12 levha kanunları

• roma’nın ilk büyük kodifikasyonudur. o zamanki teamül hukukunun en önemli kısmını yazılı olarak tespit etmekteydi.
  xıı levha kanunu’ndan önce yazılmış bir kanun büyük ihtimalle yoktu.
  o zamana kadar hukuk, yazılı olmayan örf ve adetlerden ibaretti. örf ve adet ise, tüm eski hukuklarda olduğu gibi, din adamlarının, yani rahiplerin elindeydi; ve bu rahipler, patricii sınıfındandılar. özellikle alt ve eğitimsiz kesimden olan plebler, patricii’lerin keyfi yorumlamalarına maruz kalıyorlardı. bundan kurtulmak için, kendi hukuklarını, yazılı şekilde tespit etmek istediler. bununla amaçlanan, hukuku, herkesin görüp bilebileceği bir hale getirmek, eşit tarzda uygulanmasını sağlamaktı.
  örf ve adetler, rahiplerin tekelinde olduğundan herkes tarafından bilinmiyordu; kanun ise yazılı ve belli olduğundan bireylerde emniyet hissi uyandırıyordu ve amaçlanan da buydu.
  bu aşamada çıkan tartışmalara patricii’ler muhalif kaldılar. roma topluluğunun ikiye bölüneceğini ve iki ayrı hukuk olacağını, pleblerin teşkilatlanarak devlet içerisinde devlet kurulacağı endişesiyle pleblerle anlaşma yoluna gittiler.
  pleblerin ısrarı üzerine kanunun yapılmasını kabul ettiler; ve bu kanun sadece pleblere değil, patricii ve magistralar da dahil olmak üzere herkese uygulanacaktı.
  bu kanun, halk meclislerinde kabul edilerek yürürlüğe girdi. xıı adet fildişi levha üzerine kazılarak forum meydanına asıldı. fakat sonradan galyalıların saldırısı sırasında tahrip edilerek yağmalandılar.
  bu kanunla, bireysel mülkiyet, vasiyet, ayni hak- şahsi hak gibi modern hukukun temel kavramları fikri ortaya çıkmıştır. fertler arasında eşitlik sağlanarak cezaların herkes için aynı olması ilkesi benimsenmiştir.