amira

• minassian, ermeni kültürü ve modernleşme, s. 95-96.
  -------------------
  1750'den 1860'a, istanbul'daki ermeni cemaati içinde amira denen zengin kişiler bulunur. bu terim sarrafları ifade eder. fakat sarrafların bütününü nitelemez, zira rum ve yahudi sarraflar da vardır, ayrıca sarrafların servetinde farklı seviyeler görülür. arapça emir kelimesinden türeyen amira unvanı, osmanlı idari veya siyasi hiyerarşisindeki bir rütbeyi, bir yüksek mevkii gösteren resmî bir unvan değil, "ermeni halkı tarafından," 18. yüzyıldan itibaren ve yazılı olmayan kurallara göre, çok büyük birkaç ermeni para babasına verilmiş bir unvandır. sultanların, vezirlerin ve paşaların sermayedarı, mültezimi, valide sultanların güvenilir adamı olan amiralar, osmanlı maliyesinde gerçek bir tekel sahibidirler.
  
  fakat düzyanlar gibi veya tıngırlar gibi, olağanüstü servetleri kıskançlık ve nefret uyandıran, mevkileri hiçbir zaman sağlam olmayan ve düşüşleri çoğu zaman korkunç olan "bankacı-amiralar"ın yanı sıra, balyanlar gibi "imparatorluk mimarı-amiralar", dadyanlar gibi osmanlı imalathanelerinin müdürleri olan "sanayici-amiralar" vardır, ancak servetlerinin büyüklüğü birincilerinkiyle yarışamaz.
  
  bu şekilde amiralar osmanlı devleti'nin hizmetinde zenginleşirler. servetleri ve itibarları sayesinde, ermeni cemaatini, en azından istanbul'daki cemaati, yönetirler. ermeni patriklerini seçtirir ve denetlerler ve bu anlamda, ama sadece bu anlamda, siyasi bir iktidara sahiptirler. genel olarak bakıldığında, katolik ve protestan misyonerlerine karşı ermeni kilisesi'nin inançlı savunucularıdırlar, ayrıca cemaatlerine karşı servetlerini ortaya koyan ve dindarlıklarına tercüman olan ödevlerini yerine getirirler: dinî vakıflar (kiliseler, düşkünler yurtları, hastaneler, çeşmeler, mezarlıklar), bilim ve sanat hamiliği (okullar, avrupa'ya gönderilmiş ermeni öğrenciler için burslar, kitap yayımlama) , insanseverlik.
  
  kırım savaşı'ndan ve tanzimat uygulamalarının yürürlüğe konmasından sonra, iktisadi ve siyasi iktidarlarını aynı anda kaybederler. osmanlı bankası'nın kurulması (1863), gerilemelerinin habercisidir, bu da ingiliz ve fransız para babalarının çıkarına olacaktır. aynı yıl, ermeni milletinin kurumlarını düzenleyen 1863 millî anayasası sultan abdülaziz tarafından onaylanır. bu da patriklerin gücüyle amiraların rolünü ve etkisini önemli ölçüde azaltır.
  -------------------