu tanımlamıştır. (mackay, r. j.; oldford, r. w. (august 2000), "scientific method, statistical method and the speed of light")

    -ışığın doğrusal hareket ettiğini ve parçacıklardan oluştuğunu iddia etmiştir. (o'connor, j. j.; robertson, e. f. (august 2002), light through the ages: ancient greece to maxwell)

    -modern bilimsel metodun ve deneysel fiziğin ilk uygulayıcısı olarak kabul edilir. (agar, david (2001), essay two: arabic studies in physics and astronomy during 800–1400 ad) (gorini, rosanna (october 2003), "al-haytham the man of experience. first steps in the science of vision")

    -ilk bilim adamı olduğunu kabul edenler vardır. (steffens, bradley (2006), ibn al-haytham: first scientist, morgan reynolds publishing)

    -kütleler arasındaki çekimi tanımlamıştır ve yerçekiminin farkında olduğu düşünülür. (el-bizri, nader (2006), "ibn al-haytham or alhazen", in meri, josef w., medieval islamic civilization: an encyclopaedia, ii, new york & london: routledge, pp. 343–345)
  • adamın dibidir. instagramcılar, vine'cılar elini öpsün bu zatın.
  • [(965-1039) ibn el-heysem, ibn al haitham, ibn al haytham; latincede alhazen veya alhacen diye de tanınır.]

    çoğunlukla mısır'da yaşamış ve orada ünlenmiş olan basra'lı üstadımız (http://upload.wikimedia.org/…n_haithem_portrait.jpg) batıda alhazen veya alhacen şeklinde latince bir isimle anılmış optik ve fizik bilginidir.
    bu alanlardan yola çıkarak bilgi problemine eğilmiş ve çeşitli düşünce akımlarına şüpheci bir tavır takınmıştır.

    ona göre; bütün ilimlerin anası felsefedir, mantık şarttır. o halde felsefede de aristoteles'in üstünlüğünü kabul etmektedir. kitab el-menazır (simetriler kitabı : book of optics : http://upload.wikimedia.org/…ibn_haithem's_book.jpg) adlı optik kitabında görüşlerini ayrıntılı bir biçimde görüyoruz. eser latinceye de aspectivus veya perspectiva şeklinde çevrilmiştir. bu çeviriler özellikle roger bacon (opus maius) ve johannes kepler üzerinde çok etkili olmuştur. üstadın en mühim etkisi tabi ki optik alanında olmuş. ona kadar görmeyi sağlayan ziya şuaları'nın gözden çıktığı iddia edilirken, onunla birlikte görme duyusunun merceke bağlı olduğu ve iki gözün birden aynı cismi tek olarak gördüğü açıklanmıştır. heysem'e göre; şualar bizzat nesnelerden çıkmaktaydı. tabi bu düşünce de optikte devrim demekti.

    faydalı linkler:

    http://www.ibnalhaytham.net/…8usvwowcfrahqaodfde4wa
    http://en.wikipedia.org/wiki/ibn_al-haitham
    http://www.islamonline.net/…2001/08/article11.shtml
    http://home.att.net/~mleary/alhazen.htm
    http://books.google.com/…-pa234&dq=alhacen&as_brr=1
    http://books.google.com/…=pa335&dq=alhazen&as_brr=1

    özellikle google book 'un bize sağladığı nimetler:

    eserin a. mark smith tarafından ingilizceye çevrilmişi için "alhacen's theory of visual perception"
    http://books.google.com/…u0f9tvifzakmngkfdo#ppp1,m1
  • islam halifesi el-hakim zamanında kahire'ye akademi'de çalışmak için gitmiştir. optik, astronomi, matematik gibi konularda çok sayıda eser verdi. optik hazinesi'nde, önceden yunanların düşündüğü "bakılan nesneye göz tarafından ışık ışınları yayıldığı fikri"ne karşı çıktı ve "bakılan nesneden göze ışık ışınları geldiği fikri"ni ileri sürdü.

    ayrıca, ışığın merceklerdeki hareketini de inceledi. ışığın kırılmasının nedeninin, ışık ışınlarının hava, cam ve su gibi farklı ortamlarda farklı hızlarda hareket etmesi olduğu sonucuna vardı -ki bu düşünce kepler ve descartes tarafından kullanıldı ileriki zamanlarda, bildiğimiz üzere. dünyanın ilk karanlık kutusunu icat eden kişi imiş ayrıca da.

    kaynak: scientists from archimedes to einstein.
  • kendisi, aristoteles'in içe akım kuramını fizyolojik ve matematiksel verilerle açıklamış olduğundan döneminin yüz akıdır desek yanılmış olmayız. papa v.clemens onun bilgilerinden etkilenmiş ancak islamiyet dünyasını övmek istemediğinden onun bilgilerini ismi olmaksızın kullanmıştır.
  • sir isaac newton 19unda aşık olur; bir eczacının kızına. isaac aynı zamanda 2 yıllık aradan sonra üniversiteye dönmüş bir bilim aşığıdır da. ancak kızın aşığını paylaşmaya pek niyeti yoktur. kaçar, gider; başkasıyla evlenir. biz de son 5 yüzyılın en büyük bilim adamına kavuşuruz.

    ibn-i heysem ise bağdat doğumludur ancak devrin fatimi hükümdarından nil ile ilgili bir proje alır. hükümdarı projenin önemine inandırır ve proje için ciddi destekler alır, uzun bir süre üzerinde çalışır. ancak gerçekleştiremez. sonrasında hükümdardan azcık tırsar ve inzivaya çekilir. kendini görmenin esaslarına, ışığa ve kırılmaya verir. çalışmaları başta newton, bir çok alime çıkış noktası olur. kontrollü deneyi bilimsel metot olarak yerleştirenin o olduğu iddia edilir.

    bazen küçük başarısızlar büyük başarılar getirebilir. canınızı sıkmayın o kadar.

    gerçi newton bir daha hiç evlenmemiş, yeltenmemiştir bile. "yemişim optiğini, soyum sopum devam edeydi de" diyor olabilir..
  • "çocukluğumdan beri insanların farklı inançları üzerinde düşünüp kafa yorar, her fırkanın kendi inandığına nasıl sıkı sarıldığına bakardım. oysa ben bunların hepsinden şüphe duyardım. çünkü ben hakikatin tek olduğuna inanıyordum...
    ihtilaf (hakikatin çokluğundan değil) hakikati ararken başvurdukları yöntemlerin farklılıklarından kaynaklanmaktaydı.'' .
  • ibn-i heysem 965 yılında basra’da doğmuş, matematik, fizik, mühendislik, felsefe, tıp, astronomi, metalurji gibi pozitif bilimler üzerinde çalışmalar yapmıştır. bilimsel metodolojinin öncülerinden biri olan ibn-i heysem, “insanlığa, nasıl bakması gerektiğini öğreten bilim insanı” olarak anılır. ibn-i heysem’in, bilimsel yöntemle yaptığı çalışmalar, çığır aşan başarılar sağlamıştır. biruni ve ibn-i sina ile aynı dönemde yaşamıştır. ibn el-heysem’in ünlü eseri (latincesi opticae thesaurus) leonardo da vinci’yi (1452-1519) ve johannes kepler’i (1571-1630) etkilemiştir.

    bilim alanında artan ünü, mısır’da hüküm süren fatimi devleti için çalışmasının yolunu açmış, geliştirdiği nil nehri projesine destek sağlamıştır. ancak proje hedeflerine ulaşamayınca, içine kapanır ve 10 yıl boyunca kendini çalışmalarına verir. bu dönemde aristoteles ve batlamyus’un eserleri üzerinde çalışır, eserleri özetleyerek, arapça’ya çevirir. bu dönem, hayatının en verimli dönemi olur. birçok eserini bu dönemde kaleme alır.

    newton’un hareket yasalarından birincisi ve ikincisi, fikri olarak newton’dan 600 yüzyıl önce ibn-i heysem tarafından dile getirilmiştir. kuşkusuz bilim, bilim insanlarının kolektif çabası sonucu gelişir. çığır aşan buluşlara imza atan her bilim insanının sırtında, kendisine kadar yaşamış, tüm bilim insanlarının eli vardır.

    heysem, aristo ve batlemyus tarafından ileri sürüldüğü gibi dünyanın evrenin merkezi olamayacağını, uzayda başka sistemlerin de olabileceğini ileri sürmüştür. nitekim ondan yüzlerce sene sonra, newton ve kepler de güneş sistemi görüşüne katılmışlar ve yer kürenin bu sistem içinde olduğunu söylemişlerdir.

    göz ışın kuramı
    ibn-i heysem’in fizikte olduğu kadar, tıptaki ustalığını gösterdiği kitab el-menazır (optik kitabı) adlı yapıtı, gözün anatomisi ve fizyolojisi ile başlar. kitap 12. yüzyılda latince’ye çevrilir ve 600 yıl boyunca batı dünyasını etkiler. kitap, gözün yapısından, perspektife, serap olayından, karanlık oda’ya kadar birçok konuda yapılmış çalışmaların bulgularını ortaya koyar. karanlık oda ile ilgili deneyi, kendisinden yüzyıllar sonra kepler tekrarlamıştır.

    ibn-i heysem’e kadar geçerli olan görme kuramı, öklit ve batlamyus’un ortaya attıkları gözün, görülecek nesneye yolladığı ışınlarla gerçekleştiğini öne süren kuramdır. ibn-i heysem bunun doğru olmadığını ve gerçeğin bunun tam tersi olduğunu deneysel olarak ispatlamıştır.

    atmosferin kalınlığı
    ışınların hava ve su gibi farklı yoğunluktaki ortamlardan geçerken kırılmaları ile ilgili açıklamalarda bulunmuş, keşfettiği gerçeklere dayanarak atmosferin kalınlığını şaşılacak derecede doğru hesaplayarak, 15 km olduğu sonucuna varmıştır. (atmosferin kalınlığı bölgesel olarak değişmektedir. ekvator bölgesinde 16–17 km, 45° enlemlerinde 12 km, kutuplarda ise 9–10 km’dir.)

    büyütecin keşfine giden yolu açmıştır.
    ışınların farklı yoğunluktaki ortamlar boyunca kırılmasını incelerken, suya daldırılmış yuvarlak dipli cam kaplarla yaptığı deneyler sırasında, büyütecin kuramsal keşfine çok yaklaşmıştır. buluş pratik olarak italya’da üç yüzyıl sonra gerçekleşmiş, kırılmaya ilişkin yasanın keşfedilmesi için ise 600 yüzyıl daha geçmesi gerekmiştir.
hesabın var mı? giriş yap