bertrandon de la broquiere

• soylu bir fransız, dönemin dükünün sağ kolu. yakındoğu hakkında malumat biriktirmek için philippe le bon (dük) tarafından ajan olarak görevlendirilmiştir.
  
  evvela 1432'de yola çıkıp önce yafa, israil'e gider. ardından bir hristiyan hacısı görünümüyle kudüs'e geçer. sonra beyrut üzerinden şam'a geçip bu bölgede dolaşarak mekke’den dönen 3000 develik bir kervana katılır. bertrandon şam’da müslüman kıyafetine de girer. ramazanoğulları hakimiyetindeki antakya'ya varır. daha sonra adana, konya, aksaray ve diğer anadolu illerini geçerek bursa'ya varır. izmit'i geçer ve sonunda müslümanların hâkimiyeti altında olan üsküdar'a varır ve buradan bizanslı kayıkçıların bir sandalı ile galatya'ya varır. ertesi gün istanbul'a gider. istanbul’dan ayrılan seyyah ikinci murat ile görüşmek amacıyla edirne'ye geçer, ikinci murat ile görüşüp dükün yanına geri döner. bertrandon kuzey fransa’da lille’de ölmüş buradaki saint pierre kilisesi’ne gömülmüştür (9 mayıs 1459).
  
  cl. dana rouillard da türkleri çok liberal biçimde değerlendiren seyahatnamesinin, yazıldığı dönemde hemen basılmamış olmasının fransızların türkleri tanımaları bakımından büyük bir kayıp olduğunu belirtmektedir. rouillard’a göre fransızlar, din ayrılığından gözleri kararmış hristiyan hacıların verdikleri bilgilerle ve istanbul’un arkasından da rodos’un fethinin uyandırdığı olumsuz duygularla türkleri medeniyet âlemine çullanan barbar sürüsü olarak görmüşlerdir. halbuki bertrandon’un kitabı matbaanın keşfiyle beraber basılarak yayılmış olsaydı, fransızlar türkleri çok daha olumlu tanıyacaklardı.
  
  bu uzun seyahatin esas gayesi, türklerin politik durumlarını yerinde incelemek ve philippe le bon’un tasarladığı yeni bir haçlı seferi için zemin yoklamaktı. bertrandon türklerin kuvvetini anlamak üzere gönderilmiş bir ajan olmakla beraber bu görevi yerine getirirken onları küçümseme yolunu tutmamış ve gerçek meziyetlerini, üstünlüklerini tanıtmaktan çekinmemiştir. türklerde gördüğü iyi şeyleri takdirle belirtmiş ve bu arada onları hristiyanlardan mesela rumlardan, macarlardan üstün tuttuğunu da vurgulamaktan kaçınmamıştır.
  
  kaynak: bertrandon de la broquière - tdv