theodor w. adorno

• mal, mülk, değer, değişim diyalektiği incemelerinde ayrıca karl marx'ın meta fetişizmi ve sigmund freud'un psikoanaliz'ini kullanarak "kadının fetiş karakteri" gibi bir kavram da geliştirmişliği vardır. adorno'ya göre "yüksek kapitalizmde metanın çeşit çeşit kullanımı" gibi bir olay vardır, ve kadınlar da bunun bir parçasıdır. ama bunu ispatlanması için de ilk başta marx'ın ve freud'un mal değişimi ve psikoloji, psikanaliz hakkında bulgularının ispatlanması gerekecektir. kapitalizmin yükselmesiyle kadının alışveriş ve moda "çılgınlığına" düşmesini, adorno frijitliğe kadar uzanabilecek bir meta fetişizmiyle açıklar.
  
  adorno bilmiş bilmiş buyurur ki, erkeğiyle yiyişirken veya sevişirken saçının bozulmasından, makyajının gitmesinden veya çorabının kaçmasından ürkerek "irrasyonel" bir strese, anksiyeteye düşen hanım kızımız kendisi ve cinsel aktivitesi arasına kendi fetiş karakterini yerleştirmiştir. tabi bu durumdan hanımları direkt olarak suçlu tutmaz adorno efendi. kendisine seksi olmasını empoze eden bir sistemin buyurduğu şekilde, doğal olmayan yollardan hanım kızımız kendisini karşı cinse karşı layık veya üstün görmeye başlayacaktır. zira sistem aynı şekilde caz ve popüler müzik ile de insanlara özgürlük hissi verirken, aynı zamanda da özgürlüklerini elinden almıştır. zira her ikisi de kuralları yıkmış gibi görünse de esasında kurallara iman şeklinde bağlıdırlar, tek yaptıkları şey dinleyenleri kurallar çerçevesinde özgürlük hissi vermeleridir. tabii burada anglo-saxon dünya kastediliyor olsa gerek. adorno bu dönemi kapitalizmin monopolleşme dönemi olarak açıklar; ve korku ve tatmin, sadakat ve ödül, erkeklik gösterileri ve iktidar arasındaki bağıntıları inceler ve bu ikilemler arasında insanda "karışık" hisler yaratn bir tersinleme bulur. sonuç olarak da modern bireyimiz iktidarın kendisine sunduklarına boyun eğerek bastırılır, çocuksu hale getirilir ve irrasyonel düşünceye mahkum bırakılır. irrasyonellik adorno için doğada bulunmayan, ve insan tarafından oluşturulan yapıların birçoğunu kapsar maşallah. işin ilginci, bu açıdan bakıldığında müziğin işlevi neyse, kadının işlevi de odur.
  
  neyse gelelim kadın konusunda. adorno bu bulgulara dayanarak der ki, kadının cinselliği üzerinde bulunan bu kadar tahakküm hatun kişinin kendi cinselliğinin bile gayri-cinsel bir hale gelmesine neden olacaktır, çünkü işin içine tamamen sınıfsal ve yapısal farklılıklar girdiğinden, hanım kızımız kendisini ya "kolay verici" ya da "zor kadın" statüsüne yerleştirecektir. cinsel birleşme ve flört esnasında aklında yapısal farklılıklar ve değişim değerleri bulunan kızımız, belki bilinçli belki de bilinçsiz, yanlış kişiye verdim zannına sahip olacak ve doğal olarak da cinsel tatmin güçlüğü çekecektir. adorno'ya göre frijitliğin asıl nedeni ise sadece kadının toplum tarafından cinsel kısıtlamalara tabi tutulması ve doğru partneri bulamaması değil de, kapitalizmin yükselmesiyle, değer, beğeni, ve seks anlayışlarının da değişmesidir. anglo-saxon dünyadaki partiden partilere koşan gençlerin "flirt" ve "have good time" demeye olan meraklarını da adorno bu şekilde açıklar.
  
  adorno bunları 1937'de erich fromm'a yazdığında enstitüde bu mizojin düşüncelerinden dolayı yalnız bırakıldığını ima eder. ama fromm delikanlılık edip adorno'ya destek çıkar.