sıkıyönetim

• anayasal olarak düzenlenmiş bir -geçici- idare biçimidir. (ilk olarak "temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması" başlıklı dördüncü bölümde, madde 15'te geçer, esas olarak madde 122'de düzenlenmiştir).
  
  bütün bir ülke için geçerli olması şart değildir, bir vilayette ya da kazada da uygulanabilir. şartların sıkılığı (temel hakların kısıtlanması) bakımından -daha ağır olan- seferberlik ile olağanüstü hal arasında yer alır.
  
  hem anayasada hem de imlâ kılavuzlarında bitişik olarak yazılmaktadır.
  
  madde 122. – anayasanın tanıdığı hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelen ve olağanüstü hal ilânını gerektiren hallerden daha vahim şiddet hareketlerinin yaygınlaşması veya savaş hali, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, ayaklanma olması veya vatan veya cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması sebepleriyle, cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan ba-kanlar kurulu, millî güvenlik kurulunun da görüşünü aldıktan sonra, süresi altı ayı aşmamak üzere yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde sıkıyönetim ilân edebilir. bu karar, derhal resmî gazetede yayımlanır ve aynı gün türkiye büyük millet meclisinin onayına sunulur. türkiye büyük millet meclisi toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağırılır. türkiye büyük millet meclisi gerekli gördüğü takdirde sıkıyönetim süresini kısaltabilir, uzatabilir veya sıkıyönetimi kaldırabilir.
  
  sıkıyönetim süresinde, cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan bakanlar kurulu sıkıyönetim halinin gerekli kıldığı konularda kanun hükmünde kararname çıkarabilir.
  
  bu kararnameler resmî gazetede yayımlanır ve aynı gün türkiye büyük millet meclisinin onayına sunulur. bunların meclisce onaylanmasına ilişkin süre ve usul içtüzükte belirlenir.
  
  sıkıyönetimin her defasında dört ayı aşmamak üzere uzatılması, türkiye büyük millet meclisinin kararına bağlıdır. savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz.
  
  sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hallerinde hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği, idare ile olan ilişkileri, hürriyetlerin nasıl kısıtlanacağı veya durdurulacağı ve savaş veya savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi halinde vatandaşlar için getirilecek yükümlülükler kanunla düzenlenir.
  
  sıkıyönetim komutanları genelkurmay başkanlığına bağlı olarak görev yaparlar.