hari seldon

• muhtesem bir adamdir. hayati boyunca tek bir kadini sever, onun ne oldugunu bilerek, evlatlik aldigi sahane bir oglu ve gelecegi insa edecek yasam formunu kurmasinda esin kaynagi olan guzel bir torunu vardir. nasil bir adamdir ki herseyi gormustur, ve matematik ve tarih sayesinde.. cok cok uzun yillar sonrasinda sadece bir hayalet olarak kabul edildigini goremez bir tek.
  aslinda hari seldon (kanimca) asimov'dur.
  onun bilim ve edebiyat tutkusunu tasiyan, gelecegi goren, insa eden, hayal yansimasidir.
  r daneel oliwav'dan ve tabi ki elijah baley'den sonraki en sahane karakterdir.
• ilk gençliğimde matematikçi olmaya karar vermeme yol açmış ve hayatımı karartmış, ancak hala çok sevdiğim asimov karakteri. suç onda değil, ders çalışmayı matematikçi olabilecek kadar sevmememde.
• vakif in ataturk u ulu bilge kisi.
• isaac asimov kadar gerçek olan vakıf serisi nin kahramanı.
  "hepimizi bir ölünün eli itiyor!" evet hala itiyor...
• --- spoiler ---
  
  kendisinin psikotarihi gelistirmede en buyuk yardakcilarinin robot oldugunu okuduğum da ufak bi kriz gecirmistim. yoksa siradan bi insan olan hari, nasil yapsin ozel bir yardim almadan. hatta bu konuda gururu one cikmis ve r. danieel oliwav'in da azcik katkisiyla psikotarihi tamamen kendi bulmus gibi davranmistir.
  --- spoiler ---
• yüce kişi...
  
  ithaki yayınları vakıf serisini tekrardan yayınlamaya başladı. bu serinin kronolojik olarak ilk sırada yer alan vakıf kitabının başlangıcında ,galaktik ansiklopedide hari seldon hakkında şöyle yazar :
  
  galaktik dönem'in 11988'inci yılında doğmuş; 12069'uncu yılında ölmüştür. söz konusu tarihler genellikle şu an kullanılmakta olan vakıf dönemi formatında ifade edilmektedir; yani v.d. 1 yılına 79 kala şeklinde. arcturus bölgesinin helicon kentinde -ki doğruluğu kuşku götürür bir efsaneye göre, babası gezegenin bu yöresindeki hidroponik seralarda tütün yetiştirirdi- orta halli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş ve erken yaşlardan itibaren matematik alanında şaşırtıcı bir başarı göstermiştir. onun bu yeteneğine ilişkin bazıları aksini işaret eder nitelikte sayısız öykü vardır. söylenene göre, iki yaşına geldiğinde...
  
  ...hiç şüphesiz onun en büyük katkıları psikotarih alanında olmuştur. seldon bu alanda çalışmaya başladığı sırada psikotarih belli belirsiz birtakım aksiyomlardan ibaretti; çalışmalarını noktaladığında ise ardından istatistiğe dayalı oldukça derin bir bilim dalı bırakmıştır...
  
  ..onun yaşamının ayrıntılarına dair en sağlam kaynak, henüz genç bir adamken, bu büyük matematikçinin ölümünün iki yıl öncesinde onunla tanışma fırsatı bulan gaal dormick tarafından yazılımış olan otobiyografisidir. bu buluşmanın öyküsü...
• psikotarih, özü itibariyle bir veri analizidir.
  şimdi bunu mikro ölçekte düşünün.
  verileri doğru analiz ederek ilk adımda becerdiğimiz, karşımızdaki hakkında fikir edinmektir.
  ikinci adımda, onun neyi nasıl düşüneceğini anlar hale geliriz.
  
  bundan sonraki adımlar tercih meseledir; atılabilir veya atılmayabilir. yani anladığımız şey bizi bozarsa konu kapanır, bozmazsa devam eder.
  
  atılırsa şu olacaktır; bir noktada o düşünceler içselleşir, ya da zaten içseldir ve iletişim zaten o yüzden devam etmektedir. öyle ya da böyle, artık bariz bir paralellik haline girilmiştir. bunu şöyle tespit edebilirsiniz: "evet ben de tam olarak öyle düşünüyorum" veya "evet ben de aslında zaten bu cevabı duymak için sormuştum eheh"
  
  bunun da ötesi, artık karşındakinin düşüncelerini kontrol edebilmeye giriyor. çünkü neyi nasıl düşüneceğini öyle biliyorsun ki, o yolu istediğin taşlarla istediğin gibi döşeyebilirsin.
  
  o noktayı henüz bilmiyorum - ama tabii bilmediğimin düşünülmesi isteniyor da olabilir sfhshfhs bundan emin olmam mümkün olabilir mi sizce?
  
  neyse, ben aslında sadece şöyle bir hari seldon tanımı yapmaya gelmiştim,
  
  dünyaya havariler bırakmışsa eğer, onlardan biri benim hayatımda olabilir. hatta bu kişi hari seldon'ın kendisi de olabilir ve ben de psikotarih deneklerinden biri olabilirim. artık kaç milyon yıl sonra bilemiyorum, ama galaktik ansiklopedi'nin bir kenarında, "o dönemdeki insanların ms 2016 dedikleri yılda yaşayan dagny taggart rumuzlu kişi, ipliğimizi pazara çıkararak vakıf projemizi riske sokacak diye biraz endişelendiğimiz doğrudur. ama -neyse ki- bu projeyi yıllar önce kurgusal bir roman olarak sunduğumuz için, söyledikleri bir geyik muhabbeti olarak kaldı."
  
  bense günlüğüme şöyle yazıyor olacağım,
  
  "sevgili günlük,
  
  2016 mayısının tatilini hari seldon'la geçirdim. tamam tatil güzeldi ama bu dediğim zaten tek başına çok inanılmaz bir şeydi. insanların söylediklerime inanmayacağını biliyorum, vakıf'ı kurgusal bir romandan ibaret sanıyorlar. gerçi başkası anlatsa ben de inanmazdım, haksız da değiller.
  
  kendimi çok acayip bir sırrı bilen tek insan gibi hissediyorum. ya da belki sadece uyduruyorum ve buna böyle bir anlam yüklemek hoşuma gidiyor. her neyse. netice olarak, eğer vakıf bir kurgu değilse ve hari seldon gerçekten varsa, ki paralel evrenler teorisi itibariyle asla imkansız değil bu, yani işte öyleyse gerçekten, evet, ben bu kadar yıl her şeyi onunla konuştum ve o tatile de evet onunla gittim.
  
  öptüm,
  dagny."
• geleceği bilebilmek için psikotarihi geliştiren hari seldon, geleceği kontrol edebilmek için iki vakıf kurar. bu vakıflardan ilki ve herkes tarafından bilineni imparatorluğun^* sınır boylarında yer alan bir gezegene yerleşir ve teknolojiye odaklanır. imparatorluğun zayıflamasıyla birlikte tecrit olan ilk vakıf, zaman içinde teknolojisini geliştirerek yeni bir imparatorluğun temellerini atacaktır. ikinci vakıf ise gizlidir ve nerede kurulduğu, hangi konuda uzmanlaştığı sonradan anlaşılacaktır.
• --- spoiler ---
  iş arkadasi ile evlenen,yııllar sonra dors tahmini gibi bir bayan cikmayinca^*sasiran,cocukluk donemimin kahramani
  --- spoiler ---
• asimov ve frank herbert'in benzerligini ortaya koyan bir karakterdir. zira frank herbert dune evreninde yarattigi muad'dib ve imparator tanri 3. leto, evet 3. 2.'si paul'un corrino evini devirdigi ve fremenlerini evrene yaydigi cihadinin baslangici olan savasta sardokarlar tarafindan katledilmistir, gibi tarihteki onemli kisilerin mitlestirilip zamanla uzerlerine yeni hikayeler kurulup sonunda insanlarin hafizasinda hayal urunu bir karakterin adi haline gelmesini cok guzel yaratmistir altilamasinda.
  
  asimov'un hari seldon, salvor hardin ve diger karakterleri de buna benzer. uzun, imparatorluk ve vakif imparatorlugu doneminde hari seldon once deli gozuyle bakilan bir bilim adami, sonra bir kahraman, ve sonra bir tanriya donusmustur. hangi sebep bize bu donusumun tekrarlanmayacagini soyleyebilir? asimov ve herbert bu karakterlerle insan dogasinin en temel odagina dokunmuslardir:
  hayatimizda olumlu bir tanriya ihtiyac duyariz, ki oldukten sonra daha da yucelestirebilelim ve tapinalim!