potemkin köyü

• potemkin zırhlısının ve de haliyle aynı adlı filmin^* isim babası, aynı zamanda kırım'ın da zamanında osmanlı'nın elinden çıkmasında rol oynamış, zaten rusya'nın karadeniz'deki donanmasını kuran başlıca insandır prens potemkin.
  tüm bunların ötesinde potemkin köyü diye bir deyime adını vermiştir adamımız, ki bu şekilde isimlerden türetilmiş kelimelere, tabirlere eponym derler. bakın mesela, iflah olmaz bir kumarbaz olan ve kumar masasını yemek için bile olsa terk etmeye dayanamayarak uşağına "bana iki ekmek arasına bir şeyler koy getir" diyen kont sandwich, sandwich'in; "büyük kurtarıcı" simon bolivar, bolivya'nın; avustralyalı elma yetiştiricisi granny smith aynı adlı elma türünün; leonhard von fuchs adlı botanist fuşya çiçeğinin ve renginin adına damgalarını vurmuşlar, birer eponym yadigar bırakmışlardır gelecek nesillere (amma uzadı, ayrı entry yapaydım keşke)..
  hikaye kelimesiyle tarih kelimesinin birçok batı dilinde sesteş olduğu söylenir durur (ki yalan değildir). işte bu potemkin köyü nam eponym'e gelince, bunun da hikaye mi, yoksa tarih mi olduğunu anlamak zordur doğrusu.
  derler ki, 1787 yılında, aynı zamanda prens potemkin'in sevgilisi olan çariçe ikinci katherina (baltacı mehmet paşa'nınki değil tabii, o birinci katherina idi) ukrayna ve kırım'ı gezecektir. lakin öyle bir sefalet, öyle bir yoksulluk kol gezmektedir ki oralarda, potemkin'in bunları çariçeye göstermeye yüzü imkanı yok tutmayacaktır. işte bu yüzden, -zannederim ki kartondan- bir dizi hoş köy evi dekoru yaptırır potemkin çariçe'nin geçeceği yörelerde, adamlar tutup onlardan iyi giyinmelerini, hep gülümsemelerini ister. uzaktan gözleri bu yanıltmacayı seçen çariçe geziden hoşnut ayrılırken dekorların ardında perişanlık sürüp gidecektir elbette.
  bu şekilde potemkin köyü sözü, utanç verici bir durumu gizleyen maske, her türlü rezilliği kapamaya yönelik gösterişli bir makyaj gibi anlamlara gelmek üzere dile girer. girer, ama derler ki sonra, aslında bunu prens potemkin'i çekemeyenler uydurdu, yoktur bir gerçekliği bu köyün. evet, bunu dediler, güzelim hikayeyin büyüsünü bozdular, bozdular da ne oldu (bkz: her şey o eski rüyada kaldı)..