m teorisi

• bbc horizon'ın parallel universes belgeselinde (türkçe altyazısı da var nette, indirebilirsiniz gönül rahatlığıyla) anlatılmaktadır.
  
  bazı ön kabullerimiz zamanla yıkılıyor sanırım çünkü bugüne kadar hep şey derdik, bilim büyük patlamadan (kısaca b.p. diyeceğim buna bundan sonra) öncesini açıklayamaz, yokluktan varlığa geçiş bilimin konusu değil, b.p.'dan önce zaman yoktu, zaman b.p.'dan sonra oluştu..
  
  şimdi yokluktan varlığa geçiş konusu hala bilimdışı görünse de aslında b.p. bunun başlangıcı olmayabilirmiş çünkü b.p.'dan öncesi de olabilirmiş. yani b.p.'dan önce de zaman varmış. m theory denen şey bi sürü zar (membrane) tarif ediyor ve bu zarlar girintili çıkıntılı bi şekilde dalgalanırken birbirleriyle çarpışan olursa o çarpıştıkları yerlerde patlamalar oluyor, çarpma yerlerindeki madde o patlamadan sonraki evreni oluşturuyormuş (doğru anladım mı bilmiyorum). yani diyorlar b.p. tek ve özel değil, her an b.p.'lar yaşanıyor ve her an yeni evrenler yaratılıyor.
  
  on birinci boyutu da milimetrenin trilyonda biri genişliğinde ama sonsuz uzunlukta bi tünel gibi tasvir ettiler belgeselde ama kafamı karıştırdılar iyice. bu tünel gibisinden şey bizim evrende var (hatta giysinizden bile daha yakın vücudunuza dediler) ama sonra bu tünelin bi başında bi sonunda iki ayrı evren olabileceğinden bahsettiler. öff neyse bunu boşverelim..
  
  b.p.'nın hemen sonrasındaki an (bir iki saniye sonrası değil herhalde, saniyenin katrilyonda biri gibi bi süre sonrasını kastediyorlar sanırım) fizik kurallarının bugünkü evrende olduğu gibi olmaması bi çözümsüzlük yaratıyormuş (singularity) ama birbiriyle çarpışan zarlar fikri bu çözümsüzlüğü ortadan kaldırmış ve m theory fikri böylece gelişmiş.
  
  belgeselde başka bi bilimadamı (daha doğrusu bilimkadını) da bizim evrende yerçekiminin çok zayıf bi kuvvet olmasının (mıknatısla masadaki ataşı alabiliyorsunuz, basit bi mıknatıs bile yerçekiminden daha güçlü) sebebinin aslında yerçekiminin başka bi evrenden bizimkine gelen bi kuvvet olmasıyla açıklanabileceğini söylüyor. yerçekimi o evrende güçlü ama buraya gelen kısmı zayıf.. felsefe gibi gelse de bu dedikleri fizik dahilinde.
  
  toparlayalım. kısaca paralel evrenlerden sonsuz sayıda var deniyor. bunların çok ufak bi kısmında burdaki gibi bi hayat vardır deniyor ama sonsuzun ufak kısmı da sonsuz olduğundan demek ki sonsuz paralel evrende burdaki gibi hayat varmış (ilk cümleye ne gerek vardı o zaman ahaeaheua). yani sheldon'ın dediği gibi sheldon'ın palyaço olduğu bi paralel evren bile var (bkz: the big bang theory).
  
  bilim harbiden sınır tanımıyor ve düne kadar araştırılamaz sandığımız (b.p.'dan öncesi) yerleri artık tarif etmeye (en azından teori düzeyinde de olsa) başlayabiliyor. yarın varlık öncesini bile modellerlerse şaşırmayacağım artık. ama tam olarak anlamayacağım ve anlayabilenleri ölümüne kıskanacağım kesin. sheldon'ın geçen bölümde lokantadaki insanlara aşağılayıcı bi şekilde "troglodytes" dediği an geliyor aklıma. sheldon kadar kıl bi adam olmayı kabul ederdim, yeter ki onun kadar kafam bassaydı.. öff efkarlandık yine.