çoğul dünyalar

• arguman cok yalin: cift yarik deneyini dusunelim. deneyci var, fotonlara bakiyor ust delikten mi yoksa alt delikten mi gectiler diye. biz qm'nin su andaki formalizminde diyoruz ki "adamin bakmasiyla foton ust delige "coktu" (collapsation).
  
  halbuki simdi bir tane de sistemin disinda uzayli arkadas olsun, ve sisteme dair henuz bir gozlem yapmamis olsun. uzayli arkadas qm'nin formalizmini bu sistemin butunune uygulamaya kalktigi zaman soyle yazacak: psi=|foton ust delikte>|deneyci fotonu ust delikte gordu> + |foton alt delikte>|deneyci fotonu alt delikte gordu>
  
  yani deneyci fotonu "cokertse" de bu uzayli arkadas icin coken falan bir sey yok. bu arkadas icin fotonun dalga fonksiyonu var, deneycinin dalga fonksiyonu var, ve hepsi schrodinger denklemine gore deterministik sekilde evrilmekteler.
  
  diyelim ki evrenin disinda boyle bir uzayli yok. o zaman evrenin dalga fonksiyonunun cokmesinden bahsetmek anlamsiz. olasiliklar anlamsiz. evrenin bir tane kocaman dalga fonksiyonu var, o da lobul lobul hareket edip duruyor.
  
  yani olabilecek her sey, mumkun olan tum superpozisyonlar su anda ust uste binmis halde yasanmakta.