plotinos

• tarihteki en önemli mistiklerden biridir. hristiyan felsefesine geçişte kavramsal katkıları tartışılamaz. mistizminin kaynağı düşünce-akıl gerçeği-varlığı anlamaya yeterli degildir şeklindeki akıl yürütmesindedir. düşünce parçalayarak, analitik ilerler; varlığı şarta bağlar. düşünce ancak sınırlayarak ilerler. şarta bağlı olmayan gerçeği düşünceyle kavrayamayız. mistik bir kategoriye ihtiyacımız vardır. özne-nesne, us-madde ayrımı açıktır. başlangıç önermesi gerçek şarta bağlı değildir denebilir. platonculuğu da burada yatar. şarta bağlı olan -zamanda ve mekanda olan- varlık gerçeğin kendisi olamaz. formlar şarta bağlı değildirler, kazai değildirler. şarta bağlı olmayan tek varlık tanrıdır. aşkın kategorisi böylece hristiyan anlamını bulmaya plotinos ile başlamıştır. ontolojisinde gerek platon etkisi gerek hristiyanlık etkisi sonucu varlıklar arasında hiyerarşi bulunmaktadır. hristiyanlık ve yunan arasındaki hiyerarşi düşüncesindeki farklılıkta plotinos ile anlamını bulur. platonun derecelendirmesinde bu dünya direk sahtedir ancek hristiyan düşüncede derecelendirme olarak daha az gerçektir; sahte değil. bugün dünyaya bakışımızda bu derecelendirme açık bi şekilde görülebilir: taş-bitki-hayvan-insan gibi...
  plotinos hristiyan dusunceye öncülük etse de optimisttir. hristiyanlıkla genel anlamda çatışmaktadır. onun için kötülük iyilik eksikliğidir. hristiyanlıkta ise bu dünyada olmak en baştan kötü olmayı gerektirir. kovulmuşuzdur, (bkz: ilk günah) ...
  
  (bkz: tahir kocayiğit)