dünyevi zevkler bahçesi

• bu triptych'in kanatları kapatıldığında ortaya şöyle bir resim çıkar;
  
  http://www.ibiblio.org/…/bosch/delight/delighto.jpg
  
  bu dünyadır ve içi dümdüz çizilmişse de aslında tam bir mükemmel çemberin yarattığı bir küredir. ve resmin hemen sağ üst köşesinde de küçücük biçimde görülen adam tanrı'nın kendisidir. bosch bu resmin dış tablasında çizdiği tanrı figürünün yüzündeki üzüntüyü ve kederi o zamanların din adamlarına bir türlü anlatamamıştır. neredeyse engizisyon yollarının açılmasına gidecek kadar kendisini zorda bırakmış olan bu tanrı figürü, o zamanlar bilinen ihtişamlı görkemli tanrı figürüne hiç benzememektedir.
  
  ancak kapaklar açıldığında, ortaya çıkan manzara bugün bile insanları fazlasıyla şaşırtmaktadır.
  
  http://www.quotesque.net/images/bosch-goed.gif
  
  binlerce figür, yüzlerce hayvan, aklın alamayacağı kadar çok sayıda ayrıntı. aslında son derece karmaşık görünüyor ancak nerdeyse içinde onlarca resim barındırabilecek kadar zengin bir kompozisyon. zamanın din adamları ve kilisi yine bosch'u çizdiği çıplak kadın ve erkek figürlerinin fazlasıyla cinsellik içeren durumları nedeniyle de yadırgamışlardır üstelik bosch, yaşadığı şehirdeki kilisenin duvarlarını vitraylarını boyuyordu ve dini bir tarikat olan brotherhood of our sister üyesiydi. bu tarikatla ilgili çok fazla bir şey bilinmiyor ancak bosch'un hayatıyla ilgili hemen hemen tüm bilgiler bu tarikatın kayıtlarından alınmış. resimde dikkat çeken kadın erkek zenci beyaz hemen herkesin bu bahçede yaşadığıdır. o zamanlar zencilerin varlığından bile haberdar olmayan avrupa insanı için bu resim fazlasıyla ileri görüşlü bir resimdir. bosch kimsenin aklına gelemeyecek şeyleri birleştirerek, balık kafalı yaratıklar, kuş kafalı insanlar, insan yinen kuşlar baykuşlar, pembe kıvrımlı şelale benzeri köşkler, rengarenk hayvanlar, zürafalar filler..bosch hayatı boyunca yaşadığı küçük şehirden çıkmamasına rağmen bu resminde nereden gördüğünü asla öğrenemeyeceğimiz figürleri gözleriyle görmüş gibi çizmiştir. asıl hayranlık uyandıran ise her bakışta bu resimde başka bir ayrıntının farkedilmesidir.
  
  bugün resim araştırmacıları bu resmin ilk sürreal eser olduğunu düşünüyorlar. ancak bazıları buna katılmıyor. çünkü sürreal resmin gerçeklikten beslenişiyle bu resmin temellendirildiği öğeler oldukça farklı. bosch belki de bugüne dek yaşamış hayal gücü en zengin insanlardan birisi. yaptığı tek bir eserle bile bunu anlamak gayet mümkün..