kadızadeliler

• ali fuat bilkan'ın "fakihiler ve sofuların kavgası, 17.yüzyılda kadızadeliler ve sivasiler" isimli eserinden bir kaç kısımdan alıntıyla açıklamak gerekirse
  
  - ıv.murad, sultan ibrahim ve ıv.mehmed devrinde ortaya çıkmış olan kadızadeliler hareketi, adını ıv.murad döneminin vaizlerinden kadızade mehmed efendi'den almıştır.
  
  -kadızdaliler bir bakıma "selefiler veya ehlü'l hadis olarak bilinen hareketin mirasçıları sayılabilir.
  
  -17.yy'da reddiyeci bir tavırla "dinde tasfiye (püritanizm) hareketi meydana getiren" kadızadeliler, çoğunlukla kadı ve vaizlerden oluşmaktaydı.
  
  -başlıca üç önemli lideri ön plana çıkar: kadızade mehmed efendi (1582-1635), üstüvani mehmed efendi (1608-1661), vani mehmed efendi (öl.1685).
  
  -kadızadelilerin fikirleri genellikle 13.yy'da yaşamış ve islam dünyasında yüzyıllar boyunca etkili olmuş bir alim olan ibni teymiyye'ye bağlanır.
  
  -kadızadelilerin hitap ettiği kesim, çoğunluk itibariyle iyi eğitim görmemiş ve istanbul'a sonradan yerleşmiş taşralılardan oluşmaktaydı. baer kadızadelilerin karşıtlarının istanbul'un entellektüel kesminin ve güneydoğu avrupalıların olduklarını belirtmiştir.
  
  daha onlarca yer var yazılabilecek çünkü kitap mükemmel. kitap genelinde kadızadeliler hakkında akılda oluşan yapı şudur.
  
  - kadızadeliler pozitif bilimleri yasaklayan, islamı kucaklayıcı değil de herşeyi belirliyen zorba bir din gibi yaşatmaya çalışan bir tarikat olarak ön plana çıkmıştır.
  - kadızadelilerin başları, insanlara öğrettikleri şeylerin hiçbirini uygulamadan lüx ve şaşa içinde yaşayan, kadın elinden mektup almayı bile haram saymalarına rağmen onlarca oğlanla münasebetleri olan, bütün konularda bilgileri zayıf ama sesleri gür, imparatorluğu yıllarca saçma şeylerle oyalayan cesaretli cahillerdir.