kabakçı mustafa isyanı

• osmanli imparatorlugunun son 100 yilinda gerceklesecek olaylar serisinin ilk halkasi olan isyan , hatta darbedir. yukarida baska bir yazarda deginmis , bu olaylar ve devaminda gelisen durumlardan 4 sezon netflix dizisi cikar butun dunyada izler oyle degisik bir devirdir.
  
  bu isyan neticesinde gelisen olaylar zinciriyle , son 6 padisah in 2 sinin babasi 4 unun ise dedesi olan ikinci mahmut osmanli tahtinin tek adayi olarak kalmis ve hanedanin osman bey ve sultan ibrahim den sonra ucuncu atasi olmustur denebilir . su an yasayan tum osmanli hanedan uyeleri ikinci mahmut un torunudur.
  
  sonuclari bakimindan da tek bir isyan olarak degerlendirilemez o yuzden bu isyani ve devaminda gelisen olaylari şu şekilde incelemek gerekir ;
  
  1.kabakci mustafa isyani ve dorduncu mustafa nin tahta cikisi
  2. alemdar mustafa pasanin karsi darbesi ve dorduncu mustafa tahttan indirilmesi
  3. ikinci mahmut un tahta cikisi ve sened-i ittifak
  4. alemdar mustafa pasa nin öldurulmesi
  
  bu olaylarin tamami kabakci mustafa isyani denen vaka ile baslayip , alemdar in yeniceriler tarafindan oldurulmesi ve ikinci mahmut un kardesi devrik padisah dorduncu mustafa yi oldurmesi sonucu tahtin tek adayi kalmasiyla sonuclanir. o yuzden bu yaziyi da boyle sezonlara bolerek yazacagim aksi takdirde tek entry olarak hem okunmasi hem de yazilmasi imkansiz bir hale gelir.
  
  1. sezon ; kabakci mustafa isyani ve dorduncu mustafa nin tahta cikisi
  
  isyanin cikis nedeni 3. selim in nizam-ı cedid adi verilen yeni ve modern orduyu kurmasi , yenicerilerin bu orduyu kendilerine rakip olarak gormesi , bu ordunun giderlerinin karsilanmasi icin halktan ekstra vergi talep edilmesi ve yenicerilerin de kiskirtmasiyla herkesin bu orduya dusman olmasidir. bu arada kelime anlami olarak nizam i cedid yeni duzen anlamina gelir. nizam i cedid konusu da en az bu kadar uzun oldugundan sadece bir kac cumleyle gecicem aksi takdirde yazmakla bitmez bu is.
  
  1807 yilinin nisan ayinda osmanli ordusu , basinda sadrazam hilmi pasa oldugu halde rus larla savasmak uzere tuna ya dogru cikmisti. sadrazam savasa gidince kendisine vekalet etmek uzere köse musa paşa sadaret kaymakamı oldu. seyhulislam topal ataullah efendi ve kose musa pasa kendilerini padisaha yenilik taraftari olarak gostermis ve yetkili makamlara gelmisti oysa her ikisi de muhafazakar fikirli , gerici ve veliaht sehzade mustafa ile gorusme halindeydi. ordunun ve sadrazamin istanbul da olmamasini firsat bilen bu iki kafadar , yeniceri ve ulema ile anlasip nizam i cedid i ortadan kaldirmak istedi.
  
  kose musa pasa mayis ayinin sonlarina dogru , istanbul bogazinin muhafizligini yapan yenicerilere , bogaz komutani ingiliz mahmut efendi yi gondererek nizam i cedid kiyafetleri giymesini emretti. fakat ayrica gonderdigi ulakla ; "bu emrin padisah tarafindan verildigini , elbiseleri giyerlerse dinden cikacaklarini , giymezlerse dovulup gorevden alinacaklarini hatta nizam i cedid askerlerinin kendilerini oldureceklerini " anlatti.
  
  bogazda pufur pufur nobet tutan yeniceler bir anda iki ucu boklu degnekle karsi karsiya kalinca hemen bir toplanti duzenlendi ve dendi ki ; " biz kul oglu kuluz , atadan dededen yeniceriyiz, ocakliyiz . biz nizam i cedid elbisesi giymiyoruz ". o hengamede yeniceri yamaklari emri getiren mahmud efendiyi katletti ve isyan fitili ateslendi.
  
  ertesi gun et meydani nda (bkz: beyazit) toplanan asiler , halkin malina ve canina dokunmamak ve istedikleri kabul edilmedikce dagilmamak uzere yemin ederek iclerinden biri olan kabakci mustafa yi lider sectiler.
  
  kabakci mustafa isyanin idaresini alir almaz butun istanbul a haberciler yayarak ; " ey ahali , istegimiz nizam i cedid belasini kaldirmaktir. baska bir arzumuz yoktur. kendini musluman ve ocakli ( yeniceri ) gorenler sancagin altinda toplansin."
  
  bunu duyan nizam i cedid dusmanlari kabakci nin etrafinda toplanmaya basladilar. seyhulislam ve veliaht sehzade mustafa da isyancilara akil hocalari yollayip isyani tesvik ettiler.
  
  isyanin asil basarisini belirleyecek nokta ise sadaret kaymakami kose musa pasa nin yapacagi hareketti. musa pasa padisah 3. selim in karsisina cikip , isyanin ufak ve sonmeye mahkum oldugunu herhangi bir bozukluk yaratmayacagini soyler. ancak padisah in huzurundan ayrilinca nizam i cedid askerlerinin kislalarina haber gonderip kisladan cikmalarini yasaklar , ayrixa isyana karsi koymaya hazirlanan topcu ocagi na da haber gonderip ; " karsi cikmasinlar , bu is herkesin ittifakıyladir . " der.
  
  once topcular sonra cebeciler isyani dahil olur ve kabakci mustafa yandaslariyla birlikte et meydanina gelir. kabakci ve yandaslari yeniceri agalari ve ulema ile birlikte hemen bir toplanti duzenler ve herkes hemfikir olur.nizam i cedid in sonu gelmistir.
  
  haber padisah 3. selim e ulastiginda buyuk uzuntu duyar. devletin ilerlemesi gelismesi icin yaptiklarinin , yine devletin idaresini eline biraktigi sadaret kaymakami musa pasa ve seyhulislam tarafindan yok edilmeye calisildigini ogrenince uzuntusu daha da artar. isyani bastirmak icin guvenecegi bir devlet adamida bulamadigindan asilere karsi koyup kan dokulmesindense onlarin isteklerini kabul eder ve nizam i cedid in kaldirildigina dair hatt-i humayun yazar.
  
  asiler ilk zaferlerini kazanmislardir ancak tarih okuyanlar bilir ki isyan asla ilk istekle sonuclanmaz taviz verdikce yenisi istenir. kose musa pasa , maşasi olan isyanin elebasi kabakci mustafa ya 11 kisilik liste verir. bunlar padisaha nizam i cedid konusunda yardim eden ileri fikirli kimselerdir. kabakci mustafa isyancilara dönup ; " bu 11 kisi memleketi harap edenlerdir , bunlari ölu veya diri padisahtan istemeliyiz. " der ve karar onaylanip padisaha bildirilir.
  
  padisah 3.selim sarayin tarihini iyi bilenlerdendir eger istekleri yerine gelmezse isyancilarin saraya hucum edip edepsizliklerini gerceklestireceklerinin farkindadir. o yuzden isteklerini kabul eder 11 kisiyi isyancilara verir. isyancilar bunlari cesitli iskencelerle paramparca ederler.
  
  fakat isyan makinasi calismaya basladiginda yonetimi devirmeden durmaz. bu sefer isyancilar arasinda ; " bundan sonra bu padisaha guvenilir mi ? sultan selim in saltanatla ilgisi yok , devleti yanlis kisilere emanet etti boyle bir padisahin halifeligi gecerli midir ? " laflari dolasmaya basladi ve gidip seyhulislamdan padisahin hal-i fetvasini aldilar.
  
  meydanda artik" sultan selim i istemeyiz ,sultan mustafa efendimizi isteriz" sesleri duyulmaya baslamisti. bir heyet olusturup saraya gonderdiler , 3. selim derin bir aci ve uzuntuyle " asi bir cemaatin padisahi ve halifesi olmaktansa , olmamak iyidir " diyerek tahttan cekildigini aciklar.
  
  tahttan cekilmeden once kendisine yakin olanlar orduyu derhal istanbul a cagirmasini ve isyani bastirmasini teklif ederler ancak 3. selim ; " olmaz , sonra rus ordulari catalca ya gelir " diyerek devletin gelecegini kendi gelecegi ve tahtinin onunde tuttugunu belli eder.
  
  next episode sezon 1 bolum 2 - 4. mustafa'nin tahta cikisi