kara ölüm

• sonucunda, kilise otoritesini yıkıp geçmiş, din adamlarının yaydığı ahlakı sallamayan insan topluluklarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. kara ölüm avrupa ve dünya tarihinde çok önemlidir. ortaçağı bitiren esas neden budur. ölümü enselerinde hisseden insanlar, sanılanın aksine dine sarılmamış, aksine sıçarım öbür dünyana diyip kaç gün/ay/yıl olduğu muallakta olan zamanını değerlendirmek için kilisenin yapmayın dediği ne varsa yapmaya koyulmuş, itaatsizliğe başlamıştır.
  
  yığınla insan ölmüştür falan ama geride kalanların hayatını değiştirmiştir. insanlar, en basitinden duayla yara iyileştirme, felaketi önleme safsatasına inanmaktansa yarayı dağlayıp iyileştirmenin daha mantıklı olduğunu fark etmişler, tıbbın karşısında kilisenin osuruktan teyyare olduğunu keşfetmişlerdir. çok çok önemli bir toplumsal travmadır. bize de bir benzeri lazım.