ramayana

• uc buyuk hindu tanrisindan biri olan yasam tanrisi vishnu'nun yeniden dogumlarindan^* prens rama'nin basindan gecenleri anlatan, valmiki tarafindan yazildigi iddia edilen hint destani.
  
  efsaneye gore ayodhya krali dasaratha'nin ilk karisindan rama ve lakshman, ikinci karisidan da bharatha ve shatrugan isimlerinde dort oglu vardir.
  
  bir gun bir cileci bir amca, rama'dan seytan rakshasalardan birinin oldurulmesi icin yardim ister. rama bu dilegi yerine getirir ve cileci kendisine buyuk gucler verdiren dua eder ve boylece rama baya afilli, guclu kuvvetli, gurbuz bi delikanli olur. yardim dilekleri karsiliksiz kalmayan dini butun amca bununla da yetinmez, ramayi elinden tutarak tanidigi cok kral bir arkadasina goturur ve kralin kizi prenses sita ile rama oglani evermek ister. yalniz o kral arkadasin tek bir kosulu vardir o da rama'nin orada bulunan ve yok edici tanri shiva'ya ait olan yayi germesidir. rama sadece yayi germekle kalmaz bi de "kiririm bu yayi" diyerek ortadan ikiye ayrilir boylece sita hatunu elinden tuttugu gibi ayodhya'nin yolunu tutar.
  
  bu siralar ayodhya krali dasaratha kendini hic iyi hissetmemekte ve olum doseginde guneslenmektedir. bir cok kisiye malum oldugu uzere, kendisinin yerine rama'yi gecirmek ister. ama kralin ikinci karisi bu durumdan hic memnun degildir. daha onceden dasaratha'ya yaptigi bir iyilik karsisinda, kral karisina dile benden ne dilersen demis oldugundan cazgir kari bu sozu krala hatirlatir ve senden dilegim oglum bharatha'nin kral olmasi ve rama'nin da bu diyardan surulmesidir der.
  
  kral dasaratha bunu duyunca sok olur, ayilir bayilir ama bi kere bi soz verdigi icin bundan donemez. kendisine fenalik basar, tansiyonu falan duser ama butun bunlar care etmez. karari uygular sonra da huznunden nallari diker.
  
  anasinin kendisi icin yaptiklarindan habersiz olan bharatha, sehre geri doner ve olaylari ogrenir. harbi delikanli olan bu cocuk, once anasina bi kizar sonra da gider rama'dan ozur diler. "benim anam bi kanciklik yapmis, gel gec otur tahta, kral sen ol canim abicim" der hatta rama'nin terliklerini alip tahta koyar ve bak iste ne de guzel yakisti diyerek rama'yi kralliga cagirir. fakat delikanliliga toz kondurmayan rama, "yok kardesim sagol, soz sozdur." der ve pilini pirtisini toplayip, yanina karisi sita'yi da olarak oradan ayrilmaya hazirlanir. hem ana hem de babasi bir olan diger kardes lakshman, abisi rama'yi yalniz birakmak istemez onlarin pesine takilir ve muhtesem uclu on dort yil surecek surgun hayatlarina baslarlar.
  
  bunlar az gider uz gider; dere tepe duz gider sonunda ormanlik bir alanda konaklamaya ve oraya yerlesmeye karar verirler.
  
  panchavati daglari yakininda gunluk hayatlarini surdurmektelerken, rama'yi goren ve hatun bir rakshasa olan surpanakha ona asik olur. fakat rama bu disi seytana yuz vermez. bunun uzerine surpanakha kiskancliktan sita'yi oldurmeye calisir. olaya tam zamaninda mudahele eden eniste lakshman, surpanakha'nin burnunu ve kulaklarini keserek onu cezalandirir.
  
  hem kiskancliktan catlayan hem de orasi burasi kesik bir ifrit haline donen surpanakha kendi evine doner ve abisi seytanlar krali ravana'ya giderek facasi dagilmis suratini gosterir ve oc alinmasini ister. rama ve lakshman'in saglam adamlar olduklarini bilen rakshasalar bir plan kurarak onlarin yanina gider.
  
  plana gore rakshasa'lardan biri cok guzel altin rengi bir ceylan kiligina girecek ve rama'yi ortamdan uzaklastiracak, rama yeteri kadar uzaklastiginda diger rakshasaya seslenecek ve daha sonra da bir digeri sita'yi kaciracaktir. elemanlar plani yururluge koyarlar.
  
  ormanin icindeki evlerinin onunde o guzelim ceylani goren sita tutturur "kocacigim bana bu ceylani getir" diye. rama bu olayin icinde bir pislik oldugunu kavrar ama karisinin nazi iyice cekilmez hale geldiginden alir eline okunu ve yayini duser ceylanin pesine. giderken sakin benim pesimden gelmeyin diye tembih eder. onu bir yerde kistirip okunu firlatir, ceylan kiligindaki rakshasa tam olmek uzereyken rama'nin sesini taklit ederek "ah yandim uleeen" diye bagirir.
  
  bu sesi isiten sita, lakshman'dan gidip abisini kurtarmasini ister. rama'nin sozu aklindan cikmayan ve rakshasalarin ayak oyunlarini bilen lakshman once gitmek istemez, abisinin sag salim donecegini bunun bir oyun oldugunu soylese de sita bu sefer "sen ramayi buradan uzaklastirip beni kotu emellerine alet etmek istedin, senin gibi eniste olmaz olsun" der. tepesi atan lakshman, "mina kodumun yengesi" diye icinden mirildanarak yola cikmaya hazirlanir. ayak oyunlarini sezen eniste, bahcenin etrafina okunmus pirinc doker ve sita'yi o pirinc cizgisinin disina cikmamasi icin uyarir.
  
  rama ve lakshman'in uzaklasmasini firsat bilen ve sotede sita'nin yalniz kalmasini bekleyen diger rakshasa bir cileci din adami kiligina girerek yengeye yaklasir. ac oldugunu belirterek brahman rizasi icin bir parca ekmek diler. lakshman'in sozunu unutan sita pirinclerin disina cikar ve sozde yardim ayagina kendini kaptirir. cileci kiligindaki seytan sita'yi kacirarak onu rakshasalarin kralligi olan lanka adasi'na^* goturur. seytanlar krali ravana, sita'yi karisi olarak almak ister ama sita namuslu cikar ve ravana'ya vermez. her ne kadar seytan da olsa racon geregi zorla sita'ya sahip olmak istemeyen ravana onu karar degistirene kadar tutsak alir.
  
  geri donup de sita'yi evde bulamayan delikanli kardesler, olaylari hemen anlar ve yengeyi aramaya cikarlar. yolda o olur, bu olur, su olur ve sonunda maymunlar krali'ni bulurlar.
  
  sita'yi arayan rama ve kardesi lakshman, maymunlar ordusundan yardim isterler. bu ordunun komutani ruzgarin oglu yari tanri^* hanuman, sita'yi aramak uzere yola cikar ve kara parcasi^* bitince kendini buyuterek karsidaki ada lanka'ya sicrar. orada rakshasa'lardan bazilarini oldurur fakat sita namusunu korumak adina hanuman ile donmek istemez ve rama'nin gelip kendisini kurtarmasini ister.
  
  bunun uzerine hanuman geri doner ve sita'yi buldugunu soyler. maymun ordusu ve iki kardes yola cikar fakat arada deniz oldugu icin karsiya gecemezler. bunun uzerine kendini istedigi kadar buyutme ve kucultme yetenegi olan, ucan maymun hanuman sagdan soldan taslar toplayarak bir kopru olusturur. (hatta bugunlerde uydu fotograflarinda o tastan koprunun parcalarinin gozuktugunu iddia eden hindular bu sekilde efsanenin aslinda gercek oldugunu iddia ederler.)
  
  ve lakin maymun ordusu ve delikanli kardesler ile seytan ordusu karsi karsiya gelir. onbin yil boyunca yok edici tanri shiva'ya dua ederek olumsuzluk gucu kazanmis olan ravana idaresindeki rakshasalar hic de kolay pes etmezler. iki taraf da agir kayip verir.
  
  hatta savasin bi devresinde rama bogazindan yaralanir, zehirlenir. onu ancak himalaya daglarinda yetisten bir ot kurtarabilecektir. bunun uzerine hanuman yine ucarak gider, otu bulamadigi icin dagin tepesini sokerek getirir. rama iyilesir, savas devam eder ve iyiler kazanir.
  
  butun bu olanlara ragmen, sita'nin namusundan suphe eden rama ilk basta karisi ile barismaz. fakat sonra allem eder, kallem eder birbirini seven bu iki genci baristirirlar.
  
  sonunda esas oglan rama, yenge sita ve eniste lakshman hep beraber ayodhya'ya doner. bu arada on dort yillik surgun de bitmistir tabi. rama gecer tahtina oturur bu efsane de boyle biter.