idealar evreni

• varlıkların çokluğuna ve çeşitliliğine karşın, özlerindeki anlam itibariyle varlıkları meydana getiren yaşamdaki temel özellikleri tespit etmeye yönelik çok değerli, saygı duyulası bir görüştür. bu, baktığının ötesini görebilmektir. varlığın hakikatini anlayabilmek adına, çokluğu sadeleştirme eğilimidir. örneğin yastığı fiziksel varlığının ötesinde anlamsal bir değerlendiriş ile dünyadaki tüm yastıklar ile ortak bir noktada buluşturabiliriz manası itibariyle. bir sonraki aşamada ise yastığı kavramsal olarak meydana getiren anlamları, yastığın hangi özelliklerin entegrasyonu ile var olduğunu anlamaya çalışırız ki, bu özelliklerin diğer varlıklardaki karşılıklarını da bulmak suretiyle bütünde bu özelliklerin öz kaynakları olan manaları anlayabilelim. eski çok tanrılı uygarlıkların tanrıları da aslında bu varlığı, dolayısıyla yaratıcıyı tanıma ihtiyacını karşılar. varlıkların anlamsal bileşenlerini belli başlıklar altında toplayıp, kategorize edip, yaşamı oluşturan bu terkiplerin ana malzemelerini bilme ihtiyacı. zira bu çok önemli bir ihtiyaçtır, kitap yazmak için alfabeye ihtiyaç duyduğumuz gibi bu bilgi de yaşamın alfabesidir, formülüdür. çünkü insan doğada tespit ettiği her kuvveyi aynı anda kendi hakikatinde de tespit etmiş olur. nitekim insan kainatın birimsel bir kopyasıdır... ancak bu konudaki hassas nokta varlıkları meydana getiren temel kuvvelerin doğru şekilde kategorize edilmesidir.
  esma-i hüsna ise aynı konunun hz. muhammed'in risalet mertebesinden yaşamı "oku"ması neticesinde bildirdiği islam dinindeki karşılığıdır.