europa

• 10 yıl içersinde bir mekik gönderilme, buzul yüzeyini delip suya kamera salma ve yaşam olup olmadığına bakma projesi bulunan uydu. dünyadaki okyanuslarda kimi zaman karşılaşıldığı gibi çekirdekten gelen sıcak gazların suyla buluştuğu noktalarda (eğer varsa) yaşam bulunmasından feci halde şüpheleniliyor. onca yıl merihte yeşil kafalı adam aradıktan sonda çıka çıka jüpiterin uydusundan jaws çıkarsa çok güleceğim.
• jupiter'in dünya'nın ayından biraz daha kucuk olan uydusudur. yüzeyinin 60 km kadar buzla kadar kapli oldugu dusunulmekte ve buzlu yuzeyinin ustundeki koyu renkli çizgilerin ise yuzeyin altinda oldugu dusunulen okyonusunun hareketlerinden dolayi olustugu on gorulmektedir. gunesten dunya'nin yaklasik bes kati kadar uzaklikta bulunan europa'nin sivi bir okyanusa sahip olabilmesi ise, jupiter'in diger uydusu io da oldugu gibi, jupiter'in kuvvetli yer çekiminin ic kabukta yarattigi gerilimin sonucu ortaya cikan isi ve kendi cekirdeginin yarattigi isiyla aciklanmaktadir. buz kabugunun gorece genc olmasi nedeniyle kabuğunun altindaki okyonusun hala sivi halde oldugu ve bir nevi dunyadaki tektonik hareketlere benzer olusumlara yol actigi sanilmaktadir. dunyada deniz tabaninin 10 km derinliklerinde gunes isiginin hic olmadigi, deniz dibinden pek cok canli icin zehirli olabilecek 200 - 300 dereceki sulfurik asitin fiskirdigi yerlerde canlilarin bulunmasindan sonra, europa'nin okyonuslarinin ilkel duzeyde yasami destekleyebilecegi dusunulmektedir.
• 20 yil sonra okyanuslarinda balik tutmak isteyenler icin 55 km'lik sondaj makinamla buz kirma hizmeti verip parayi vuracagim jupiter uydusu...
• güneş'ten 800 milyon km uzaklıkta olan bu gezegen tamamiyle katı gibi. eğer jüpiterin yer çekimi, içerde sürtünme yaratıp europa'nın donmasını önlemiyor ve donmuş kabuğunun altındaki sularda hayatın gelişmesini sağlamıyorsa. mikroplar, kabuklular ve belki de sübyelerden oluşan ekosistemler bu buzun altındaki okyanuslarda yaşıyor olabilir. bizi ve olası uzaylı hayatı ayıran tek şey europa'nın buzul katmanı. nasa bu gezegene el atana kadar europa, güneş sistemimizin en büyük gizemlerinden birisi olarak kalmaya devam edecek gibi.
  
  edit : journey to the edge of the universe alıntıdır.
• jüpiter'in yaşama en elverişli gezegen seçilen uydusu. şu anda güneşe uzaklığından dolayı çok soğuk olduğu için gezegenin çoğunluğu donmuş durumda ama bundan milyonlarca yıl sonra güneş ölüm evrelerine girmeye başladığında ısı ve hacim olarak genişleyerek dünya'yı yaşanmaz kıldığı zamanlarda europa'nın buzları eriyecek ve yaşam destekler hale gelebilecek (en azından su var gezegende), o zamana kadar insanlık kendini yok etmese yeni evi olarak europa seçilecek. bütün gün jüpiter manzarası izleyecek insanlık bu olduğunda.
• hubble uzay teleskobu tarafından çekilen şu görüntüde -saat 7 yönünde- gayzer patlamaları yakalanmış.
  
  europa'nın kabuğunun altında sıvı okyanus olduğu tahmin ediliyordu. cassini, satürn'nün uydularından enceladus'da gayzerler keşfetmişti. ona keza titan'da da metan denizi olduğu tahmin ediliyor. tekrar europa'ya gelirsek; uydunun yüzeyi buzul. ancak bu km'lerce buzul kabuğun altında sıvı su olduğu düşünülüyordu. neden düşünülüyordu; kütle çekimiyle dünya'yı bile etkileyen jupiter'in uydusu olması dolayısı ile. jupiter efsane kütle çekimiyle europa'yı çekip büzüyor ve europa'nın içini sürekli dinamik, dolayısı ile belli bir ısıda tutuyor. bu da europa'nın yüzeyi buz ile kaplı olsa bile ( güneşe olan uzaklığından dolayı ), iç taraflarının sıcak olacağı, kabuğun 30-40 km altında kocaman okyanuslar olacağı ön görülüyordu. doğal olarak su demek mikrobik yaşamın olma ihtimali demek. jupiter'in kütle çekimi dolayısı ile uydunun içi sürekli hareketli ve sabit bir ısıda kalıyor, yine jupiter'in devasa manyetik alanını güneş rüzgarlarına karşı kalkan olarak kullanıyor. sıvı su var, radyasyona karşı manyetik koruma var, o zaman canlı olma ihtimali de var. hem nasa hem de esa yakın zamanda europa'ya analiz yapabilecek uzay aracı yollamayı düşünüyorlar.
• sayet 10 km ile 20 km arasinda oldugu tahmin edilen buz katmaninin altinda bir okyanus varsa mars atmosferinden bile cok daha ince olan atmosferinin gunesten gelen radyasyonu goreceli olarak ^* cok daha az absorbe ettiginden muhtemelen en hayalperest olanlarimizin dahi hayal edemeyecegi kadar garip organizmalar olabilir okyanusunda.
  
  daha da muhtesem olani ise 4.5 milyar yil yasinda oldugu tahmin edilen bu uyduda en basit sekilde bile bir hayat varsa, bunca zaman boyunca cok yuksek radyasyona maruz kalarak evrimlesmis ornegin bir bakterinin yaninda bugune kadar dunyamizda gorup de vay anasini dedigimiz ve korktugumuz tuberculosis, syphilis gibi bakteriler muthis primitive kalacaktir.
  
  gelismis canlilarin evrim sureci mikroorganizmalara gore cok daha uzun surdugunden muhtemelen radyasyon ve yorungesinden dolayi olusan cok guclu tidal forces sebebiyle "gelismis" bir organizma bulunabilecegini dusunmek zor olur ama olur da varsa buyuk ihtimalle dinazorlari vs dusunup vay bee evrim harikasi ulan dedigimizdeki saskinlik/hayranlik duygusunu 100 ile falan carpin, en basitinden bi kabuklu bile tahminimizin cok daha otesinde kompleks olacaktir.
• mikroorganizmaların yaşama ihtimali bulunsa da 0.1 mikro pascal atmosfer basıncına sahip olduğundan dolayı insan ırkının yaşamasına imkan olmayan jüpiter uydusu... dünyadaki atmosfer basıncının 101,30 pascal olduğu dikkate alınırsa ortada atmosfer diye birşeyin neredeyse olmadığı anlaşılabilir... ayrıca 3000 km düzeyindeki çapı nedeniyle yapay yollarla üretilen oksijeni bile tutamayacak derecede düşük bir yerçekimine sahiptir... oksijeni tutamayan yerçekiminin insanı nasıl tutacağı ise hepten büyük soru işareti...
• jüpiter'in bilinen 79 uydusundan biri. güneşe olan uzaklığı yaklaşık 800 milyon kilometre olduğu için europa'nın dış yüzeyi donmuş durumdadır. fakat, jüpiter'in kütle çekim etkisiyle, iç tarafının daha sıcak olduğu ve hatta pek çoklarınca sıvı halde olduğu düşünülmektedir. buna neden olan iki temel etken var: yüzey şekilleri (çatlakların fazlalığı) ve tespit edilen gayzerler.
  
  buz kalınlığı tam olarak bilinmemekle birlikte 100 km'ye kadar çıkabileceği tahmin edilmektedir. europa'nın en büyük özelliği donmuş yüzeyinin altında global bir okyanus barındırma ihtimali; bu öyle bir şey ki, katı yüzeyi yok, kumsalı yok, kıyısı yok, karası yok. dolayısıyla, her taraf sular altında ve her taraf okyanus. (içinden bakabilmek sanırım muhteşem olurdu.)
  
  europa'nın milyarlarca yıldır sıvı halde su bulundurma ihtimali mevcuttur. bu nedenle, güneş sisteminde yaşama elverişli olduğu tespit edilebilecek ilk yer olma ihtimali kuvvetle muhtemel. ne var ki, jüpter'in radyasyon alanı çok geniş ve güçlüdür. bu durum en basit düzeyde bir canlının ortaya çıkması için dahi çok büyük bir engel çünkü böyle bir radyasyona karşı hücreler anında yıkıma ve yok olmaya maruz kalabilir. hatta, europa'da olduğu düşünülen su molekülleri dahi büyük zarar görmüş ve belki yok olmuş olabiir.
  
  burada, iyi haber olarak yine europa'nın donmuş haldeki kalın yüzeyi devreye giriyor. bu kalın tabaka europa'nın okyanusunda yaşayabilmesi söz konusu canlıları koruyor olabilir. şahsen ümidim bu yönde ve olumlu haber alabileceğimize inanıyorum.
  
  son olarak, europa'ya dair gizem, nasa tarafından gönderilecek "europa clipper" adlı uzay aracı ile önümüzdeki 10 yıl içinde önemli oranda çözülebilir. merakla takip ediyorum...
• uzerinde dunyadaki butun sularin toplamindan daha cok su bulunan uydu..donmus yuzeyin altinda tuzlu okyanuslarin ve olasi yasam formlarinin oldugu tezler arasinda..