ibn tumart

• muvahhidler devletinin temellerini atan din bilgini, vaiz ve -sonradan- politik lider. yaklaşık 1080 ile 1130 yılları arasında yaşadığı kabul edilmektedir. berberidir. fas kökenlidir.
  
  dindar bir genç olan ibn tumart, cordoba'ya gitti. daha sonra hacca gitti ve bir süre mekke ve bağdat'ta yaşadı, bu arada şam'a gitti ve bu dönemlerde * dini bilgilerini arttırdı. daha ziyade el eşari'ye bağlanmakla birlikte yaygın islami yorumlara aykırılıkları da olan, şiilikten de etkilenen ve tutucu yönü ağır basan bir islami öğreti geliştirdi. sonraki aşamalarda hz. ali 'nin soyundan geldiğini iddia etmiştir. hatta daha ileriki aşamalarda mehdi olduğunu iddia ettiği rivayetleri de vardır.
  
  28 yaşında mağrib bölgesine dönen ibn tumart trablusgarb'a uğradıktan sonra tunus bölgesi'ne gitti. yaymaya çalıştığı görüşleri nedeniyle yerel yönetimlerin kovuşturmasına uğradı. sonunda takipçileriyle birlikte memleketi fas'a döndü. yönetimdeki murabıtlar'a muhalefet ettiği için yönetimin tepkisini çekti. murabıtlar'a karşı başlattığı mücadelede askeri açıdan uzun süre başarılı olamadı. ancak abdülmümin adlı bir takipçisi başarılı bir komutandı. ibn tumart'ın ölümünden sonra mücadeleyi sürdüren abdülmümin, murabıtlar devletini yıkarak muvahhidler devletini hayata geçirmiştir.
  
  (bkz: murabıtlar)
• inancını geliştirmek için ülkesini terkedip bağdat'a giden ve ''kıyamet günü yakındır ,islamın uygulamalarını arındırma ve takipçilerini islam yasasına bağlılık altında birleştirme zamanıdır.'' diyen bir vahiyle dönmüş olan kuzey afrikalı peygamberdir.
  
  28 yaşında parlak bir karizmaya sahipti, ikna edici ve hevesliydi. el marrakuşi nin aktardığına göre , kuzey afrikaya dönüş yolculuğunda denizcilere o kadar çok vaaz vermişti ki, denizciler çözümü onu denize atmakta bulmuşlardı. daha sonra vazgeçip onu tekrar tekneye geri alana kadar teknenin yanında yüzmesi gerekmişti. 1130 yılındaki erken ölümüne rağmen muazzam bir taraftar kitlesi toplamıştı. el muvahhidun yani tek olanı kabul edenler.