fitnat hanım

• üçüncü osman'ın padişahlığı sırasında 1748 yılında şeyhülislâm olan esad efendinin kızıdır. esad efendi şiir ve musiki ile uğraşan birisidir. fitnat hanım, kadınların kafes arkasında, kalın ve yüksek harem duvarları ardında yaşadığı bu dönemde ün salmış divan şairlerindendir. böyle bir devirde şiirleri, nükteleri, şakaları, hakkındaki fıkralarla geniş ün salmış, edebiyat tarihimizde dikkat çekerek ilgi toplamıştır.
  
  edebiyattan, musikiden hoşlanmayan, nakîb-ül eşrâf, rumeli kazaskeri de olan derviş efendi ile evlendirilmiştir. zarif ve ince ruhlu olan fitnat hanım bu evlilikte mutlu olmamıştır.
  
  1870 yılında ölen fitnat hanım ile devrin sadrazamı ragıp paşa ve ragıp paşanın kitaplık memuru şair haşmet arasında geçmiş olan edebi şakalaşmalar ağızdan ağza hep söylenir olmuştur. zeka anlamına gelen fitnat sözü onun şiirlerinde kullandığı mahlâstır. asıl ismi zübeyde'dir.
  
  şiirlerini divan halinde toplamıştır. bir gazeli şöyledir;
  
  güller kızarır şerm ile ol gonce gülünce,
  sünbül ham olur reşk ile kâkül bükülünce.
  
  ankaa dahi olursa düşer pençe-i aşka,
  sayd-î dile şehbâz nigâhın süzülünce.
  
  ol gonca-i ne-şküfte olur gül gibi, handân,
  şebnem gibi reşk-î dil-i şeydâ dökülünce.
  
  can vermek ise kasdın eğer aşk ile fıtnat,
  hâk-î der-i dildârdan ayrılma ölünce!
  
  bu gazelden alınmış mısralar ibrahim ağa tarafından, fitnat hanımın sağlığında hicaz makamında ağır semai olarak bestelenmiştir.