beşir fuad

• besir fuad'in intiharinin pozitivist gudulerle oldugu bir gercektir de, kendisinin tanzimat sonrasi aydinlari icerisinde tek pozitivist olup olmadigini biraz tartismakta fayda vardir. muhterem felsefeci comteun sosyoloji/ictimaiyat denilen bilim dalini icat etmesini takiben, batililasma surecindeki osmanli burokrat aydin zumresi, fransiz dergilerini de takip etmenin verdigi sevkle hizla bu bakis acisini benimsemis ve analizlerinde mebzul miktarda kullanmistir. osmanli toplumunun geri kalmisligini "batili bir toplum olamamak" ortak paydasinda topladiktan sonra, "onlari" ve "bizi" farkli kilan etmenler uzerinde dusunmusler ve bunu aciklamaya calismislardir. bunu yaparken de comteun metodolojisini sorgulamadan sonuna kadar almislar ve "toplum bilimlerinin de 'muspet' bilimler gibi analiz edilebilecegi" inancina siki sikiya sarilmislardir.
  
  ii. mesrutiyet oncesi osmanli aydinlarinin en ortak noktasi millici/dinci/batici, ilerici/gerici gibi ayrimlarin otesinde sapina kadar pozitivist olmalaridir.
  
  bu perspektifte, besir fuad vakasi universitelerde pozitivizmin zararlari, pozitivizmin dibine su kacirmak gibi bir baslik altinda incelenmeye degerdir. yukarida sayilan saiklerin gecerliligi akilda tutulmak uzere, besir fuad'in kendi olumunu de gozlemleyip belgelere dokebilme iddiasi bir munevverin ardindan gozyasi dokmek icin yeterli, ancak "bilimselligin de siniri var kardesim" tepkisine yol acmasi gereken bir durumdur.
  
  (bkz: serif mardin)