muvahhidler

• muvahhidler (bazı kaynaklarda "muvahhidiler" olarak da geçer) (türkçe: birleyenler, tek olanı kabul edenler), bugünkü ispanya topraklarında murabıtlar devletini yıkarak onun yerine geçen kuzey afrika kökenli müslüman halk ve onlar tarafından kurulan devletin adıdır. 1146 ve 1248 yılları arasında, bugünkü ispanya topraklarının büyük bölümünün yanı sıra kuzey afrika'daki bazı toprakları da denetimi altında tutmuşturlar. hristiyan saldırıları ve bazı iç karışıklıklar sonucu 1248'de yıkılmıştırlar. iber yarımadası üzerinde hüküm sürmüş son büyük müslüman devlettir. bu devletin yıkılışının ardından egemenliğindeki topraklarda bağımsız emirliklerden başka bir şey kalmamıştır.
  
  hükümdarlar:
  muhammed ibn abdallah ibn tumart (mehdi, 1121-1130)
  abdül mumin (1130-1163)
  ebu yakup yusuf (1163-1184)
  yakup mansur (1184-1199)
  muhammed nasır (1199-1213)
  yusuf mustansir (1213-1224)
  abdulvahid mahlu (1224)
  abdallah adil (1224-1227)
  yahya mutasim (1227-1235)
  idris mamun (1227-1232)
  abdulvahid reşid (1232-1242)
  abulhasan sayyid (1242-1248)
  ömer murtaza (1248-1266)
  ebu el-ula el-vasik idris (1266-1269)
  
  devlet teşkilatı ve idarede söz sahibi; onlar, elliler, yetmişler meclisleriydi. hükümdara, en büyüğüne hacib denen on vezir yardımcı olurdu. ordu umumiyetle piyade birliklerinden meydana gelirdi. ordunun esası hassa kıt'alarına dayanırdı. asker ihtiyacı, berberi kabilelerinden seçilen gençlerden karşılanırdı. kuvvetli bir donanmaya sahiptiler. sahil şehirlerini kuşatmada, donanmalarından faydalanırlardı. devletin gelirleri, harp ganimetleri, haraç ile afrika ve ispanya'da işletilen altın, gümüş madenlerinden sağlanırdı. su kanallarına ve ziraate önem verip, yeni usuller uyguladılar. ziraat, tabii ilimler, tıp ve kimya ile sanat alanlarında ilerlediler. muvahhid hükümdarları, murabıtlara düşman olduklarından, onların yaptırdığı eserleri yıktırarak, yeniden cami, mektep, medrese ile idari ve sosyal müesseseler inşa ettirdiler. stratejik mevkilere kaleler yaptırdılar. özellikle abdülmü'min zamanında merrakeş'te kurulan ve üç bin talebenin okuduğu medresede, ibn-i tumart'ın fikirleri doğrultusunda her sahada hizmet gören memurlar yetiştirildi. ileri gelenlerin çocukları da, burada tahsil görürlerdi.
  
  (bkz: ibn tumart)