popiol i diament

• küller ve elmaslar (1958) filminde maciek rolünü oynayan zbigniew cybulski filmde dönüşüm geçirecek, hesaplaşacak, yaşamı tanıyacak kişi, yani seyircinin alter egosudur. müthiş bir oyunculuk sergilemiştir. aldırmaz havalarında, gene de duyarlı, çekingen. bir yabancılık hissettiriyordu. sanki filme gitmeyen, uymayan bir yanı vardı. film hakkındaki bilgileri karıştırınca nedenini anladım: adam 1958 yapımı bir filmde oynuyor, fakat filmin içindeki tavırları, ve hele giyimi, eskil değil zamanının 15 yıl kadar ilerisinde. açıklayan bilgi ise onun için doğu blokunun james dean'i denmiş olması. bir de eksantrik bir güneş gözlüğü var. filmden sonra o modelin satışları patlamış. karşısındaki umarsız barmaid krystyna (ewa krzyzewska) da çok iyi oyun döktürmüş. film adını birlikte yıkık bir kiliseye gittiklerinde duvara kazınmış gördükleri cyprian norwid şiirinden alıyor (ki orada öldürdüğü günahsız gençlerin cesediyle karşılacaktır):
  
  hep bir meşale gibi yanarken sen
  sarar etrafını kızgın alevler
  anlayamazsın, özgürlük mü
  yoksa değer verdiğin her şeyi tüketen
  bir ölümü mü getirir bu alevler
  boşluğa savrulan küller ve
  kargaşa mı kalacak geriye yalnızca?
  yoksa, duracak mı o küllerin arasında
  sonsuz zaferin doğuşu gibi parlayan
  sabah yıldızı gibi bir elmas.
  
  andrzej wajda'nın savaş üçlemesinin son filmi oluyor. ilki biraz daha vakayiname gibi pokolenie (bir kuşak) (1955), ikincisi karamsar, klostrofobik kanal (1957), bu son film ise önemli bir politik film aynı zamanda.
  
  filmin eşzamanlı olarak komünist liderin yetim büyüyen oğlunun sağcı/faşist/ulusalcı birliklere katılmış, rus ordusunun etkisi altında sorguya çekiliyor olması gibi yan öyküleri olması, baş karakterin soldan değil gene sağ dünya görüşünden seçilip ona karşı da anlayış/duygu geliştirmeye zorlaması, ilgili tüm karakterlerin ayağının yere bastırılması, kimsenin karikatür veya ideal olmaması gibi uzun ömrünü, etkisini açıklayacak renkleri vardır.