hayy bin yakzan

• "salaman ve absal" adlı mitik bir öyküden hareketle, 12. asırda ibn tufeyl tarafından yazılan ilk felsefi roman. robinsonad; "adasal roman"ın da ilk örneği kabul edilir. (ibn tufeyl'den önce ibn sina tarafından yazılmış kısa bir versiyonu da mevcuttur.) bu kurmaca yapıt, hem roman türünün ilk örneği olması, hem de felsefi düşünceyi kurguyla anlatması bakımından anlatı tarihinde bir dönüm noktasıdır. nitekim yazıldıktan beş asır sonra, yani 17-18. asırda çoğu batı dillerine çevrilmiş ve başta baruch spinoza olmak üzere birçok filozofu derinden etkilemiştir.
  
  hay adlı bir ademoğlunun tek başına bir adada, dünyayı, kendini ve tanrı'yı tanımasını anlatan hay bin yakzan (uyanık oğlu diri), türkçeye ilk 1923 yılında çevrilmiş ve ne hikmetse ancak 1985 yılında insan yayınları tarafından basılabilmiştir.
  
  ahmet hamdi tanpınar'ın müslüman dünyanın tek romanı olarak kabul ettiği bu eseri, nasıl bir alman'ın goethe'yi bilmemesi olur şey değilse, teknik olarak 1985 yılına kadar bilmememiz oluru olmazı geçtim, hakikaten nobellik bir durum... 85'den sonra kompetanı mı olduk peki? 18. asırda yazılan robinson crusoe, ortaöğretimde 100 temel eserden biri, ya hay bin yakzan? dileğim, derhal ilk ona girmesi...