heterotopya

• "önce ütopyalar vardır. ütopyalar, gerçek yeri olmayan mevkilerdir. bunlar, toplumun gerçek mekanıyla doğrudan ya da tersine dönmüş, genel bir analoji ilişkisini sürdüren mevkilerdir. bu ya mükemmelleşmiş toplumdur ya da toplumun tersidir; fakat her halukarda, bu ütopyalar özünde, esas olarak gerçek dışı olan mekanlardır.
  
  yine ve muhtemelen bütün kültürlerde, bütün uygarlıklarda gerçek yerler filli yerler vardır, bizzat toplumun kurumlaşmasında yer alan ve karşı-mevki türleri olan, fiilen gerçekleşmiş ütopya türleri olan yerler vardır -gerçek mevkiler, kültürün içinde bulunabilecek tüm diğer gerçek mevkiler hem temsil edilir hem de tartışılıp tersine çevrilir-. bunlar fiili olarak bir yere yerleşitirilebilir olsalar da bütün yerlerin dışında olan yer çeşitleridir. bu yerler, yansıttıkları ve sözünü ettikleri tüm mevkilerden kesinlikle farklı olduklarından, bunları, ütopyalara karşıt olarak heterotopya diye adlandırıyorum; ve sanıyorum ki, ütopyalarla kesinlikle başka olan bu mevkiler, bu hetorotopyalar arasında kuşkusuz bir tür karma, ortak bir deneyim vardır ki bu aynadır. ayna, sonuçta, bir ütopyadır; çünkü yeri olmayan yerdir. aynada kendimi olmadığım yerde görürüm, yüzeyin ardından sanal olarak açılan gerçekdışı bir mekanda görürüm, ordayımdır, olmadığım yerde. kendi görünürlüğümü bana veren, olmadığım yerde kendime bakmamı sağlayan bir tür gölge: ayna ütopyası. fakati gerçekten var olduğum ölçüde ve benim bulunduğum yerde bir tür geri dönüş etkisine sahip olduğum ölçüde, ayna aynı zamanda heterotopyadır; kendimi orada gördüğümden, bulunduğum yerde bir geri dönüş etkisine sahip olduğum ölçüde, ayna aynı zamanda bir hetorotopyadır; kendimi orada gördüğümden, bulunduğum yerde olmadığımı aynadan yola çıkarak keşfederim. aynanın öte yüzünde olan bu sanal mekanın dibinde, bir anlamda bana yönelen bu bakış dolayısıyla kendime geri dönerim ve gözlerimi kendime doğru yöneltmeye ve yeniden kendimi bulduğum yerde oluşturmaya yeniden başlarım; ayna, aynaya baktığım anda işgal ettiğim bu yeri hem kesinlikle gerçek -çevreleyen bütün uzamla ilişki içinde- hem de kesinlikle gerçekdışı kıldığı anlamda -çünkü algılamak için oradaki bu sanal noktadan geçmek zorundadır- bir heterotopya gibi işler."
  
  -michel foucault- başka mekanlara dair(konferans)
  
  not: 1967'de tunus'ta yazılan 1984'te basılmasına izin verilen metnin tamamı yazarın özne ve iktidar kitabının son kısmındadır.