budizm

• ortaya ciktiktan sonra tibet budizmi, zen budizmi gibi budizmin ana felsefesine kendi kulturel alt yapilarini da ekleyen bir cok yola ayrilmistir ama bu ayrilan kollari iki ana yaklasima gore degerlendirmek mumkundur: theravada ve mahayana. buddha'nin orijinal ogretisi tamamen akilci ve analitik theravada'dan yana durur (sikici). theravada dogaustu herhangi bir etkilesimi kabul etmez ve kisinin kurtulusu icin buna ihtiyac gormez. metafizik ve rituelistik yaklasimlardan uzak durur, buddha'yi bir aziz, bir ogretmen olarak gorur. mahayana ise metafizige ve rituele agirlik verir; buddha'yi bati kulturundeki mesihe esdeger bir noktada gorur, ana ogretisi bilgelik degil merhamettir, hint, cin ve japon mitlerinde yer alan tanri ve tanricalari inanc sistemine dahil eder, ki bunlardan en onemlisi elbette sonsuz merhametin tanricasi kwan yin'dir. benim sahsi fikrime gore theravada bir din sayilamayacak kadar kurudur, bu noktada budizmin bir din degil bir inanc yolu, felsefi yaklasim oldugu iddia edilebilir ama tibet budizminin de dahil oldugu mahayana ogretileri daha dini bir yapidadir. buna ragmen ilginc olan theravada yolunda manastir ve rahip-rahibelerin yer almasi, mahayananin ise siradan adama da kurtulus yolunu vadetmesidir. diyebiliriz ki theravada yolundaki heriflerin hepsi poz adamlardir, ben ise 21 eylul'de "dalai lama @ central park"a gidiyorum, lama'dan el alaca[im, boynuma ipek dua atkisini takacagim, efeler gibi tey.