antropik ilke

• icinde bulundugumuz evrenle ilgili kestirimlerde bulunurken kendi varligimizin olasiliklari kisitladigini da hesaba katmamiz gerektigi fikri. adinda insani icermesi nedeniyle cok kez yanlis anlamalara neden olmaktadir. aslinda insana ozel bi fikir diildir, herhangi bi gezegendeki gozlemci varlik icin gecerlidir. ornek vermek gerekirse, biyolojisi organik (karbon bazli) kimyaya dayanan bir canliyi ele alalim. boyle bir canlinin varligi evrenin milyarlarca yillik olmasini gerektirir. cunku yildizlar olusacak, akabinde yakitini tuketip patlayacak, ancak boyle karbon olusup etrafa sacilacaktir. dirac, elektromanyetik / kutlecekimsel kuvvet oraniyla evrenin planck birimi cinsinden yasinin asagi yukari ayni (10^40) olduguna dikkat cekmis ve bunu aciklamaya calismisti. oysa bu oranlar zaten herhangi bir karbon bazli canlinin var olabilmesi icin boyle olmak zorundadir. dolayisiyla olaya insanci ilke, daha dogrusu gozlemcinin varligiyla tutarlilik kosulu isiginda bakildiginda aciklama gerektiren bir durum yoktur.
  
  daha guncel bir ornek kozmolojik sabit ile ilgilidir. son yillarda ortaya ciktigi uzere bu sabit, tam sifir olmamakla birlikte teorik anlamda dogal degerinden 10^120 kez kucuktur. supersicim teorisi veya baska bir teorinin evrenin kozmolojik sabiti icin tek bir deger verdigini varsayarsak bu degerin neden boyle kucuk oldugu bir muammadir. ama teorinin farkli bolgeler icin farkli degerler verdigini kabul edersek (ki gozlemleyebildigimiz evren bu bolgelerden biri icindedir) bizim bolgede kozmolojik sabitin elbet kucuk olmasini bekleriz aksi takdirde var olmazdik. kucuk ama sifir olmayan kozmolojik sabit boylece teorinin tek diil farkli degerler verdigi kanisini guclendirmektedir.