persler

• bir aiskhylos oyunudur.
  
  eserde 5 ana karakter vardır:
  
  yaşlılar korosu
  kraliçe atossa
  ulak
  darius'un ruhu
  serhas
  
  oyunda persler'in yunanlar tarafından bozguna uğratılması anlatılır. tarihsel bir olay aktarılır, hatta bu oyunu ilk tarih kitabı olarak kabul eden insanlar vardır. her ne kadar bütün oyun bir olay üzerinden anlatılsa da daha çok bu olayın ruh halleri vurgulanır. savaş öncesi övgüler, gurur, sonra bilinmezlik, bunun yol açtığı sıkıntılar, gerçekle yüzleşme, bunun sonucundaki acı eserde işlenmektedir. sahnede göremediğimiz bir ordunun gücünden bahsedilir. böylece sahne dışında bir kavram kafamızda şekillenir. güç vurgusuna eserde yer verilir. örneğin:
  
  kaynaşan asya'nın atılgan başbuğu
  saldı yeryüzüne tanrılara yaraşır
  bir yavuz ordu
  iki koldan, denizden ve karadan
  güvenip pek yürekli sarp komutanlarına,
  altın yağmurundan doğma kral
  o tanrı dengi ölümlü
  
  bu şekilde kral serhas'ın da güçlü, kutsal biri olduğu anlatılır. buna benzer fikirler epey yinelenmektedir. savaş persler'in gözünden işlenir. ciddi bir empati durumu vardır. onların bilinmezlikleri, acıları, herhangi bir küçümseme durumu olmadan aktarılmaktadır. ancak empati kendileri (persler) için barbarlar (ötekiler) derken bozulmaktadır. koro düz bir anlatıcı değildir. tragedyada aynı zamanda bütün bu övülen güce rağmen insani duygulara, korkulara da yer verilmektedir:
  
  anlatılmaz, katmerli bir acıyla
  burkuluyor yüreğim.
  zenginliğin ne değeri var halkın gözünde
  kocalar, evlatlar olmayınca?
  zenginliğin olmadığı yerde
  kudret ışıyamaz yeterince.
  zenginliğimiz duruyor yerli yerinde, korkum
  gözlerimiz için, çünkü bizce
  evin gözüdür efendinin varlığı.
  
  tanrılara teslimiyet, kadere boyun eğmek bütün esere hakim bir düşünce, anlayıştır. acılar üstü kapanmadan, en açık haliyle anlatılmaktadır. "kafaları çarpa çarpa ezildi/ öldüler" gibi ifadelere yer verilmektedir. ulak yenilgiyi haber verdikten sonra, izleyiciye tanrılara denk olduğu kabul ettirilen kral serhas için yergi içerikli sözler söylenir, kral babasıyla karşılaştırılır. bu sayede hala sahne dışında olan serhas hakkında yeni düşünceler şekillenir. ama bu geçiş çok keskin bir geçiştir. sonra darius'un ruhu çağrılır, bu bölümde daha çok didaktik sözlere yer verilir.
  
  ... kimse de
  hor görüp kendi mutluluğunu
  bir başkasınınkine göz koymasın
  yitirmesin elinde tuttuğunu.
  
  şeklinde öğütler vardır ama bu öğütlerde yazar yunanlar'ı yücelten sözlere yer vermez. aksine düşmanlarının atalarını, onların gözünden yüceltmektedir. oyunun sonlarına doğru serhas hem kendi hem halkı için üzülür. böylece daha önceden yaratılmış fikirlerin ötesinde bir şey gözlemlenir: kral serhas'ın ötesindeki insan serhas. oyunun genel havasında olmasa da" iyonyalı kaçmaz savaştan" şeklindeki bir cümleyle yunanlar övülür. oyunun sonuna doğru uzun cümleler biter. acı ünlemleri sıklıkla tekrarlanır, duygusallık tırmanır ama oyun çok vurucu bir duygusal cümleyle değil, kendi içinde tutarlı bir acının sürekliliği ile son bulur.