enrico fermi

• böyle birkaç neşeli anekdot daha vardır enrico fermi hakkında: mesela mussolini (ki sanılanın aksine asla trenlerin zamanında kalkmasını sağlamamıştır) kendisine "eccellenza" (ekselansları, his excellency) lakabını taktıktan sonra, bizzat mussolini'nin de katılacağı bir davete şöförlü limuzin yerine kendi ufak fiat arabasıyla gitmesi, ve kapıda kendisini "ekselansları sayın enrico fermi'nin sürücüsü" diye tanıtması; veya 1933 yazında meslektaşı emilio gino segre ile birlikte "the flying turtle" (uçan tosbağa) adını verdiği arabasıyla michigan eyaletini turlamaları ve tüm yolculuk boyunca ingilizce'de "r" harfinin telaffuzunu öğrenebilmek için sürekli "rear admiral byrd wrote a report concerning his travels in the southern part of the earth." cümlesini tekrarlamaları, bunun gibi şeyler.
  
  1942'de ilk başarılı zincirleme nükleer reaksiyonu gerçekleştirerek atom çağı'nı başlattığını duymuşsunuzdur. fakat bilir misiniz ki sözkonusu deney aslında chicago'nun 32 km. güneyindeki boş bir orman arazisinde yapılacak iken üniversitedeki sendikalı işçilerin genel grevi sebebiyle yapılamamış, ve bunun üzerine fermi ve çalışma arkadaşları university of chicago'nun futbol sahasının tribünlerinin altındaki bir squash sahasına - rektöre bile haber vermeden - gizlice sızarak (ve nükleer reaksiyonun kontrol edilememesi durumunda bütün bölgenin yok olabileceğini bildikleri halde) deneyi orada gerçekleştirmişlerdi? böyle bir felakete karşı aldıkları önlem de bir hayli ilginç: üç doktora öğrencisi "intihar birliği" olarak görevlendiriliyorlar, ve de reaksiyonun kontrol edilememesi durumunda radyoaktif kütlelerin üzerine nötron yutucu kadmiyum dökmek üzere hazır bekliyorlar. (deney başarıyla gerçekleştikten sonra da herkes plastik bardaklardan şampanya içiyor, ve meslektaşı slizard enrico fermi'ye dönüp elini sıkıyor, ve "bugün insanlık tarihine kara bir gün olarak geçecek." diyor.)
  
  neyse diyeceğim, yolunuz manhattan'ın "upper west side" taraflarına düşerse columbia üniversitesinin fizik departmanı'nın girişinde büstünü görebilirsiniz. (boş zamanlarinda bilumum üniversitelerin fizik departmanlarını gezen bilimsever sözlükçüleri saygıyla selamlıyorum .)