blücher

• adını waterloo savaşı'nda fransızları yenen prusya'lı feldmareşal gebhard leberecht von blücher'den alan amiral hipper sınıfı kriegsmarine kruvazörüdür.
  
  amiral hipper sınıfı kruvazörler, zırh ve silah açısından bakıldığında büyük abileri olan scharnhorst ve gneisenau'dan daha zayıftır. bu nedenle kruvazör tanımına uyarlar. scharnhorst ve gneisenau ise silah gücü ve zırh açısından neredeyse bir battleship yani ana muharabe gemisi kıvamında olsalar da battleship'den ziyade savaş kruvazörü, ağır kruvazör gibi özel bir yere dahil edilmeleri daha doğru olur. gerçi bu sınıflandırma zorluğunun asıl nedeni versay sonrası yeni bir donanma kurmaya çalışan almanların "ince ince kıvırtmalarıdır" ki bu farklı bir entry konusu olmayı hak eder.
  
  blücher 1936'da 246 numaralı proje olarak kızağa kondu ve hemen hemen 1 yıl sonra suya indirildi. üstyapısı da 2. dünya savaşı henüz çıkmışken tamamlandı ve gemi 20 eylül 1939'da resmen donanmaya alındı. birkaç ay boyunca eğitimler, denemeler sürdü gitti ve gemi aslında sonu olacak ilk görevine, danimarka ve norveç'in işgal planı olan weserübung harekatı'na katıldı.
  
  norveç'in işgali 1940 baharında yapılacak olan batı seferi öncesi hitler'in iyice pimpiriklenip "aman batı'da harekat yapacaz diye kuzeyden ingiliz çıkartması yemeyelim" mantığı sonucu oluşturulan bir plan aslında. planlanması o kadar ani ve alman genelkurmay'ından bağımsız şekilde gelişmiştir ki emir-komuta zinciri diye kafayı çizen alman genelkurmay subayları bir anda karşılarına çıkıp kendilerinden işgal için birlikler isteyen harekatın planlayıcısı general nikolaus von falkenhorst'a başta "bizim götümüzde ayı bağırıyor batı seferini planlayacağız diye sen nerden çıktın, kimsin, necisin birader?" yaklaşımı bile yapmışlardır. halbuki işin aslı şu; hitler ve kurmayları ingilizlerin norveç ile olan yakın ilişkilerini ve bir sıkıntı olursa oraya asker çıkarıp almanya'yı kuzeyden tehdit etme niyetlerini filan biliyorlar. eğer böyle olursa ingiliz donanmasının taarruz etmesi zor norveç fiyortları arasına saklanıp alman donanmasını kuzeyden abluka altına alacaklarını, böylece atlantik'e açılan bir kapının kapanıp almanya'nın savaş için çok önemli olan deniz yolunun kapanmasının potansiyelini de anlamışlar. bundan başka almanya için norveç'in komşusu isveç'ten gelen demir cevherine çok ihtiyaç var. e norveç işgal edilirse o zaman demir cevheri nakliyatı da kesilecekti. "üretim yapmalıyız, aman ingilizler bizi sarmasın" diye kafayı yiyen hitler tüm bu faktörlerin yanında meşhur norveçli hain vidkun quisling'le zırt pırt görüşüp bu elemanın da gazını alınca bir anda batı seferi öncesi kuzeyin güvenlik altına alınmasını istedi ve alman genelkurmay'ına kuzey için bir harekat planlaması emrini verdi. gerçi başlangıçta bu çok tedbiri bir harekat olarak düşünüldü ve norveç'in tavrına göre yapılıp yapılmamasına karar verilecek gibi bir durum vardı ama bu noktada quisling'in gazlaması tam zamanında hitler'i harekete geçirdi ve hitler'in aklına zamanında o bölgelerde savaşmış olan ve kuzeyi bilen general nikolaus von falkenhorst geldi. generali 20 şubat 1940'da özel olarak çağırttı ve aynı gün akşam 5'te temel bir harekat planı hazırlayıp gelmesini söyledi. elinde haritası ve yanında hiç kurmayı olmayan general, hitler'le görüşmesinden çıkıp sokağın karşısındaki kitapçının birinden bir seyahat rehberi aldı ve bir otel odasına weserübung harekatı'nın temelini oluşturup aynı akşam hitler'e anlattı. hava, kara ve deniz kuvvetlerinin bileşimiyle oluşturulan planı beğenen hitler harekatı onayladı ve generalin ihtiyaç duyduğu birlikleri talep etmesi için ertesi gün genelkurmay'a gitmesini söyledi. emri alan von falkenhorst da ertesi gün "böyle böyle bir durum var bana asker verin" diye genelkurmay'a dayanınca oradaki kurmaylar yukarıda yazdığım tepkiyi verip hemen telefonlara sarıldı ve üstlerini durumdan haberdar ettiler. neyse olay kısa sürede anlaşıldı ve ortada hitler'in onayı da olunca seve seve gerekli birlikler von falkenhorst'a verildi.
  
  planın amacı kabaca şöyleydi; danimarka karadan norveç ise denizden çıkarılacak birliklerle işgal edilecekti. bu arada luftwaffe hava desteği verecek, donanma ise karaya asker çıkartılırken özellikle güçlü norveç kıyı bataryalarından bir direnç gelirse oraları susturacaktı.
  
  harekat planı gereği görev gücü 5'e dahil olan blücher, limandan ayrılmadan önce karaya çıkacak olan 163'üncü piyade tümenine bağlı 800 askeri de almıştı. zaten 1400 civarı personeli olan gemi, 800 piyadenin de gemiye gelmesiyle iyice sıkış tıkış bir şekilde norveç'e doğru ilerlemeye başladı. görev gücü 5'in asıl hedefi başkent oslo'ydu ve buraya varmak için her tarafı savunma bataryaları ile dolu oslofjord'a girmek gerekiyordu.
  
  görev gücü 5 yolda önce ingiliz denizaltısı triton tarafından farkedildi ve denizaltı filoya birkaç torpil attı ama isabet ettiremedi. bundan sonra gemiler norveç devriye botu pol ııı tarafından görüldü. pol ııı batmadan hemen önce kimliği belirsiz gemilerin saldırısına uğradını rapor etmeyi başardı. alman gemilerine kıyı bataryaları kendilerine doğrudan ateş açmadıkça karşılık vermemeleri emri verilmişti. bu nedenle gemiler oslo'ya doğru giderken kıyı bataryalarınca kendilerine yapılan birkaç zayıf uyarı atışına karşılık vermekle yetindiler ama ciddi bir çatışma gerçekleşmedi.
  
  görev gücü 5 artık iyice oslo'ya yaklaşmıştı. bu sırada kıyıya asker çıkartma hazırlıklarına başlayan gemilere bir anda ufak bir kent olan drøbak yakınlarındaki oscarsborg kalesinden ateş açıldı ve tarihe drøbak sound muharebesi olarak geçecek çatışma bu şekilde başlamış oldu. kale 28 cm'lik toplarıyla çok yakın mesafeden blücher'e atışlar yaptı ve blücher bu atışlar sonucu sol tarafından isabet aldı. bazı mürettebat üyeleri öldü veya yaralandı. uçak hangarı civarına isabet eden bir 28 cm'lik mermi gemide yangın başlattı ve güvertedeki uçak tutuştu. bir başka 28 cm.'lik mermi nedeniyle türbin odası vuruldu ve geminin itiş gücü neredeyse %30 azaldı.
  
  topların menzilinden kurtulmak için gaza basan blücher fiyort boyunca neredeyse son sürat ilerlemeye başladı. ama norveç kıyı bataryaları çok güçlüydü ve gemi defalarca kıyı toplarından çıkan mermilerle vuruldu. en son drøbak'daki 15 cm'lik bataryalar ile blücher'in dümen mekanizması vuruldu ve köprünün dümen kontrolü koptu. bu noktada gemi hız düşürüp bir süre yalnızca sağ ve sol pervaneleri ile yönlendirilmeye çalışıldı. dümen kontrolü öncelikli olarak elektrikliydi ve bir sorun olursa manuele çevrilebiliyordu ancak manuel kontrolde de köprüden verilen kumandaların gemi dümenine iletilmesi ve tepki alınması geç olmaktaydı. saat sabah 04.30 olmuştu ve gemi neredeyse kontrolsüz ve hızı son derece düşük bir şekilde kurtulmaya çabalıyordu.
  
  tam da bu sıra blücher kendisini yokedecek noktaya vardığını farketmemişti. kıyıda konuşlanmış olan kommandørkaptein andreas anderssen komutasındaki sabit torpil bataryasının 500 metrelik bir kısa menzili vardı ve blücher güvertesi yanarken, kontrolsüzce sürüklenerek tam da bu batarya menziline girmişti. bataryada 40 yıllık avusturya-macaristan yapımı whitehead torpilleri atışa hazır bekliyordu. atışı yapacak olan kommandørkaptein andreas anderssen daha önce yüzlerce defa atış talimi yapmıştı ama bu gerçek durumda torpillerin patlayıp patlamayacağından emin bile değildi. atış düğmesine bastı ve saat 04.30'da 2 tane torpil sırasıyla yüzeyin 3 metre altındaki tüplerinden fırlayarak blücher'e doğru ilerlemeye başladı.
  
  ilk torpil blücher'in 1 numaralı tareti (almanlar gemilerdeki ana taretleri 1, 2 ... şeklinde sayılarla isimlendirmezdi. a, b ,c... şeklinde önden arkaya doğru giden bir isimlendirme vardı. geminin en önündeki birinci taret anton, onun ardında varsa diğer taret bruno, köprünün ardındaki ilk taret cäsar ve varsa son taret de dora olarak adlandırılırdı.) hizasında gemiye çarptı ve çok önemli bir hasar veremedi. ama ikinci torpil geminin daha önceden 28 cm'lik mermiyle vurulmuş olan orta kısmına isabet etti ve gemiyi batıracak asıl zararı verdi. bu noktada gemi tamamen durdu, elektriğinin %60'ını kaybetti, torpil isabet eden noktada yangın başlattı. gemi durduğu bu yerde demir atmak zorunda kaldı.
  
  gemi komutanı hemen tüm personelin yangınla mücadele etmesini emretti. kıyı toplarının menzilinde olmalarına rağmen taretlerdeki topçular dahil herkes yangınla mücadeleye başladı. bu anda gemi yaklaşık 18 derece yan yatmasına rağmen hala su üzerindeydi ve batacak gibi durmuyordu. ama yangın bir anda 10.5 cm'lik mühimmatın depolandığı bir cephaneliği havaya uçurdu ve patlamanın şiddetiyle geminin içinde olan ve deniz suyunun ilerlemesini engelleyen duvarları parçalandı. alevler kontrol edilemez bir şekilde ilerledi ve bazı yakıt tankları da tutuştu. durumun vehametini gören kaptan gemiyi terketme emri verdi. kıyı torpilleri tarafından vurulan blücher sabah 07.30 sularında alabora olarak battı.(1, 2, 3)
  
  gemide kaç kişinin öldüğü şu ana dek netlik kazanmış durumda değil. gemi vurulduktan sonra tahliye için zaman kaldığından çoğu askerin gemiden ayrıldığı düşünülmekte. buna rağmen tahmini ölü sayısı birkaç yüz ile 1000 arasından değişiyor. genel kabul gören yaklaşım 650-800 civarında bir kayıp olduğudur.
  
  blücher şu anda oslofjord'un yaklaşık 64 metre derinliğinde yatmakta. geminin savaşta sonra çıkarılıp parçalanması planlandı ama bir türlü bu iş yapılmadı. gemi yaklaşık 2700 metreküp yakıtla göreve çıkmıştı ve battığında önemli bir yakıt rezervi hala geminin içindeydi. bu yakıt 90'lı yıllara değin sızmaya devam etti. günlük sızıntı miktarı hemen hemen 50 litre civarına ulaşınca çevresel açıdan sıkıntı olacağını düşünen norveçliler gemiye ulaştı ve yaklaşık 1000 ton yakıtı gemiden çektiler. bu yakıt daha sonra temizlendi ve satıldı. daha sonra gemide kalan tek arado 196 keşif uçağı 1994 yılında çıkartıldı ve sola'daki flyhistorisk museum'da sergilenmeye başlandı.
  
  blücher'in kaybı alman donanması için beklenmedik bir durumdu ve suüstü filosunu zayıflattı. donanma zaten ingilizler karşısında sayı ve nitelik olarak daha kötü bir haldeydi ve gemi kaybına tahammülü yoktu. blücher'in neredeyse antika sayılabilecek torpiller sonucu bu şekilde kaybedilmesi donanma için şok edici oldu.
  
  blücher'i battığı yere ve gemiyi batıran bataryanın görsellerine şuradan bakmak mümkün.
  
  batığa yapılan dalış videoları için tık, tık-2