• hafif yapılı,hızlı, orta derecede silahlı ve tek başına uzun menzillerde devriye,akın ve irtibat görevlerini yerine getirmek üzere tasarlanmış savaş gemisi tipidir.

    fırkateyn ismi 16. yüzyılda tek bir direk ile altı ila on iki çift kürek taşıyan küçük kadırgalar için kullanılmaktaydı. işkampavliya'dan hallice boydaki sözkonusu teknelerin görevi henüz işaret flamalarının olmadığı bu çağda savaş filolarını oluşturan büyük kadırgalar arasında dolaşarak emirleri iletmek, zor durumda kalmış hasarlı gemilere destek sağlamaktı. 17. yüzyılda ise fırkateyn terimi hızlı ve iyi silahlı bir ticaret gemisi tipini tanımlıyordu. özellikle breton armatörlerin (saint-malo, morlaix, roscoff vs.) kullandığı 30 kadar hafif topla silahlı bu gemiler rüzgarsız havalarda kürekle de gidebilme özelliğine sahiplerdi. kendilerini atlantik,hint ve pasifik okyanuslarındaki parlak ticaret seferleriyle kanıtlayan breton fırkateynleri savaş zamanlarında kıvraklık ve sağlamlığı birleştiren mükemmel korsan gemileri olarak da kullanılıyorlardı.

    1620 yılına doğru savaş fırkateyni adaşı olan kadırga türünden ayırt edilmeye başlar. bu dönüşümün temelinde ise ingilizler görülmektedir. 17.yüzyıl ortalarında fırkateyn artık aynı direk donanımını taşıyan 10-15 kadar topla silahlı minyatür bir pruva hattı gemisine dönüşmüştür. ağırlıkları 100 ila 300 ton arasında değişen bu gemiler sığ suların denetlenmesi ve savaş filolarına gözcülük için kullanılmaktaydılar. fakat savaş gemilerinin boyca giderek büyümeleri durumu fırkateynlere de yansımakta gecikmeyecek; gerek tonaj gerek silahlar yüzyıl boyunca sürekli artacaktır.

    18. yüzyıl ortalarına gelindiğinde fırkateyn 36-40 metre boyunda, 28-38 adet 9 ve 18 librelik topu bir tam güverte ile kasara güvertelerinde taşıyan bir savaş gemisi olmuştur. fırkateynin bir taneden fazla tam top güvertesi olmaması, en az iki tam güverte taşıyan pruva hattı kalyonlarından bir bakışta ayrılmasını sağlar. zarif gövdeleri, kıvraklıkları ve hızları ile fırkateynler güçlü birer savaş aracıydılar. ince derileri filo savaşlarına girmelerini engelliyordu gerçi ancak keşif, korsan avcılığı veya ticaret akıncılığı için onlardan ideali yoktu. 18. yüzyıl sonunda fırkateyn öyle önem kazanmıştı ki, 1785 yılı itibarıyla ingiliz donanmasında pruva hattı gemileri kadar fırkateyn vardı (146 frk.-151 ph. gemisi). 1783 ile 1791 arasında ingilterede 40 pruva hattı gemisine karşılık 41 fırkateyn yapılmıştı. bunların çoğunluğu ise 40 topluydu. fransa da ise jacques noel sané'nin tasarladığı fırkateynler birinci sınıf savaş gemileriydiler ve büyük sayılarda imal edildiler; devrim (bkz: fransız devrimi) ve napolyon savaşlarında da büyük yararlıklar gösterdiler.

    fırkateyn evriminde son evreyi amerikalılar açtı. 1783 yılında bağımsızlığını kazanan amerika birleşik devletleri köklü bir gemi yapımcılığı sektörüne sahipti. özellikle new england bölgesi çok büyük ticaret filolarına sahip onlarca armatörün yurduydu. ancak ingiliz donanmasının koruyucu şemsiyesi altından çıktıktan sonra amerikan ticaret filoları özellikle kuzey afrika ve çin sularındaki korsanlar için kolay av haline gelmeye başladılar. abd kongresi bu uzak mesafelerdeki tüccarlarına refakat sağlamak için en ideal geminin fırkateyn olduğuna karar verdi. ancak normalden uzun sürecek harekatlar ve caydırıcılık için standart fırkateynlerden daha büyük ve güçlü gemiler yapılması istendi. sonuçta napolyon savaşlarının klasik fırkateyn tipi olan 44 toplu gemiler ortaya çıktı. süper fırkateyn adı takılan 44lükler boy olarak bir 74lük 3.sınıf pruva hattı kalyonu kadar büyüklerdi. ana bataryaları ise avrupalı türdaşlarının 18 librelik toplarından daha ağır ve uzun menzilli olan 24 librelik toplardan oluşuyordu. amerikan fırkateynleri hızca geçemedikleri tüm gemilerden güçlü, kendilerinden güçlü tüm gemilerden ise daha hızlı olmak mantığına sahiplerdi ki bu strateji ikinci dünya savaşının ünlü alman cep zırhlılarında* yeniden canlandırılacaktı. 1812-15 anglo-amerikan savaşında* üç 44lük amerikan fırkateyni (constitution, united states, president) yenilmez ingiliz donanmasının fırkateynlerini teke tek çarpışmalarda arka arkaya yenilgiye uğrattılar. üstünlüklerini kanıtlayan süper fırkateynler böylece hemen avrupada da kopyalanarak standart tür haline geldiler.

    19. yüzyılın ilk yarısı boyunca boyunca fırkateyn sürekli büyümeye devam etti ve giderek pruva hattı gemilerine yaklaştı. örneğin 1827 yılında brest de denize indirilen fransız fırkateyni “trephiscore” 55 metre boyundaydı ve 62 adet top taşımaktaydı. buhar gücünün gelişimi ve uskurun icadıyla yelkenli fırkateynler yardımcı buhar motorlarıyla donatılarak rüzgardan bağımsız hale geldiler. yeni icad edilen humbara mermisi ve şişhane topunun da yaygınlaşmasıyla fırkateyn ile pruva hattı gemisi arasındaki güç farkı iyice belirsizleşti. 1851 ile 55 yılları arasında inşa edilen "merrimack", "roanoke" ve "niagara" adlı abd buharlı fırkateynleri ingiliz donanmasının en büyük üç güverteli kalyonlarından bile boy ve tonaj olarak büyüklerdi. en nihayet 1859 yılında inşa edilen dünyanın ilk zırhlı savaş gemisi fransız “la gloire” ile ona karşı inşa edilen ingiliz “warrior” ana silahlarını tek bir top güvertesinde taşıdıkları için teknik olarak fırkateyn idiler ve böyle de isimlendirildiler (ironclad frigates) ancak bu tanımlamanın geleneksel terminolojiye göre hiçbir mantıklı yanı yoktu zira her iki gemi de ana savaş filosunun üyesiydi. 1860ların sonlarından itibaren fırkateyn terimi artık terk edilerek yerini muharebe gemisi (battleship) sözcüğüne bıraktı. fırkateynlerin gelenksel görevlerini ise 1880li yıllarda ortaya çıkan kruvazör üstlenecekti.

    fırkateyn türü ikinci dünya savaşında yeniden doğdu. atlantiği geçen müttefik konvoylarına refakat etmek üzere amerikan tersanelerinde seri olarak inşa edilen düşük tonajlı, sonar ve su bombası ile yoğun şekilde donatılmış küçük muhrip türüne ingilizler fırkateyn ismini verdiler. savaştan sonra ise yeni görevleri denizaltı avcılığı ve hava savunması olan muhripler tüm dünyada fırkateyn olarak adlandırılmışlardır. günümüzün su üstü savaş gemilerinin %90'ı fırkateyn sınıfındandır.

    kaynak:

    les grands voiliers, edita-lausanne 1992
    the maritime encyclopedia, oxford press 1998

    (bkz: pruva hattı kalyonu).
  • telaffuz edildiginde fonetik olarak insanı tatmin eden kelimedir. kulakların pasını siler.
  • arapça'da "eyn" soneki çiftlik , ikilk anlamı katar (bkz: hisareyn)(bkz: bahreyn)(bkz: kulleteyn)

    büyükgemileri destekleyen nispeten küçük gemilerdir, günümüz batı donanmalarındaki frigatee tekabül eder.
  • günümüzde, helikopter indirip kaldırabilen, denizden hem karaya hem havaya güdümlü mermi atabilen, sualtı savunma tertibatı mevcut savaş gemileri.

    bunlardan biri olmazsa olmaz.
  • ana görevleri ikinci dünya savaşı'ndan bu yana refakat iken, teknoloji, konsept ve tehdit algılamalarındaki gelişmelere paralel olarak, korvet ve destroyer* sınıfları ile arasındaki sınırların iyice belirsizleştiği, salt refakat maksatlı olmaktan yavaş yavaş çıkıp pek çok donanmanın aslî unsuru haline gelen savaş gemisi sınıfı.

    sınıflandırma yapmak için net bir çerçeve çizmek gitgide güçleşmektedir: tonaj olarak 2,000 ilâ 6,000 ton arası oynayabilir; bunun üstüne pek çok donanma politik nedenlerle** normalde destroyer olarak sınıflandırılabilecek gemileri firkateyn olarak sunmaktadır: "benim 6 tane destroyere ihtiyacım var" diye meclisin karşısına çıkmakla "benim 6 tane(cik) refakat maksatlı firkateyne ihtiyacım var" deme arasında, karar vericilerin ve vergi mükelleflerinin tepkisini çekme anlamında önemli farklar vardır. bugünün ortalama bir firkateyni, ikinci dünya savaşı muhribinden fazla deplasmana sahip olabilmekte rahatlıkla.
  • karadeniz’in mütevazı donanmalarından birine sahip olan romanya’nın, f 222 borda numaralı regina maria adlı firkateyninin, cumhuriyetimizin 100’üncü yılı kapsamında samsun’a liman ziyareti gerçekleştirmesi dolayısıyla ilk kez yakından gördüğüm ve içini gezme fırsatı bulduğum savaş gemisidir.

    yeri geldiğinde okyanusların hırçın dalgalarına göğüs geren binlerce tonluk bir savaş makinesinin içinde olmak ve her ayrıntısına bakabilmek gerçekten de harika bir deneyim. gemi personeli ve rumen askerler oldukça konuksever ve güler yüzlüydü. askerlerin yol göstericiliğinde ve izninde gemide gezilebilecek her noktayı gezebiliyorsunuz. daha önce hiç savaş gemisi görmemiş biri için büyüklüğüne hayran kalmamak mümkün değil.

    gemi ilk olarak, ingiliz kraliyet donanmasının bir fırkateyni olarak 1984 yılında inşa edilmeye başlanıyor ve 1987 yılında yapımı tamamlanarak denize indiriliyor. 12 yıl hizmet verdiği kraliyet donanmasında 1999 yılında hizmet dışı bırakılıyor. gemi daha sonra 2003 yılında romanya'ya satılıyor ve 2 yıl süren bir onarım sürecinin ardından 2005 yılında romanya donanmasına alınarak romanya deniz kuvvetlerinde tekrar göreve başlıyor.
  • deniz ile ilgili birçok kelime gibi asıl kökeni italyancadır. fregatone kelimesinden türemiştir.
  • orta tonajlı savaş gemisi. destroyerden farklı olarak, silah ve sensör donanımı belli bir harp türüne daha fazla odaklanacak şekilde (hava savunma, denizaltı veya suüstü gibi) teçhiz edilmiştir ve genellikle destroyere göre biraz daha yavaştır.

    (bkz: knox sınıfı fırkateyn)
  • yaklaşık bi' 10 gündür "fırkateyn neydi ya" diye dolaşıyorum. birilerine sormaya da çekindim. çok güzel söylenişi var bence. keşke kız ismi olsa.
  • hareket kabiliyeti yuksek savas gemisi.turk donanmasinin harp filo diye anilan vurucu gucunun belkemigidir.
hesabın var mı? giriş yap