kadirli

• osmanlı imparatorluğu devri
  
  yavuz sultan selim döneminde osmanlı imparatorluğu adana yakınlarına kadar gelmişti. o zaman kadirli dulkadiroğulları beyliğinin toprakları arasındaydı. 1522 tarihinde osmanlı imparatorluğu dulkadir beyliği arasında çıkan savaşta kadirli ve yöresi osmanlı topraklarına katıldı.
  
  bundan sonra kadirli maraş iline bağlı kars-i maraş adı ile anılan bir sancak durumuna gelmiştir. kadirli osmanlı imparatorluğu'nun idaresine geçtikten sonra, yörede osmanlı idari sistemi uygulanmaya başlanmıştır.
  
  kadirli 1.dünyü savaşından sonra mondros ateşkes antlaşmasının 7.maddesine dayanarak fransızlar tarafından işgal edilmiştir. 1920 yılları başlarında fransız işgal kuvvetleri kadirliye gelmişlerdir.
  
  cumhuriyet devri
  
  kadirli'nin işgali
  
  fransa'nın çukurova'ya önem vermesinin sebeplerinden biri ortadoğu da ki menfaatlerinin mevzubahis olmasıdır. diğer itilaf devletlerinin düşündüğü gibi ortadoğu da güçlü tek bir devletin bulunması, fransa'nın hiç işine gelmezdi osmanlı devletinin parçalanmasının ve bölünmesinin ana sebeplerinden biri de budur.
  
  bölgenin diğer bir önemi ise verimli sulak topraklara sahip olması, yılda birden fazla ürün alınabilmesidir.
  
  yörenin işgali
  
  mondros mütarekesinin 7. ve 10. maddeleri itilaf devletlerine kendi emniyetlerini tehlikede gördükleri stratejik noktaları ve toros tünellerini işgal hakkı veriyordu.
  
  1920 yılı başlarında kadirliye gelen işgal kuvvetleri kasabaya girişlerinde hiçbir direnişle karşılaşmamışlardır. işgal kuvvetlerinin kadirliye girişlerini safa vayisoğlu şöyle anlatıyor; “sülemiş ile şehir merkezinde merasimle tören kuruldu. bizi öğretmenlerimiz sıraya dizip ellerimize zeytin dalı verip sevinç gösterileri yapmamızı istediler.”
  
  daha sonra kadirli ve diğer çukurova şehirleri işgal edilirken bu bölgelerde işgale karşı tedbirler alınmaya başlanıldı. işte bu sırada kadirli halkı gizliden bir takım faaliyetlerde bulunuyordu
  
  işgale tepki
  
  1920 yılının başlarında işgalci ülkeler kadirliyi işgale başlayınca bu sırada yerli halktan totan danişmentlerden olan ali kahyalar aile olarak bir çete müfreze kurup düşman askerlerine karşı öncü savaşlarına başlamıştır.
  
  ali kahyaların (öndaş ailesi )'nin kendi başlarına hareket etmeleri düşman askerlerine karşı ilk çıkıştır. bu aile aslında cesur olmakla beraber yerlerinin dağlık ve ormanlık olması da cesaretlerini bir kat daha arttırmıştır. “saldırmak için işaretlerimizi bekliyorlardı çukurköprü civarlarında yakaladıkları bir ermeniyi dağa götürüp öldürmüşlerdir. ermenilerin bu sırada yaptıklarının ilk mukabelesi olmuştur.” tevfik coşkun bu şekilde anlatıyor.
  
  işgalin sona ermesi
  
  osman tufan beyin andırın”a geldiğini öğrenen fransızlar 200 kişilik kuvvetlerini kadirliye göndermişlerdir. bunun üzerine osman bey kadirliye gelmiştir. teyfik coşkun şöyle anlatmaktadır; (7 mart 1920) ” osman tufan'ın kadirliye hakim tepelerde yaktığı ateşler sayısız çete yığıldığı intibağını, vermiş yıldırım ve yeşil ordular sayısını bir kat daha kuvvetlendirmişlerdir. bu haberi kadirliye getiren müfreze ermenileri uyarınca heyecan ortalığı sarmış ermeniler at,araba, ne bulabildiler ise kozana doğru kaçmaya başlamışlardır. bir anda cemalpaşa köprüsünün üzeri çeşitli vasıtalarla dolmuştur.
  
  bu sırada gök dereliyen ve eski komiteci bir avukat kadirliyi tekrar ele geçirmek için bir kuvvet göndermiş, fakat namık ağa ve çokak müdürü komutasındaki 30 kişilik birlik bunları bozguna uğratmıştır.(9) kadirli'nin işgalden kurtuluş günü olan 7 mart 1920 kadirlide kurtuluş bayramı olarak kutlanmaktadır.
  
  http://www.kadirlito.tobb.org.tr/kadirli.htm