yaban

• bir kez daha okudum yıllar sonra.
  
  tekrar görüyorum ki türk edebiyatı'nın en çarpıcı romanlarından biri yaban.
  
  türk köylüsünü, anadolu insanını, bu derece çarpıcı ve göte göt dercesine anlatan bir eser var mı, yok, başka yönlerini anlatan var ama sosyal anlamda, kurtuluş savaşı'na, mustafa kemal'e bakışını anlatan yok.
  
  romanın bir başında bir sonunda yakup kadri eleştirilerine rağmen, yine de aydın sorumluluğuyla suçu kendinde arıyor, bu halkın suyunun sıkıldığını, ona iyi davranılmadığını söylüyor, küçük çobanın cesedinin başında hepsini affettim diyor.
  
  bu pasajları referans gösterip romanı tersinden okumaya çalışanlar oluyor bazen, yakup kadri'nin ne demek istediği belli diye, sanki o köylü ve anadolu insanı eleştirisi boşa düşüyormuş gibi..
  
  bu tersinden okumayı romanın yayımlandığı tarih olan 1932 itibariyle kabul ederim ama bugünden okuyunca asla kabul etmem.
  
  cumhuriyet romanda yapılmadı denilen ne varsa yaptı, anadolu'ya götürülmedi denilen ne varsa götürdü, götürmeye çalıştı, değer verilmedi denilen insana değer verdi, anlamaya çalıştı.
  
  aldığı ve almakta olduğu karşılık ortada, yaptığı tercihler ortada, elinin tersiyle ittiği her şey ortada.
  
  bu sebeple anadolu'ya karşı, köylüye karşı, yığına karşı tek kollu kurtuluş savaşı gazisi ahmet celâl'in ve onun gibilerin yanında olmalıyız, hem de her zaman.