weimar cumhuriyeti

• taze bir demokrasi nasıl piç edilip diktatörlük haline sokulur, bunun bire bir örneğidir. cumhuriyetin ilanından sonra gerçekleşen olaylar özetle:
  
  11 kasım 1918: imparator yurt dışına kaçar, ateşkes imzalanır.
  
  ocak 1919: komünist ayaklanmaları başarısız olur.
  
  19 ocak 1919: anayasa meclisi seçimi; spd %38 oy alarak kazanır.
  
  13 şubat 1919: ilk parlamenter hükümet kurulur.
  
  nisan 1919: bavyera'da komünist devrimi başarıya ulaşır. (bkz: münih sovyet cumhuriyeti)
  
  28 haziran 1919: versailles antlaşması imzalanır.
  
  13 temmuz 1919: weimar anayasası tamamlanıp yürürlüğe sokulur.
  
  mart 1920: wolfgang kapp berlin'de darbe girişiminde bulunur.
  
  nisan 1920: ruhr bölgesinde iç savaş çıkar.
  
  6 haziran 1920: seçimlerde milliyetçiler aşırı sağa yönelir, aşırı sağ partiler %15 oy alır. bağımsızlar yüzünden oy kaybeden spd güçten düşer.
  
  1920-21: polonya, yukarı silezya'yı işgal etmeye çalışır.
  
  11 ocak 1923: fransa, ruhr bölgesini işgal eder. 100.000 civarında alman memur bölgeden sürülür. almanya boyun eğmek zorunda kalır.
  
  temmuz 1921: adolf hitler nsdap'ın başına geçer.
  
  24-25 ekim 1923: hamburg'da komünist isyanı başlar, bastırılır.
  
  kasım 1923: saksonya ve thuringia'da sol koalisyonlar yönetime gelir.
  bavyera ordusu, ruhr olayları yüzünden isyan edip berlin'e yürüme tehdidinde bulunur.
  sturmabteilungen (sa) kurulur.
  hiperenflasyon. ekonomi çöker
  birahane darbesi. adolf hitler tutuklanır.
  
  1 nisan 1924: adolf hitler 5 yıl hapis cezasına çarptırılır.
  
  ekim 1924: dawes planı uygulamaya konulur, ekonomi toparlanmaya başlar.
  
  7 aralık 1924: reichstag seçimleri. ılımlılar kazanırken aşırıcılar zayıflar. spd tekrar güçlenir.
  
  20 aralık 1924: adolf hitler serbest bırakılır.
  
  28 şubat 1925: spd lideri ve cumhurbaşkanı friedrich ebert ölür. milliyetçiler yeni seçimde büyük saygınlığa sahip olan ve monarşiyi açıkça destekleyen paul von hindenburg kozunu oynayıp seçimi kazanırlar.
  
  1925 sonbaharı: ekonomik ve endüstriyel resesyon.
  
  1927: junkerler ve ruhr sanayicileri, 80. yaşının anısına uzun zaman önce temlik edilen aile malikanesini hindenburg'a hediye ederler.
  bu arada ekonomi toparlanmaya devam eder, üretim 1913 seviyesine çıkar. junker aileleri mülkiyet haklarını korurken, anayasanın meşruluğunu kabul eden milliyetçiler meclise dahil olur.
  
  mayıs 1928: reichstag seçimleri. sol güçlenirken sağcı ve ılımlı partiler zayıflar. nsdap mecliste 12 sandalye ile yer alır. herman müller spd önderliğinde bir koalisyon kurar. ekeonomi seçimden sonra yeni bir yavaşlama dönemine girmiştir. adolf hitler bu dönemlerde sağ kesimin geneli üzerinde söz sahibi olacak kadar güçlenmeye başlamıştır.
  
  27 mart 1930: müller kabinesi ekonomik sorunlar yüzünden istifa eder.
  sonrasında brünning yeni bir hükümet kurar fakat anayasayı ihlal ederek ülkeyi kararnamelerle yönetmeye başlar. ekonomik sorunlar klasik tasarruf önlemleri ve versailles borçlarının ertelenmesi yoluyla aşılmaya çalışılır.
  
  haziran-ekim 1930: brünning kabinesi güven oylaması sonucu düşer. yenilenen seçimlerde liberaller tamamen yenilgiye uğrar; nsdap artık mecliste 108 sandalyeye sahiptir.
  
  8 aralık 1931: parti amblem ve sembollerinin halka açık yerlerde taşınması yasaklanır.
  
  10 nisan 1932: paul von hindenburg tekrar cumhurbaşkanı seçilir. adolf hitler alman vatandaşı olur.
  
  4 haziran 1932: franz von papen şansölye seçilir, reichstag dağıtılıp aşırı sağ politikalar uygulamaya konulur.
  
  14-15 haziran 1932 : amblem ve sembol yasağı devlet düzeyinde kalkar. başta nsdap ve kdp olmak üzere çeşitli partiler arasında sokak çatışmaları yaşanmaktadır. ülkenin bir çok yerinde anarşi başlar. çatışmalar yaz boyu sürer ve arkasında yüzlerce ölü bırakır.
  
  temmuz 1932: almanya, büyük britanya'nın liderliğindeki silahsızlanma konferansından çekilir.
  reichstag seçimleri. nsdap %37 oy alır.
  
  13 ağustos 1932: adolf hitler şansölyeliğe aday gösterilir fakat hindenburg tarafından reddedilir.
  
  14 eylül 1932: savaş tazminatı ödemeleri tamamen durdurulur.
  
  ekim 1932: yüksek mahkeme prusyalı muhafazakar eski üyelerini görevlerine iade eder.
  
  3 aralık 1932: kurt von schleicher şansölyeliğe atanır, adolf hitler kabinede yer almayı reddedip birlik sağlanmadığı halde intihar edeceği tehdidinde bulunur.
  
  16 aralık 1932: almanya'nın silahlanma yasağı kaldırılır.
  
  28 ocak 1933: kurt von schleicher istifa eder, adolf hitler şansölyeliğe atanır.
  
  27 şubat 1933: reichstag yangını.
  
  28 şubat 1933: adolf hitler'e olağünüstü yetkiler verilir. bu sıralarda ilk toplama kampı ornienburg'da kurulur.
  
  5 mart 1933: reichstag seçimi. nsdap ezici çoğunluğu ele geçirir. sol kanat komünistler dahil meclisten dışlanır.
  
  8 mart 1933: alman sendikalar federasyonu merkezi, başını herman göring ve franz von papen'in çektiği naziler tarafından basılıp üyeleri pasifize edilir.
  bu olaydan sonra sendikalar nsdap ile bağlarını koparıp spd'ye yaklaşır.
  
  31 mart 1933: alman eyaletleri otonomilerini kaybeder.
  
  26 nisan 1933: gestapo kurulur.
  
  mayıs 1933: nsdap'a yeni üye alımı durdurulur.
  bir çok sendika lideri tutuklanır, bağımsız sendikaların mallarına el konulur.
  reich toprak mirası yasası çıkar.
  işçi kayyumlukları kurulur.
  kpd'nin mal varlıklarına el konulur.
  
  22 haziran 1933: spd kapatılır.
  
  temmuz 1933: yeni partilerin kurulması yasaklanır.
  ırsi hastalıkları önleme yasası çıkarılır.
  
  12 kasım 1933: baskı ve terör altında halk güven oylaması yapılır, sonuç %93 nazilerin lehine çıkar.
  
  1934-1937: ekonoımi güçlenir, silahlanma hızlanır, müttefiklerden kopma kesinleşir.
  
  30 haziran 1934: uzun bıçaklar gecesi. ernst röhm ve diğer sa önderleri öldürülerek sa bir gecede tasviye edilir.
  
  2 ağustos 1934: paul von hindenburg ölür, adolf hitler bütün yasama yürütme ve yargı güçlerini elinde toplar.
  
  16 ağustos 1935: zorunlu askerlik geri gelir.
  
  14 kasım 1935: reich vatandaşlık yasası çıkarılır.
  
  10 şubat 1936: toplama kampları ss kontrolüne geçer.
  
  ekim 1936: reich homoseksüellik ve kürtajla mücadele ofisi açılır.
  
  9 kasım 1938: kristallnacht