şükrü kaya

• şükrü kaya'nin dersim'deki kiz ve erkek çocuklarin yatili mekteplere verilerek "milli varliklarina geri çevrilmesi" yönündeki girişimi pek şaşirtici değil. bu çocuklarin katliamdan kurtulabilen bir bölümünün sonrasinda subay ve bürokrat ailelere dağıtılarak "millete geri kazandirildiklari" da biliniyor. dersim'in kayip kizlari deniliyor onlara.
  ama şükrü kaya'nin memleket topraklarindaki "milliyet mühendisliği" konusundaki icraatlari pek bunlarla sinirli değildir. simdiye kadar pek yazilmamiş olmasi ilginç, şükrü kaya ittihaçti trio'yu ve peşinden gelen bahaeddin şakir ve dr. nazim'i kenarda tutarsak, abdülhalik renda'yla birlikte 1915 ermeni tehciri'nin de en önemli aktörlerinden biridir. abdülhalik renda'yi mili savunma bakani ve sonra da tbmm başkani yapan rejim, kaya'yi da tek partinin genel sekreteri ve değişmez içişleri bakani yapacaktir. "ermeni katliamindan cumhuriyet sorumlu değil ki" diyerek her türlü melanetten kurtulacaklarini zanneden aklievveller varsa çevrede unutulmasin bunlar da neyse, şükrü kaya'ya dönelim.
  
  aslinda ali- osmani katlarindaki görevlerine 1912'den sonra ve özellikle balkan savaşlari sonrasindaki bulgar ve rum nüfus mübadelesi işleriyle başlamiş ve bu görevlerdeki üstün başarisi nedeniyle ve ittihatçilarla yakin ilişkisi hasebiyle de iki yil sonra aşair ve muhacirin (aşiretler-milletler ve göçmenler) müdürü olmuştur şükrü kaya. ermeni tehcirinin stajini bulgar ve rum mübadelelerinde yapmiştir desek çok yanliş olmaz bu nedenle ve 1916-1917 yillarini da bizzat bu görev başinda anadolu ve irak eyaletlerinde gezerek geçirdiğini, sonra görevinden ayrilarak mütareke döneminde 1918'de biraz da gözlerden uzak kalma gayretiyle izmir'de öğretmenliğe döndüğünü biliyoruz. sonrasi biraz daha aydinlik, izmir müdafa-i hukuk cemiyeti ve istanbulun işgali sonrasinda malta sürgünlüğü dönemi, oradan kaçiş ve kisa bir italya ve almanya dönemi sonrasi ankara'ya geçiş. savaş sonrasi izmir belediye başkanliği, 1923'ten sonra milletvekilliği ve tarim dahil çeşitli bakanliklar, en sonunda da 1927 den itibaren daimi bir içişleri bakanliği ve ayni zamanda chp genel sekreterliği görevi. bu daimi içişleri bakanliği görevi mühim, 1937'de inönünün mustafa kemal tarafindan başvekillikten istifaya zorlandiği sirada şükrü kaya'nin başvekillik beklediği ama bu görevin celal bayar'a "tevdi edildiğini" söyleyelim burada şükrü kaya'nin önemi anlaşilsin. başbakanlarin değiştiği ama içişleri bakani'nin değişmediği dönemlerin başlangicinda, "türk devlet adami" figürünün oluşumunda onun adi ilk siralarda yeralir bu yüzden. m. kemal'in ölümünün ardindan inönü cumhurbaşkani seçildiğindeyse her "devlet adami" gibi sessizce tasfiye edilir .
  sonralari ismet sezgin'in ve şimdilerde gidip gidip gelen abdülkadir aksu'nun ve deniz baykal'in atası, cumhuriyet tarihindeki ilk örneği şükrü kaya'dir bu yüzden.
  
  unutmadan aşair ve muhacirin müdürlüğü'yle içişleri bakanliği arasindaki dar ve karanlik koridordan geçince osmanli'dan cumhuriyet'e uzanan yoldan da geçmiş sayiliyorsunuz, şuursuz şuursuz yol bilmeden iz bilmeden konuşmayin, olani biteni unutmayin diye söylüyorum.