sened-i ittifak

• iltizam sistemi ile güçlenen mültezimin mahalli feodale (ayan) dönüşmesi sonrasında, osmanlı merkezi idaresine bu konumunu kabul ettirdiği belgedir.
  başlangıçta insan, para ve zahire kaynağı olmaları nedeniyle ayanların dayatmalarını kabul etmiş görünen osmanlı’nın, pera’daki tacirlerle maliyesini, vaka-i hayriye ile askeriyesini, mahalli ayan paşaları yerine merkezden “vali paşa”lar atayarak idaresini “düzene” koyduktan sonra, tarafeyn ile birlikte “hal”lettiği sözleşme.
  *
  ama, osmanlı yağmurdan kaçarken doluya tutulacak, pera tefecilerinin endişelerini teminatlandırma talebi gülhane hattı hümayunu’ndan giderek duyun-u umumiye’ye kadar dayanacaktır.
  bu süreçlerle çözülemeyenler ve ödenemeyenler de, imparatorluğun tasfiyesi sonrasında, yerine geçen genç cumhuriyete, `lozan masası`’nda ciro edilecektir.