halk fırkası

• mustafa kemal paşa 7 aralık 1922’de, ankara’da verdiği bir basın demecinde, barıştan sonra halk fırkası adıyla bir siyasi parti kurma kararını açıklamıştı. ocak 1923’te ise izmit’te basınla ve halkla yaptığı görüşmelerde, kurulacak partinin tüm halkın çıkarını gözetecek kapsayıcı bir parti olacağını bildirmişti. mustafa kemal paşa, 1923 başındaki yurt gezileri ve nutuklarında da, meclisi feshederek yeni bir meclis toplama ve düşündüğü inkılâpları yeni meclisle yapma niyetini de ifade etti.
  
  kamuoyuna yönelik bu hazırlıklardan sonra, 8 nisan 1923’te, meclisteki birinci grup’un bir fırkaya dönüştürülerek halk fırkası’nın kurulacağı açıklandı. kurulacak fırkanın ilkeleri dokuz umde bildirisiyle yayınlandı. bildiride yer alan birinci ilkeyle milli egemenliğe bağlılık vurgulandı. ikinci ilkede ise saltanatın kaldırılması kararının değiştirilemeyeceği yer aldı. takip eden ilkelerde sırasıyla iç güvenlik ve asayişin sağlanması, mahkemelerin hızlı işlemesi, alınacak ekonomik ve toplumsal önlemlerin neler olacağı, zorunlu askerlik süresinin kısaltılması, yedek subaylara, malul gazilere, emekli, dul ve yetimlere yardım edilmesi, bürokrasinin düzeltilmesi ve son olarak bayındırlık işleri için ortaklıklar kurulması vurgulandı. halk fırkası’nın kuruluşu dokuz umde’nin yayınlanmasından yaklaşık beş ay sonra, 23 ekim 1923’te gerçekleşti.