12 levha kanunları

• levha sayisi birden fazla oldugu icin benim de cogu kez yanlislikla 12 levha kanunlari dedigim bu hadisenin turkce'deki dogru karsiligi 12 levha kanunu olsa gerek. zira cok maddeli olsa da tek bir kanun vardir. milattan once 4. yuzyilin ortalarinda roma egemenligindeki alt sinifi olusturen pleblerin siniflararasi ayrimciliklarin ve haksizliklarin giderilmesi amaciyla ayaklanmalari sonucunda tedvin edilmis, 12 tunc levha uzerine yazildiklari icin de 12 levha kanunu diye adlandirilan barbar kanunlaridir. roma hukukunun kaynagini ve ilkel asamasini olusturur. mesela bu kanuna gore borcunu 30 gun icinde odemeyen borclu alacaklinin esiri olur. alacakli isterse onu zincire vurup satabilir. bu borclu icin fazla kotu bir duzenleme degil tabii ki. borcluya keske anam beni dogurmasaydi detirtecek yaptirim, alacakli sayisinin birden fazla olmasi durumunda. boyle bir durumda borclu birkac parcaya ayrilarak(borc degil efendim borclu) alacaklilara dagitilabiliyorlardi. bu yasaldi. o parcalarin alacaklilarin hangi isine yarayacagini da hayal gucunuze birakiyorum. gerci gunumuzde de insanlari bombalarla silahlarla parcaliyoruz ama olsun sanki onlar daha barbardi. belki de degildiler. bilmiyorum, hem bu konunun tartisilacagi yerde bu baslik degil. evet evet degil.
• “si in ius vocat, ito" sözleriyle başlar. hakim seni çağırdığında gitmek zorundasın anlamına gelir ve hakim huzuruna gitmeyenin zorla götürüleceği hükmü ile devam eder. günümüzün bütün hukuk devletlerinde bu yasa geçerlidir.
  
  bu hüküm neden önemlidir bilir misiniz? modern hukuk diliyle söylersek "hukukun üstünlüğü esastır" anlamına gelir. yani kimse sıfatı, soyu, mevkii ne olursa olsun kanundan üstün değildir.
  
  modern devrin hukukçuları bile bu yasanın ileri bir medeniyeti temsil ettiğini, diğer iptidaî hukuk metinleriyle mukayese edilemeyeceğini ve roma kavminin, daha o devirlerden beri, hukuk konusundaki büyük kabiliyetini gösterdiğini söylerler.
  
  cicero ise 12 levha kanunları için şöyle demiştir: "bana öyle geliyor ki, yasaların kökeni ve kaynakları iyi incelenirse, bir xıı levha kitapçığı otoritenin ağırlığı ve sağladığı faydadaki bereket bakımından, tüm filozofların külliyatından üstündür"
  
  12 levha kanunları ile yeni bir yasa yapılmamış var olan yasalar yazıya geçirilmiştir. antik roma'da örf ve adet hukuku yazılı değildi ve sadece soylular bilirdi. bu durum soylularla halk arasındaki davalarda -adetleri işine göre söyleyen soylular yüzünden-haksızlığa sebep olmaktaydı. bu nedenle yasalar levhalara yazılıp meydana asılmıştır.
  
  kısacası; adil bir yönetim kurarsan roma gibi binlerce yıl ayakta kalırsın. adaleti katledersen yönetimin de yıkılmaya mahkumdur.
• latince lex duodecim tabularum.
  
  mö 455 yılında on kişilik bir hukuk komisyonu (decemviri) hem patricilerin ve hem de pleplerin uyacağı bir bir kanun tasarısı hazırlamak üzere görevlendirildi. on bronz levha hazırlayan komisyonun taslağını plepler eksik bulunca iki kişilik yeni bir komisyon mö 450'de iki ilave levha daha hazırladı.
  
  toplumsal uzlaşmayı sağlamak için yazılı olarak hazırlanması ve her kesim tarafından tartışılıp onaylanması kanun koyma pratiği açısından önemlidir. ilahi bir otoriteden, peygamberlerden, tanrı-krallardan doğmamıştır bu metin.
• yıllar boyunca "ulan 12 tane ayrı levhada birer tane kanun mu var yoksa tek levhada 12si birden yazılı mı acaba" diye düşünmeme sebep olan tarihi bıdı.
• (bkz: tabula rasa)
• kendisinden önce yazılmış bir kanun yoktur.yapılış amacının, patrici ve pleb sınıfları arasında eşitliği sağlamak olduğu rivayet edilse de, böyle bir gayenin göz önünde tutulmamış olduğu aşikardır.
• sigara içilmez cezası....gibi
• bu kanunlarda hukumden cok bo$luk bulunur . bunlar yururlukteki tum hukuku eksiksiz olarak duzenleyen bir kondifikasyon degildir . bir sinif cati$masi (patricii - plebis) ortaya cikmi$ ve bu siniflarin uzla$tirilmasi amacini gutmu$tur . pleblerin, patricilerin keyfi davrani$larina kar$i korunmasina cali$ilmi$tir . bazi hukumler de reform mantigiyla getirilmi$tir .
  
  (bkz: hukuk)
• latince, lex duodecim tabularum .
• roma’nın ilk büyük kodifikasyonudur. o zamanki teamül hukukunun en önemli kısmını yazılı olarak tespit etmekteydi.
  xıı levha kanunu’ndan önce yazılmış bir kanun büyük ihtimalle yoktu.
  o zamana kadar hukuk, yazılı olmayan örf ve adetlerden ibaretti. örf ve adet ise, tüm eski hukuklarda olduğu gibi, din adamlarının, yani rahiplerin elindeydi; ve bu rahipler, patricii sınıfındandılar. özellikle alt ve eğitimsiz kesimden olan plebler, patricii’lerin keyfi yorumlamalarına maruz kalıyorlardı. bundan kurtulmak için, kendi hukuklarını, yazılı şekilde tespit etmek istediler. bununla amaçlanan, hukuku, herkesin görüp bilebileceği bir hale getirmek, eşit tarzda uygulanmasını sağlamaktı.
  örf ve adetler, rahiplerin tekelinde olduğundan herkes tarafından bilinmiyordu; kanun ise yazılı ve belli olduğundan bireylerde emniyet hissi uyandırıyordu ve amaçlanan da buydu.
  bu aşamada çıkan tartışmalara patricii’ler muhalif kaldılar. roma topluluğunun ikiye bölüneceğini ve iki ayrı hukuk olacağını, pleblerin teşkilatlanarak devlet içerisinde devlet kurulacağı endişesiyle pleblerle anlaşma yoluna gittiler.
  pleblerin ısrarı üzerine kanunun yapılmasını kabul ettiler; ve bu kanun sadece pleblere değil, patricii ve magistralar da dahil olmak üzere herkese uygulanacaktı.
  bu kanun, halk meclislerinde kabul edilerek yürürlüğe girdi. xıı adet fildişi levha üzerine kazılarak forum meydanına asıldı. fakat sonradan galyalıların saldırısı sırasında tahrip edilerek yağmalandılar.
  bu kanunla, bireysel mülkiyet, vasiyet, ayni hak- şahsi hak gibi modern hukukun temel kavramları fikri ortaya çıkmıştır. fertler arasında eşitlik sağlanarak cezaların herkes için aynı olması ilkesi benimsenmiştir.